Schoolleiders over het samenspel met hun bestuur: Een statuut is goed, maar vertrouwen is beter

Dit jaar is Schoolleiders VO van start gegaan: een initiatief van, voor en door schoolleiders dat binnen de VO-raad vorm heeft gekregen als een zelfstandige eenheid met een eigen jaarplan, bemensing en budget. Een van de doelen van Schoolleiders VO is om de samenwerking tussen schoolleiders en bestuurders te versterken, want als zij elkaar beter horen en begrijpen, komt dat de onderwijskwaliteit ten goede. Formeel is de relatie tussen schoolleiders en bestuurders vastgelegd in het managementstatuut. Maar belangrijker is dat bestuurders en schoolleiders vertrouwen hebben in elkaar en elkaars professionaliteit, zeggen drie schoolleiders die actief zijn binnen Schoolleiders VO.

Ron Dorreboom, rector St-Gregoriuscollege, Utrecht:

“Het allermooiste van het vak van schoolleider is dat je echt van betekenis mag zijn, dat je kunt zorgen dat dingen anders gaan, beter worden. Ik ben onderwijskundige, ik geniet intens als een leraar doet wat zijn hart hem ingeeft en mooie lessen kan geven. Samen met mijn teamleiders moet ik dat mogelijk maken.

Bestuurders staan in verbinding met de raad van toezicht; mijn ervaring is dat het daar vooral gaat over resultaten en indicatoren en niet over onderwijs. Het samenspel dat ik heb met mijn bestuur is op onderwijsgebied juist heel intensief. Sinds een tijdje werken wij met driehoeksgesprekken: bestuur, schoolleiding en onderwijs- en organisatieondersteuning. Die zijn voor mij enorm belangrijk, omdat ik daar het verhaal achter de cijfers kan vertellen. Het bestuur moet dat verhaal kennen, maar ook het stafbureau, want iemand van kwaliteitszorg kijkt op een bepaalde manier naar mijn school en vindt daar iets van, net als de hr-professional of het hoofd financiën. Het is geen hiërarchische driehoek: in onze gesprekken gaat het om wederzijds begrip. Maar wel met het perspectief om er samen uit te komen.

Om te kunnen leren heb je wederkerigheid nodig en een kwetsbare en open houding bij alle betrokkenen. Het managementstatuut is formeel; het is belangrijk dat het er is, maar het is niet de wezenlijke basis van het samenspel tussen bestuurders en schoolleiders. Daarvoor moet je op zoek naar de verbinding: we zijn er samen voor de gehele school, niet ieder voor ons deel. Ook gaat het erom een veilige cultuur te creëren waarin ieder fouten mag maken. Ik heb heel wat ervaring in het onderwijs, maar ik durf te wedden dat ik nog steeds fouten maak. Hoe kwetsbaar durf jij te zijn?”

Eric Dekker, algemeen directeur Comenius College, regio Rotterdam:

“Binnen het bestuur CVO ben ik als algemeen directeur verantwoordelijk voor de zeven scholen van het Comenius College. In de regio Rotterdam-Oost heb ik ook bestuurlijke taken en verantwoordelijkheden die zijn afgestemd met ons bestuur.

Er spelen bij ons zoveel zaken dat het samenspel tussen bestuur en directie om constante afstemming vraagt. Samen moeten we bijvoorbeeld bepalen hoe we ons verhouden tot ontwikkelingen in de maatschappij. Daartoe moet het bestuur goed op de hoogte zijn van wat er op de scholen gebeurt. Het is aan mij om de hoofdzaken op de scholen goed in beeld te krijgen en die te vertalen naar een beeld van de regio.

Bestuur en directie functioneren dicht op elkaar en dat kan lastig zijn. Je kunt dat ondervangen door taken en rollen te beschrijven. Maar het samenspel heeft geen vaste vorm, het is in beweging. Soms zit je dicht op elkaar, soms ben je meer op afstand. Tussen afstand en nabijheid kun je je positie bepalen: voor elkaar staan, naast elkaar staan, achter elkaar staan. Soms sta je tegenover elkaar; dan gaat het erom goed uit te leggen wat je vindt en waarom. Wij hebben heel mooie gesprekken met elkaar; niet vanuit onze posities, maar vanuit onze waarden. Het is overigens ook van belang dat je elkaar persoonlijk leert kennen.

Zorg dat je elkaar regelmatig in een informele setting ontmoet, bij een teamuitje of een etentje. Dat is zo belangrijk voor de relatie. Zoals wij bij CVO werken, daar geloof ik in. Daarom ben ik bij Schoolleiders VO betrokken: ik zie graag dat we ook in de sector op deze manier samenwerken. Het is mooi als de stem van de schoolleider in de sector meer wordt gehoord, bijvoorbeeld om beleid beter toepasbaar en uitvoerbaar te maken. Daar zet Schoolleiders VO zich met ziel en zaligheid voor in.”

Jan van der Meij, directeur Alma College, Almelo:

“Het Alma College bestaat nu een jaar en is een zogenaamde samenwerkingsschool. Drie Almelose vmbo-scholen zijn samen het Alma College geworden. Dat heeft tot een interessante constructie geleid, want we hebben drie besturen.

Ik was kwartiermaker voor de samenvoeging. Dat paste mooi bij hoe ik leidinggeven ervaar: je hebt een opdracht en samen met het team werk je daaraan. Je neemt het voortouw, verbindt perspectieven en zorgt voor draagvlak. In het geval van het Alma College ging het om het samenbrengen van drie culturen, drie vormen van onderwijs en het samenwerken met drie bestuurders.

Een bestuurder heeft een aantal verantwoordelijkheden: onderwijskwaliteit, financiën, kaders geven. Als schoolleider geef je daar zoveel mogelijk invulling en inkleuring aan. Met drie bestuurders zou je denken dat mijn werk als directeur meer ingekaderd zou zijn, maar het tegendeel is waar. Omdat de bestuurders elk een andere achtergrond hebben en een andere organisatie aansturen, werken ze vanuit verschillende perspectieven. Dat maakt dat we mooie dialogen en discussies voeren om tot consensus te komen. Het gebeurt ook wel dat het nemen van een besluit aan mij wordt toevertrouwd.

Belangrijk is dat je elkaar veel spreekt: elke maand hebben wij een formele bestuursvergadering. Daar sluit ik bij aan met de controller en bespreken we vooral de officiële zaken. Daarnaast hebben we een maandelijks overleg met ons vieren. Dit is een informeel en losser overleg, waarin ik vragen en casussen inbreng. Een van de bestuurders is mijn direct leidinggevende; met hem heb ik het vooral over mijn persoonlijke ontwikkeling. In de basis gaat ons samenspel over vertrouwen, vrijheid en flexibiliteit. Voor medezeggenschap hebben we een checklist: wat hoort bij onze MR en wat hoort bij de GMR? Dat is helemaal uitgeschreven. Dat zou in de samenwerking tussen bestuurders en schoolleiders niet werken.”

Credits

Tekst: Martijn de Graaff