Schoolleider, een vak apart

De belangstelling voor leidinggevenden in het voortgezet onderwijs is de afgelopen jaren flink toegenomen. Niet voor niets: er is een duidelijke relatie tussen de kwaliteit van de schoolleider en de kwaliteit van het onderwijs. Daarom zet de Schoolleidersagenda schoolleiderschap als beroep en schoolleider als functie centraal. Hoe houden we het vak aantrekkelijk? Hoe vinden we voldoende goede mensen om leiding te geven aan de talrijke ontwikkelingen in het voortgezet onderwijs? De agenda doet aanbevelingen die zowel gericht zijn aan schoolleiders en schoolbesturen als aan sociale partners en de politiek.

‘Laat me het vak proeven’

Lucy Koning, teamleider havo Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp

“Een jaar of negen geleden ben ik heel bewust teamleider geworden. Ik vind het leuk om aan de beleidskant te zitten en invloed te hebben op waar de school heen gaat. Ook heb ik graag veel met mensen te maken, van leerlingen en hun ouders tot het bestuur. Toen ik begon, was teamleider een functie waarin het vooral ging om leerlingenzaken.

Nu is daar veel meer HR bijgekomen, maar het kan nog beter. De teamleider is ontdekt als spil binnen de school: dat lees ik in de Schoolleidersagenda. Er is aandacht voor ons en dat is goed, want teamleider is een mooie, maar ook lastige functie. Je zit in de spagaat tussen je schoolleiding/bestuur en je team. Ik merk dat docenten je vooral beoordelen op basis van wat je doet voor leerlingen en hoe je hen ontlast. Terwijl de schoolleiding vooral kijkt hoe je het team draaiend houdt. Dit maakt het lastig om tijd vrij te maken voor je eigen professionele ontwikkeling. Soms is dat een kwestie van gewoon doen. Mijn advies: geef teamleiders de ruimte om hun eigen werk in te vullen. Dat doe ik zelf ook richting mijn team. Daarnaast vind ik het van belang dat de schoolleiding uitstraalt dat teamleiders niet ‘dingetjes organiseren’, maar een belangrijke functie hebben binnen de school.

Ik kom zelf uit een kweekvijver van teamleiders, dat heeft me erg geholpen. Maar volgens mij is zoiets er niet voor teamleiders die willen doorgroeien. Er zijn wel dure cursussen, maar ik zou liever meelopen met ervaren schoolleiders, ervaringen opdoen, het vak proeven. Dan kun je een bewuste keuze maken voor de volgende stap die je gaat zetten.”

'Dit moeten we niet laten versloffen'

Albert Strijker, bestuursvoorzitter van de Dunamare Onderwijsgroep

“Schoolleider is echt een vak apart. Je hebt er competenties, kennis en ervaring voor nodig, je doet het niet even naast het lesgeven. Een inspirerende school leider die er bovenop zit, die mensen kan mee nemen in de schoolontwikkeling, zo iemand maakt het verschil. Die draagt in belangrijke mate bij aan de kwaliteit van het onderwijs.

Daarom willen wij bij Dunamare dat al onze schoolleiders een master doen die relevant is voor hun functioneren. Het belangrijkste knelpunt daarbij is tijd. Teamleiders en schoolleiders hebben het bijzonder druk en een opleiding vraagt ook veel tijd en inspanning. Uiteraard faciliteren we dat.

Met verschillende oplossingen willen we bewerkstelligen dat schoolleiders en teamleiders zich bezig kunnen houden met hun ontwikkeling en met strategisch-onderwijskundige zaken, en minder met de waan van de dag.

Het is mooi dat de Schoolleidersagenda er ligt. Die verwoordt wat er in onze sector speelt als het gaat om schoolleiders, zoals de aanwas van nieuwe leidinggevenden. Vroeger werden vaak de beste docenten teamleider. Hun kennis en ervaring verdwenen dan uit de klas, terwijl ze niet altijd de beste teamleiders bleken te zijn. Je moet die keuzes zorgvuldig maken. Daarom gaan we werken met een talentscan. Door de krappe arbeidsmarkt in onze regio is het voor ons lastig om geschikte schoolleiders te vinden. We hebben nu weer een mooie vacature voor rector uitstaan, maar er komen weinig reacties.

Daarom is het mooi dat de sector aandacht gaat besteden aan de aanwas van schoolleiders. Dat is dringend nodig. Nu we in de Schoolleidersagenda de problematiek herkend, erkend en beschreven hebben, is de belangrijkste vraag: hoe gaan we het uitvoeren? We moeten dit samen met andere partijen goed oppakken en niet laten versloffen.”

'Zoek andere schoolleiders op'

Marieke Sumter, directeur van de Gooise Praktijkschool

“Als schoolleider heb je als geen ander invloed op de onderwijskundige ontwikkelingen, de cultuur en de professionele houding van medewerkers. Dat vraagt om een gedegen en voortdurende professionalisering. Ik onderschrijf daarom het uitgangspunt van de Schoolleidersagenda dat schoolleiderschap beschouwd moet worden als een beroep. Je moet bereid zijn om je gedurende je hele carrière te blijven ontwikkelen; in de beroepsgroep, als individu en als onderdeel van een team op school. We moeten trots zijn op ons beroep. Het is prettig als we dat dan ook terugkrijgen van overheid en maatschappij: dat het ‘ertoe doet’ wat we doen.

Ik ben nu ruim één jaar directeur en ben dagelijks nog volop aan het leren in de praktijk. Daarnaast woon ik zoveel mogelijk bijeenkomsten speciaal voor schoolleiders bij. Daar leer ik heel veel. Er is altijd gebrek aan tijd, maar ik vind het belangrijk genoeg om daar ruimte voor te scheppen. Het gaat om een omslag in je hoofd, want de waan van de dag gaat gewoon door. Je moet zeggen: ik doe die conferentie of die training gewoon. Om verder te komen in je ontwikkeling, moet je de ruimte nemen en krijgen om andere schoolleiders op te zoeken.

Goede landelijke randvoorwaarden blijven essentieel, zoals in de Schoolleidersagenda staat. Een van de voorstellen is een professionaliseringsbeurs die je werkgever compenseert voor vervanging. Ik ben benieuwd naar de stimulans die dat oplevert. Om voortdurend te professionaliseren, heb je vooral structurele ruimte in je functie nodig. Een beurs die vervangingscompensatie biedt, kan die benodigde tijd en ruimte genereren.”