De rol van de schoolleiders; het perspectief van de middenmanager

In november en december 2023 heeft Schoolleiders VO interviews gehouden en focusgesprekken gevoerd met schoolleiders uit het middenkader, behorend tot de beroepsgroep van schoolleiders volgens de Beroepsstandaard Schoolleiders VO. Voor deze zogenaamde middenmanagers worden in het onderwijs meerdere functietitels gehanteerd, waarvan ‘teamleider’, ‘afdelingsleider’ en ‘conrector’ de bekendste zijn.

Conclusie van de analyse

Het beeld dat naar voren komt is dat alle geïnterviewden ontegenzeggelijk tot dezelfde beroepsgroep van schoolleiders behoren volgens de beroepsstandaard, maar er in de praktijk grote diversiteit bestaat in de rolomvatting en takenpakketten. Dit geldt zowel op papier als in de praktijk.

Uit de analyse van de interviews komen verschillende cruciale thema’s naar voren die behoren bij de rol van de middenmanager. De verantwoordelijkheid varieert van operationele taken tot meer strategische en integrale verantwoordelijkheden. De indruk bestaat dat de verantwoordelijkheden van de middenmanager vooral is ingegeven op basis van de autonomie van de school en wijze waarop de school haar verantwoordelijkheden heeft verdeeld en hoeveel middelen hiervoor beschikbaar zijn.

De ervaren werkdruk is hoog door de constante waan van de dag en veelheid aan taken. De middenmanager legt direct verantwoording af aan de eindverantwoordelijk schoolleider en er is weinig tot geen betrokkenheid bij bestuurlijke activiteiten.

Als het gaat om de loopbaan valt op dat de mensen logisch doorgroeien vanwege leiderschapskwaliteiten en organiserend vermogen. De duidelijke persoonlijke drijfveer komt voor uit de wens om een grotere impact te hebben op het onderwijs en de onderwijsorganisatie. Voor de bijbehorende functietitel voor deze rol blijkt de titel van teamleider in ieder geval niet toereikend, gezien de omvang van de verantwoordelijkheden.

“Ik ben er niet op vooruitgegaan qua salaris, maar heb wel meer/andere verantwoordelijkheden gekregen met deze functie. Je moet wel héél veel. Ik ging in eerste instantie heel voortvarend aan de slag met afbakenen: niet ’s avonds mailen, out-of-office, ik dacht: ik moet daarin het voorbeeld zijn. Maar deze aanpak is helaas weer verzand, omdat ik er overdag simpelweg niet aan toekom. De grote dingen moeten gelijktijdig met de kleine dingen gedaan worden.”

Overkoepelend benadrukt de analyse de complexiteit en veeleisendheid van de rol van de middenmanager in het onderwijs, evenals de noodzaak van adequate ondersteuning en waardering.

Vervolgstappen

• Door met de beroepsgroep in gesprek te gaan over de uitkomsten van deze analyse hopen we middenmanagers in Nederland inzicht te geven over de diversiteit van hun functie en hen daardoor verder helpen om te reflecteren op hun rollen en verantwoordelijkheden, om zo hun professionele ontwikkeling een stimulans te kunnen geven. Ook kan dit de mogelijkheid geven om op scholen vaker het gesprek te faciliteren.
• De uitkomsten van dit onderzoek dienen als input voor een toekomstig standaardfunctieomschrijving met duidelijke rollen en verantwoordelijkheden voor de middenmanager, die we als Schoolleiders VO willen opstellen en openbaar willen maken voor de beroepsgroep.
• We willen met voorbeeldreportages (portretten) vanuit scholen de diversiteit van de beroepsgroep laten zien, waarbij de uitkomsten uit dit onderzoek kunnen helpen om gerichte vragen te kunnen stellen. Zo kunnen we een realistisch beeld schetsen van het vak van schoolleider (in dit geval de middenmanager), om het vak zo de erkenning te geven die het verdient. Omdat de middenmanagers overwegend vaak binnen hun eigen school doorgroeien naar de volgende stap kan de blik naar buiten helpend zijn.
• Daarnaast zullen we de informatie delen met de Commissie Arbeidsvoorwaarden Schoolleiders (CAS) van de VO-raad, om met elkaar te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om deze inzichten te verbinden aan de erkenning voor het vak van schoolleider en de vastgestelde salariëring en arbeidsvoorwaarden binnen de CAO VO.

Meld je aan voor vervolggesprekken

Afgelopen schooljaar spraken we 36 deelverantwoordelijk schoolleiders en zagen we dat er op veel verschillende manieren invullingen wordt gegeven aan deze functie. Graag gaan we verder met jou in gesprek om, op basis van bestaande beroepsprofielen, woord en beeld te geven aan de belangrijkste taken van de deelverantwoordelijk schoolleider.

Ons doel is om jou als deelverantwoordelijk schoolleider te versterken met de juiste inzichten en handvatten, zodat je vol vertrouwen kunt bijdragen aan het succes van je team. Wil jij met ons in gesprek? meld je dan hier aan.