Professionele leergemeenschap op het Dendron College

Context
Het Dendron College (Horst, Limburg) staat in de omgeving bekend als een goede school. Dit blijkt niet alleen uit de eindexamenresultaten, maar ook uit de enquêtes onder leerlingen. Zij gaan met plezier naar het Dendron. Met deze beginsituatie doet één van de teamleiders in 2014 een aanvraag voor professionele leergemeenschappen. Hij zag het als een manier om het degelijk traditioneel onderwijs van binnenuit te vernieuwen.
 

Leiding en structuur

Het Dendron kiest ervoor om in de eerste fase te verkennen welke initiatieven al lopen om daarop te kunnen aanhaken. Binnen de docentengroep waren individuen enthousiast over de mogelijkheden die PLG bood om onderwijsvernieuwingen en verbeteringen beter en structureler door te voeren. Enkelen waren sceptisch en twijfelden of de Dendron schoolcultuur zich op dat moment wel leende voor de invoering van deze werkwijze.

De verkennende groep constateerde dat er zeker al elementen van een lerende organisatie aanwezig waren in de school (bijv. een meesterproject in het vmbo en een iPadproject bij havo/vwo). Toch ging het hier nog om kleinschalige projecten. Door een aantal wisselingen in de leiding en de organisatiestructuur wordt het krachtenveld van het project anders en dit heeft impact op het traject. De projectleiders maken noodgedwongen pas op de plaats. “We hebben opnieuw te kijken naar de stip op de horizon. De gemeenschappelijke koers, die zo belangrijk is voor een lerende organisatie, viel weg met deze veranderingen. We waren wel een beetje teleurgesteld omdat het voor ons voelde als een paar stappen terug,” aldus Veurink en Lemmen.

Cultuur

In het voorjaar van 2016 doet de mogelijkheid zich voor om deel te nemen aan een onderzoeksproject van HAN. Vierdejaarsstudenten doen onderzoek naar de cultuur van het Dendron College. Tijdens dit onderzoek werd de schoolcultuur getypeerd als een angstcultuur/familiecultuur, terwijl de wil aanwezig is bij de directie en de docenten om zich te ontwikkelen naar een professionele cultuur.

Veurink en Lemmen zien dit als een kans: het geeft hen de mogelijkheid om (met data ter onderbouwing) de noodzaak van het aanpakken van dit probleem duidelijk te maken.

De directie besluit tot een gezamenlijke studiedag, die positief ontvangen is door de leraren. Ook hier is de wil van alle medewerkers aanwezig, maar het lukt nog niet helder te formuleren wat het Dendron richting toekomst wil.

Visie

Onder begeleiding van een externe partij werken leraren aan een PLG-missie/visie en een PLG-differentiatie. Sommige leraren participeren vrijwillig, anderen worden gevraagd en sommigen krijgen een plek. In het proces is er wisselende betrokkenheid van de leraren. Gekoppeld aan de visie gaat het Dendron breed aan de slag met teamplannen. Dat blijkt een gouden greep; het geeft meer richting en concretisering aan de visie in de teams. Met de teamplannen komt ook de jaarlaag als professionele leergemeenschap dichterbij. Teamleiders maken de koppeling naar ontwikkelgesprekken zodat de ontwikkeling van PLG’s nog dichterbij de docent komt.

Lemmen en Veurink zien soms nog een verschil in bovenstroom en onderstroom van het Dendron. De pogingen om meer richting en structuur te krijgen in de school schuren soms met de onderstroom en de cultuur van het Dendron. “We zijn van nature positief ingesteld en willen graag een bijdrage leveren aan de school. En, we hebben elkaar nodig gehad in het proces om elkaar te blijven motiveren en inspireren. Soms hadden we echt een dipje”, zo vertellen Lemmen en Veurink.

Concreet in het primaire proces

Lemmen en Veurink zijn zichtbaar trots op de initiatieven van docenten. “Leraren pakken onderwijsontwikkeling op op het gebied van gepersonaliseerd leren, gedifferentieerd leren, opbrengstgericht werken, coaching en internationalisering. De eerste stappen zijn gezet. Nu moet de leraar doorpakken, de verbreding in de school zoeken. En de ontwikkelingen moeten een verbinding krijgen met de visie en de directie en teamleiders. De inzet van de directie is in deze fase van cruciaal belang. Randvoorwaarden zoals tijd, facilitering en waardering ontbreken en mogen meer aandacht krijgen,” zo pleiten de twee projectleiders.

Over drie jaar

“Het kan twee kanten op. We hebben veel leraren die al lange periode aan het Dendron verbonden zijn. Dat zorgt voor rust en continuïteit. Er kan veel, leraren krijgen veel autonomie. In de continuïteit zit ook de valkuil. Soms ontbreekt daardoor de onderlinge verbinding en samenwerking. Een gevaar is dat leraren zich blijven terugtrekken in hun eigen klas. De andere kant is dat de leraren echt wel willen, alleen niet weten hoe. Daar liggen nog kansen!”