Interview met Hartger Wassink: De bestuurder als boegbeeld

​Onderwijsbesturen in Nederland hebben een bijzondere positie, vertelt Hartger Wassink, zelfstandig onderzoeker en adviseur. “Besturen zijn zelfstandig én worden volledig gefinancierd door de overheid. In veel andere landen heeft de overheid een grote invloed op het onderwijs. Hier hebben we de best of both worlds: volledige financiering en tegelijkertijd autonomie en vrijheid”.

Gemeenschappelijke waarden

Die vrijheid gaat gepaard met verantwoordelijkheid. “Het is aan schoolleiders en bestuurders om die vrijheid goed in te vullen. Van oudsher is de vrijheid gebaseerd op levensbeschouwelijke stromen, maar die normatieve kaders worden steeds minder belangrijk. Op welke gedeelde waarden richt je het onderwijs dan nu in? Waarop baseer je wat je goed onderwijs vindt?” Veel schoolleiders en bestuurders gaan ervanuit dat inmiddels wel duidelijk is wat goed onderwijs is, merkt Wassink. “Maar dat is niet zo. Goed onderwijs is meer dan het aanleren van basisvaardigheden. Het gaat erom hoe en waartoe je die vaardigheden onderwijst”.
 

Sleutelrol

In het gesprek over het hoe en waartoe speel je als bestuurder een sleutelrol, zegt Wassink. “Je bent de verpersoonlijking van de gedeelde waarden van de schoolstichting, van hoe je kijkt naar goed onderwijs in relatie tot je visie op de mens en onze maatschappij. Dat klinkt allemaal superzwaar en groot, maar als schoolbestuurder heb je nu eenmaal een belangrijke rol”. De eigen waarden en normen van de bestuurder zijn belangrijk in het gesprek dat de bestuurder heeft met zijn omgeving: “Bestuurder zijn doet een beroep op jou als persoon. Het heeft een morele dimensie. Je bent je eigen kompas. Jij moet met initiatieven en ideeën komen en het gesprek binnen de organisatie en de omgeving van de school organiseren”.
 

Ruimte geven

In zijn lezingen en adviezen probeert Wassink aankomend bestuurders bewust te maken van hun verantwoordelijkheid. “Durf je die aan te gaan en zie jij jezelf als een boegbeeld van een schoolbestuur? Ik gun bestuurders in het onderwijs echt dat zij nog meer die bestuurlijke rol pakken. Dat ze zich nog meer oriënteren op wat de maatschappelijke omgeving van de school vraagt en hoe dat vertaald moet worden naar de uitgangspunten van het beleid voor de lange termijn. Maar daar moeten ze dan vervolgens wel het gesprek over voeren met de directeuren, over hoe die langetermijndoelen worden vertaald naar de operationele context in de school. Dat gesprek blijft wat mij betreft nu te veel hangen tussen bestuur en raad van toezicht”.

Onder vuur Wassink heeft nog een laatste aandachtspunt voor aankomend bestuurders: “Bestuurders liggen de laatste jaren steeds vaker onder vuur, bijvoorbeeld op social media. Je moet tegen een behoorlijke hoeveelheid kritiek kunnen. Veel bestuurders vragen zich af hoe ze daar mee om moeten gaan. Soms raakt kritiek mensen ook persoonlijk, waardoor ze zich terugtrekken uit het publieke debat. Dat vind ik heel zonde. En zorgelijk”.
 

Over Hartger Wassink

Hartger Wassink is onderzoeker, schrijver en zelfstandig adviseur en begeleider. Met name op gebied van leiderschap, samenwerking tussen bestuur en toezicht en de professionele dialoog. Zijn missie is om leidinggevenden, bestuurders en toezichthouders inspiratie en voldoening te laten ervaren in hun werk. Hij is met name in het onderwijs actief, maar is daarnaast ook actief voor woningcorporaties, zorginstellingen en heel af en toe in de profitsector.

Tijdens het leertraject Oriëntatie op besturen neemt hij je, in een interactieve sessie, mee in de rol van de bestuurder: wat wordt er van je gevraagd als boegbeeld en leider van de organisatie? Hij gaat tevens in op de wijze waarop je deze boegbeeldfunctie kunt uitoefenen vanuit je eigen morele kompas.