Aandacht op het Lauwers College voor het conflict Hamas-Israël: Alles begint bij feitenkennis

“Wij zijn een school in het noorden van het land, met weinig leerlingen die dit conflict vanuit hun achtergrond extra raakt”, vertelt Hendrik Atze. “Dat maakt wel uit in hoe je hier als school aandacht aan besteedt, elke school is anders. Maar ik merk wel dat het ook bij onze leerlingen speelt. Een aantal leerlingen krijgt vanuit huis hier dingen over mee, anderen zien en horen dingen vooral via social media. Hier moet je je als docent wel bewust van zijn; vanuit welk perspectief vertrekken leerlingen? Op social media kunnen ze bijvoorbeeld met nepnieuws in aanraking komen, daar wordt veel meer gegooid met meningen die lijken op feiten maar het niet zijn. En ze kunnen hier ook heel veel informatie te zien krijgen, waaronder ook gruwelijke beelden. Dit gaat soms met leerlingen aan de haal, ze voelen zich dan bij het conflict betrokken, maken het ook ‘hun conflict’ en voelen zich soms ook gedwongen een kant te kiezen. Dat zien we ook terug op onze school.”

Belang veilig klimaat

Je ziet dan ook dat sommige leerlingen een sterke mening vormen, er echt wat van vinden en er iets over willen zeggen in de klas, aldus Hendrik Atze. “Soms kunnen ze ook heftig reageren. Dat mag ook vind ik, je moet sowieso alles kunnen bespreken in de klas. Mits je als docent wel grenzen stelt, laat zien dat er ook dingen zijn die we niet zeggen of doen. Bijvoorbeeld geweld verheerlijken. Ook is het belangrijk te laten zien dat je van mening mag verschillen en tegen elkaar in mag gaan op basis van argumenten over en weer, maar dat je wel respect moet hebben en elkaar niet aan mag vallen. Als je in dat soort situaties niet ingrijpt, dan kan het dat leerlingen zich ook niet meer veilig voelen in je lokaal.”

En dit veilige klimaat, alsook een goede band tussen docent en klas, is essentieel, aldus Hendrik Atze, ook omdat leerlingen zich dan juist vrij voelen om dingen ter sprake te brengen en hun mening te geven. En dat biedt vervolgens weer veel kansen om hen zowel waardevolle kennis als burgerschapsvaardigheden bij te brengen.

Feitenkennis

Hendrik Atze haalt hierbij een voorbeeld aan waarbij een aantal leerlingen dingen die ze op social media hadden gelezen in de klas vertelden en als feit presenteerden. “Dit is dan een mooie opening voor een les. We gaan dit dan bespreken en ontleden: is dit waar, hoe kan je zien of dit klopt? Je kan ze zo laten nadenken over het onderscheid tussen feiten en meningen.”

Ook biedt dit een mooi aanknopingspunt om leerlingen feitenkennis te laten opdoen. “Ik probeer in het gesprek wat dan ontstaat ook altijd een stuk context en uitleg te geven: wat is er aan de hand, wat is de voorgeschiedenis, waarbij ik bijvoorbeeld ook naar NOS-artikelen verwijs en put uit bronnen als TerInfo van de Universiteit Utrecht. In het begin van mijn carrière liet ik leerlingen nog wel eens discussiëren zonder dit soort uitleg. Maar zonder kennis van de feiten en context kan je geen goed gesprek aangaan. Alles begint met goede kennis. Dit is voor mij ook een basisvaardigheid: omgaan met nieuws, het herkennen van nepnieuws, het opdoen van goede feitenkennis. Vakken als geschiedenis en aardrijkskunde zijn hierin zo belangrijk.”

Meningsvorming

Ook omdat leerlingen op deze manier een mening leren te vormen aan de hand van feiten, benadrukt Hendrik Atze. “Als docent heb je de belangrijke taak om die feitenkennis over te brengen en leerlingen te leren om op basis hiervan hun mening te vormen of bij te stellen. Het klaslokaal is een belangrijke oefenplaats hiervoor, waarbij je met vallen en opstaan kan leren op dit vlak. Bespreek je dit soort gevoelige actualiteiten niet en deel je geen feiten, dan gaan leerlingen later misschien het nieuws minder begrijpen of uit het nieuws stappen en meningen vormen op een verkeerde basis.”

“Ook hoop ik dat leerlingen door het gesprek over dit soort gevoelige thema’s aan te gaan en feiten te bieden, het conflict hen minder eigen maken en minder zwart-wit gaan denken. Het is belangrijk te benadrukken: je mag hier best op een afstand naar kijken en je over informeren, maar: is het jouw conflict, moet je voor iemand zijn, wint er wel iemand? En als je heftige beelden ziet: wil je dit wel zien, is dit wel zo spannend? Het gaat immers echt over oorlog, over verwoeste mensenlevens."

 “Gisteren zei een leerling heel mooi: dan zijn alle burgers eigenlijk gewoon de klos. Dat is heel gevat samengevat. Ik ga er niet vanuit dat iedereen meteen weet hoe het zit en zich op basis van feiten een mening vormt. Maar bij veel leerlingen landt het wel echt.”