Professionele leergemeenschap op de Jacobus Fruytier
16 april 2018
De Jacobus Fruytier is in 1985 opgericht. Het is een reformatorische school die uitgegroeid is van 200 naar 2700 leerlingen. De school is een brede scholengemeenschap voor pro, cluster 4, vmbo, havo, vwo, gymnasium en tweetalig onderwijs, met locaties in Apeldoorn, Rijssen en Uddel. Deelname aan het project 'Professionele leergemeenschappen' (PLG) komt drie jaar geleden op het goede moment. Het project moet een ‘boost’ geven aan de ontwikkelingen die al gaande zijn: academie-vorming, beeldcoaching in teams, begeleiding van startende leraren en een 'personeel zorg adviesteam', een preventieve werkwijze om uitval van docenten te voorkomen.
Professionele ruimte op het Fruytier
Verbeek en De Weerd:"Twee lijnen kenmerken het project:
- ontwikkeling cultuur waarin professionals elkaar opzoeken en samen over hun onderwijs in gesprek gaan, en daarin ook gaan samenwerken en ontwikkelen.
- ontwikkeling dat collega’s durven te zeggen expertise te hebben en die te willen delen.
We zien dat een academie hebben nog niet automatisch zorgt dat mensen zich inschrijven voor een module. Daar ligt de vraag achter: hoe krijg je een cultuur waarin het vanzelfsprekend is dat mensen kennis ontwikkelen, delen en doorgeven binnen de academie? In onze optiek kom je dan bij een PLG. De academie is nog erg gericht op kennisoverdracht. Binnen een PLG gaan mensen meer samen op zoek naar goed onderwijs. Allereerst hebben wij talenten van docenten en thema’s geïnventariseerd. Dat resulteert in zes groepen in de school: didactiek/pedagogiek, ICT, persoonlijk leiderschap, OOP en startbekwaam.
De centrale vraag die daarboven als paraplu hangt, is: wat is de Fruytier? Er komt meer congruentie in het denken en doen. Vanuit de academie leeft sterk de behoefte om de stip aan de horizon te formuleren. Waar willen we als Johannes Fruytier naartoe, welke kennis hebben we te ontwikkelen en hoe gaan we die kennis delen?”
Gedeeld leiderschap
Johan Heres, lid College van Bestuur en verantwoordelijk voor de lerende cultuur, creëert vooral ruimte voor de ontwikkelingen voor professionele leergemeenschappen. Hij benadrukt dat PLG’s vooral gaan over samen leren. In de structuur is er nu op het Jacobus Fruytier in Uddel maandagmorgen het eerste uur ‘samen-tijd’ en na het 6e uur is er lesvrije tijd om samen te ontwikkelen. Dat biedt collega’s de mogelijkheid om elkaar professioneel te ontmoeten.
In het gesprek constateren hij en de projectleiders van de professionele leergemeenschappen dat teams nu niet harder werken, maar juist samen werken. Hij omschrijft de omslag van ‘eiland naar wij-land’. Er ontstaat veel meer eigenaarschap. Een bijkomend effect van de ontwikkeling is dat acht collega-docenten een LOF-aanvraag hebben ingediend, gericht op het geven van vakoverstijgende lessen met meerdere docenten voor een groep.
Regelmatig zijn er gezamenlijke bijeenkomsten (show-momenten) waar het leren in de thema-groepen aan elkaar zichtbaar gemaakt wordt. Docenten uit de thema-groepen pakken het podium en gezamenlijk reflecteren en evalueren de docenten onder leiding van Kees Verbeek en Jos de Weerd: waarover zijn we tevreden en wat kan beter?
Borgen en een blik op de toekomst
Het project met de professionele leergemeenschap heeft nu een vaste plek in de koersbrief van het Jacobus Fruytier. Voor het College van Bestuur is de ontwikkeling van docenten een prioriteit. De PLG is een prima plek om persoonlijk te groeien. Het is ook zaak, dat de directeuren hun verantwoordelijkheid gaan nemen en meer gaan sturen op eigenaarschap van docenten. Dat betekent dat ook de hiërarchisch leidinggevenden professionele ruimte moeten gunnen aan docenten.
Voor de toekomst ziet Kees Verbeek dat er voldoende kansen liggen. De eerste grote mogelijkheid is dat leraren hun capaciteiten en kwaliteiten gaan bundelen en één team gaan vormen binnen het Jacobus Fruytier, n.l. het innovatieplatform, de interne Academie, Leraar2020 en het docentenopleidingsteam.
De twee projectleiders vullen elkaar aan en zijn complementair in hun kwaliteiten. Over drie jaar vormen zij een sterk projectleidersduo. In Uddel is dan het beeld dat er echt samen onderwijs gegeven wordt en dat docenten samen successen vieren. Op de locatie in Apeldoorn en Rijssen is er beweging ontstaan. Docenten van de locaties Uddel, Rijssen en Apeldoorn leren locatie-overstijgend en pakken gezamenlijk thema’s op. De leidinggevenden zoeken elkaar op, zijn faciliterend voor dit proces en creëren verbinding. Docenten uit Rijssen nemen deel aan Academie-cursussen.
“Naast oogstmomenten en groeimomenten hebben we ook frustratiemomenten die de cultuuromslag naar PLG met zich meebrengt. Een cultuuromslag vraagt veel tijd en dialoog in de ontmoeting met elkaar. Wij zien dat dit van zowel leidinggevenden als docenten om een bepaalde mindset vraagt. Loslaten, vertrouwen geven en verantwoordelijkheid nemen.”
Dit portret is onderdeel van een serie ter afsluiting van het project ‘Professionele leergemeenschappen’ van de VO-raad en Onderwijscoöperatie.