Professionele leergemeenschap op het Bonaventuracollege: ‘Vertrouwen op de professional’

Context van het Bonaventurecollege
Het Bonaventuracollege, een brede scholengemeenschap in Leiden, heeft twee locaties: Marienpoelstraat en Burggravenlaan. Beide locaties besluiten mee te doen met het PLG-project, omdat het naadloos aansluit bij de ontwikkeling die zij hebben ingezet: werken aan een lerende cultuur. Op de twee locaties zoeken de schoolleiding en teamleiders bewust naar hoe leerkringen de onderwijskundige ontwikkelingen kunnen initiëren, versterken of stimuleren. Het Bonaventura kiest voor moderatoren: docenten die het proces van een leerkring begeleiden. In onderstaand portret zijn Celeste Kluts, teamleider van Marienpoelstraat en Yfke de Jong, moderator van de leerkring ‘Onderpresteren’ aan het woord.

Leerkringen: het werkt

“In het begin had ik mijn twijfels over leerkringen. Voor mij was het een vorm. Toen ik de werking zag, ben ik snel van mening veranderd”, begint Celeste Kluts. “Als ik terugkijk op de afgelopen drie jaar van het project, zie ik vooral een stijgende lijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijs en eigenaarschap van het leerproces bij docenten. En ik zie dat de leerkringen beweging brengen in de school.”

Professionele ruimte in en door de leerkring

“We reiken met de leerkring ‘Onderpresteren’ een andere bril aan collega’s aan.” Aan het woord is Yfke de Jong, docent muziek en ECHA-geschoold tutor. “Wij nodigen hen uit om anders naar leerlingen te kijken. Door hen op deze manier te benaderen, zegt bijna niemand ‘nee’. Daarna kunnen we als leerkring een dialoog aangaan met de docenten buiten de leerkring. Dat heeft soms ook effect op het gedrag van de docent in de les en op andere plekken in de school. Zo worden wij, als tutoren voor onderpresteerders, gevraagd bij leerlingbesprekingen met de mentor en de teamleider. Ook bij rapportvergaderingen brengen we bewust, waar nodig, een ander geluid in. Bij onderpresteerders zijn lage cijfers juist een teken dat leerlingen zich vervelen. Zittenblijven of afstromen is niet de oplossing. Leerlingen meer uitdaging en moeilijker of ander werk verschaffen, is dat wél. We merken dat collega’s daar steeds meer naar luisteren en open voor staan.

Wat fijn is, is dat we ons in de leerkring kunnen focussen op goed onderwijs voor leerlingen aan de hand van een vaste methodiek (de lemniscaat). We organiseren onderlinge intervisiemomenten om casussen met elkaar te bespreken. Dat zijn echt wel voordelen. Ik kan mijn professionele ruimte goed innemen. Mijn boodschap voor schoolleiders en teamleiders is: leg verantwoordelijkheid bij de leerkring en faciliteer die. Dat draagt bij aan het succes." 

Impact in de school

Kluts gaat verder. “Er ontstaat in de school een cultuur van open staan voor elkaar, een lerende houding, feedback geven en ontvangen en vragen stellen. Leerkringen hebben die omslag zeker ondersteund. Alle leerkringen zijn bekend bij de medewerkers. Zij fungeren als vraagbaak op het thema van de leerkring voor andere docenten.

Inmiddels is een nieuwe leerkring in wording: design thinking. Ook deze voldoet aan een behoefte in de school. Een gezamenlijk thema, zoals design thinking, bindt docenten, zo ervaart Kluts. “Als de leerkring een helder kader heeft en het past binnen de visie van de school, hoef ik niet zoveel te doen. Een aantal keer per jaar voer ik gesprekken met de moderator van de leerkring en ben ik nieuwsgierig hoe de leerkring zich ontwikkelt, waar eventuele belemmeringen zitten en wat zij nodig hebben. Ik beschouw de moderatoren en de leerkringen als deskundigen en vertrouw op hun inzichten. Af en toe fungeer ik als hitteschild binnen het managementteam en neem ik de leerkringen een beetje in bescherming, omdat het in hun ogen niet snel genoeg gaat. Dat blijft een spanningsveld.

Ik kan ‘gedeeld leiderschap’ in een zin uitleggen: vertrouw, vertrouw, vertrouw en houd oog op de visie.”

Borgen en doorontwikkeling

Als borging en de toekomst van de leerkringen ter sprake komen, ontstaat er een spontane dialoog tussen Yfke de Jong en Celeste Kluts. De Jong ziet voor zich dat moderatoren en managementteam samen om tafel zitten om de visie van de school te bepalen. Zo borgt de school de leerkringen en wordt de lerende cultuur versterkt. Kluts neemt het initiatief mee in het managementteam om te bespreken. Een breder draagvlak en meer gedeeld leiderschap van het hele MT is wel wenselijk voor de verdere ontwikkeling.