Blog Henk Hagoort: Wie vertelt het de ouders?

05 juni 2024

‘Eventuele spanningen of geldzorgen thuis mogen zich niet vertalen naar het klaslokaal. Voor veel leerlingen kan een schoolmaaltijd dan ook een enorm verschil maken.’ Dat schreef minister Wiersma in maart 2023 aan de Kamer. Wanneer we ons zorgen maken over basisvaardigheden en gelijke kansen, dan moeten we er in ieder geval voor zorgen dat alle kinderen met een volle maag aan de schooldag beginnen en zich kunnen concentreren op het leren. Wiersma maakte daarom in 2023 100 miljoen euro vrij en verscheen trots in de krant met foto’s waarop hij samen met leerlingen aan het schoolontbijt zit.

Ondersteund door het Rode Kruis en het Jeugdeducatiefonds gingen 2100 scholen uit het primair en voortgezet onderwijs aan de slag met het verzorgen van gratis schoolmaaltijden.

In de eerste evaluatie die eind 2023 aan de Kamer wordt gestuurd, worden de positieve effecten van schoolmaaltijden onderbouwd. Maar er worden ook knelpunten genoemd. Het belangrijkste knelpunt is het citeren waard omdat het zo profetisch is: ‘Scholen maken zich zorgen over de onzekerheid van de duur van het budget. Ze zijn bang dat zij worden aangekeken door de ouders als het programma stopt, terwijl dit niet hun beslissing is. Scholen zijn bang hun geloofwaardigheid bij de ouders te verliezen.’ En dat is precies wat er nu dreigt te gebeuren.

Het demissionaire kabinet wist in 2024 opnieuw tijdelijk geld te vinden (o.a. ten koste van de subsidie brede brugklassen) maar in het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet lijkt alles wat raakt aan kansengelijkheid in het funderend onderwijs te zijn geschrapt: geen subsidie brede brugklassen, geen subsidie Rijke Schooldag (waar de maaltijden oorspronkelijk uit betaald zouden worden) en dus ook geen geld meer voor gratis schoolmaaltijden. Wie gaat dat straks aan de ouders vertellen? Het zal toch niet gebeuren dat politici mooie sier maken met de aankondiging van gratis schoolmaaltijden en dat schooldirecteuren en leraren ouders kunnen gaan informeren dat het stopt?

Ik hoop van harte dat de partijen die het nieuwe kabinet gaan vormen gevoelig zijn voor de argumenten die deze dagen door scholen, wethouders en betrokken organisaties worden aangevoerd. Als we willen dat alle kinderen een eerlijke kans krijgen in het onderwijs, dan moeten we hen ook in staat stellen zich te concentreren op het leren in plaats van op hun lege maag.

Overigens is hiermee opnieuw bewezen wat het perverse effect is van alle tijdelijke middelen waarmee scholen te maken hebben. Gelukkig heeft het nieuwe kabinet aangekondigd af te willen van de spaghetti aan subsidies. Het kan de daad bij het woord voegen door alvast de middelen voor gratis schoolmaaltijden structureel te maken.