KiiM is ontstaan uit een initiatief van Onderwijsgroep Midden-Friesland (OGMF) met drie schoolbesturen in het primair onderwijs. De naam is niet zomaar gekozen: de school is dé plek waar leerlingen hun talenten kunnen laten ontkiemen. Moniek vertelt: “KiiM is een spin-off van het Jenaplanonderwijs dat al sinds 1997 werd aangeboden op de OSG Sevenwolden, een van de scholen binnen OGMF. KiiM is in schooljaar 2022-2023 gestart, maar we hebben in oktober 2023 de officiële opening gedaan. We hebben vanaf dit schooljaar namelijk voor het eerst de groepen 7 en 8 erbij gekregen. Daarmee zijn we nu echt een school voor 10 tot 15 jaar. Naarmate de leerlingen ouder worden, wordt dat 10 tot 18 jaar.”
Gemixte stamgroepen van 10 tot 14 jaar
Op KiiM kunnen leerlingen hun diploma halen in de onderwijsrichtingen vmbo-t, havo of atheneum. Ook kunnen leerlingen de eerste twee jaar van de beroepsgerichte leerwegen volgen (vmbo-basis en vmbo-kader). Moniek: “Leerlingen zitten bij ons de eerste vier jaar in gemixte stamgroepen. In een stamgroep zitten leerlingen uit alle onderwijsrichtingen van 10 tot 14 jaar: uit groep 7 en 8 van het primair onderwijs, en uit klas 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. We werken dus met super heterogene groepen.”
Pionieren met thematisch onderwijs
Elke ochtend begint op KiiM met het samenkomen van de stamgroep in een kring. Daarna volgen de leerlingen cursusvakken of Wereldoriëntatie. Na de lunch is er altijd een half uur tijd om in stilte te lezen. Moniek: “Wij kiezen heel bewust voor thematisch onderwijs. Cursusvakken zijn de vakken wiskunde en de moderne vreemde talen. In Wereldoriëntatie werken leerlingen aan opdrachten en projecten gerelateerd aan thema’s, zoals ‘uitvindingen & ontdekken’, ‘vieren & herdenken’ en ‘wat is het leven?’. Hierin komen alle andere vakken terug zoals aardrijkskunde, Nederlands, Fries en scheikunde.
We kijken welke route daar het beste bij past. Het kan in de praktijk zo zijn dat iemand de opdrachten mens & maatschappij op de havo afrondt, maar frans op vwo doet
De cursusvakken, in het bijzonder de moderne vreemde talen, proberen daar waar mogelijk ook aan te sluiten bij de thema's. De opdrachten worden beoordeeld op basis van een onderwijsrichting-aanduiding met inhoudelijke feedback, en niet met een cijfer. Dat geldt ook voor de cursusvakken. We zijn hiermee echt aan het pionieren en aan het ontwikkelen om de samenhang tussen vakken binnen thema’s vorm te geven.”
Wie ben je, wat wil je, wat kun je
Aan het einde van jaar twee van het voortgezet onderwijs, wordt bepaald welke richting het beste past bij de leerling. Ze kunnen op dat moment drie adviezen krijgen: vmbo basis/kader, vmbo-t of havo/vwo. Moniek: “Van de leerlingen die vmbo basis/kader gaan doen, nemen we dan helaas afscheid. Die gaan dan naar een andere school. De andere leerlingen gaan in de derde klas van het voortgezet onderwijs verder met elkaar in een groep. Gedurende het derde jaar kijken we of iemand vmbo-t, havo of vwo gaat doen. Uiteindelijk draait het bij ons om: wie ben je, wat wil je en wat kun je. We kijken welke route daar het beste bij past. Het kan in de praktijk zo zijn dat iemand de opdrachten mens & maatschappij op havo afrondt, maar Frans op vwo doet. We nemen beslissingen altijd in goed overleg met leerlingen en hun ouders of verzorgers.”
‘Sjoelbak’
Kinderen krijgen op KiiM dus langer de tijd voordat een keuze voor een onderwijsrichting wordt gemaakt. Dat draagt bij aan kansengelijkheid. Uit onderzoek blijkt namelijk dat latere selectie verschillen tussen leerlingen verkleint. Moniek: “Leerlingen krijgen de tijd om te laten zien en te ontdekken wat ze kunnen en willen. Op veel scholen is het vaak zo dat als je havo doet, je alle stof in die onderwijsrichting krijgt aangeboden. Alleen als je vervolgens veel achten en negens haalt, wordt er gekeken of je wellicht vwo kan doen. Bij ons werkt dat anders. Je krijgt alles aangeboden. En dan gaan we kijken wat een leerling kan. We kijken vervolgens welk vakkenpakket en onderwijsrichting daarbij aansluit. De leerlingen op KiiM zitten minder vast in de ‘sjoelbak’ van het onderwijssysteem, want als je daar eenmaal in zit, is het lastig om daaruit te komen.”
Segregatie tegengaan
"In de Nederlandse maatschappij zie je een duidelijke tendens naar segregatie en polarisatie. Wij willen daar tegenwicht aan bieden. We laten kinderen niet voor niets lang bij elkaar in een gemêleerde klas zitten. Samenwerken is bovendien een essentieel onderdeel van ons onderwijsprogramma, net als écht luisteren naar elkaar. Iedere ochtend gaan we in de kring met elkaar in gesprek over de actualiteit, filosofische vragen, boeken/films of persoonlijke passies. Wij zien dat elkaar echt leren kennen bijdraagt aan wederzijds begrip en respect."
Brochure 'Later selecteren'​Dit praktijkvoorbeeld maakt deel uit van de brochure 'Later selecteren' van de VO-raad (februari 2024). Naast praktijkvoorbeelden vinden schoolleiders en -bestuurders in deze brochure achtergrondinformatie en tips rond de vraag: hoe kan je als school concreet werk maken van later selecteren, en hoe draagt dit bij aan kansengelijkheid?