Veelgestelde vragen over de vrijwillige ouderbijdrage

De nieuwe wet betreft dus specifiek extra activiteiten en programma’s. Schoolkosten zijn verdeeld in vier categorieën:

De wetswijziging gaat over categorie IV: activiteiten buiten het verplichte onderwijsprogramma, georganiseerd door het bevoegd gezag. Hoewel de nieuwe wetgeving zich specifiek richt op activiteiten, merken we dat scholen momenteel hun gehele beleid omtrent de ouderbijdrage tegen het licht houden. Daarom zetten we ook hierover enkele veelgestelde vragen op een rijtje.  

Kan een leerling altijd mee op bijvoorbeeld een schoolreis, ook al wordt de vrijwillige ouderbijdrage hiervoor niet betaald?

Ja, de nieuwe wet regelt dat het niet betalen van een vrijwillige ouderbijdrage door de ouders voor een bepaalde activiteit, niet mag leiden tot het uitsluiten van een leerling voor de betreffende activiteit. Een school kan wel een maximaal aantal plekken beschikbaar stellen voor bijvoorbeeld een reis, en hoeft dus niet ongelimiteerd leerlingen toe te laten tot de activiteit, maar zij mogen de leerlingen niet selecteren op basis van wie wel of niet betaalt. 

Is het mogelijk een onderscheid te maken in het aanbieden van excursies op onderwijsniveau?

Ook voordat de Wet vrijwillige ouderbijdrage per augustus 2021 werking trad, werd er op scholen al vaak onderscheid gemaakt in soorten excursies tussen de verschillende onderwijsniveaus. De nieuwe wet zorgt ervoor dat deelname aan activiteiten niet afhankelijk mag worden gesteld van het al dan niet betalen van de vrijwillige ouderbijdrage. De Rijksoverheid geeft op haar website bijvoorbeeld aan dat scholen nog steeds zelf kiezen welke extra activiteiten ze aanbieden, en dat de mogelijkheid nog steeds bestaat een activiteit voor een beperkt aantal leerlingen te organiseren.

De nieuwe wet over vrijwillige ouderbijdrage staat dus volledig los van een onderscheid maken in excursies aanbieden aan bepaalde groepen leerlingen. Wel zou de school kunnen overwegen of dat onderscheid verdedigbaar is. Scholen mogen bekostigingsgeld uitgeven aan schoolreizen en excursies, dat is niet verboden.

Hoe zit het met bijlessen of huiswerkbegeleiding die op school worden aangeboden? 

Alle activiteiten die worden aangeboden onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag, vallen onder de nieuwe wetgeving. Een bijdrage hiervoor vragen mag alsnog, maar deze is vrijwillig. Wordt deze vrijwillige ouderbijdrage niet voldaan, dan mag de leerling alsnog deelnemen. Ook hier geldt dat het de school vrij staat om een maximaal aantal plekken beschikbaar te stellen, maar dat de selectie voor deze plekken niet mag geschieden op basis van wel of niet betalen.

Het kan zijn dat een deel van de inkomsten voor een betreffende activiteit hiermee wegvalt, hoe kunnen wij als school hier mee omgaan?

De VO-raad krijgt signalen dat sommige scholen huiveriger zijn geworden voor het organiseren van activiteiten. Hoewel men begrijpt dat de dikte van de portemonnee van de ouders niet uit zou mogen maken of een leerling wel of niet mee kan doen aan activiteiten, vreest men soms een te groot financieel risico te lopen, wanneer alle leerlingen mee moeten kunnen doen, ongeacht het niet kunnen of niet willen betalen. Sommige scholen zijn van plan om een clausule op te nemen dat een schoolreis pas door kan gaan als bijvoorbeeld minimaal 80% van de ouderbijdrage voldaan is. Andere scholen denken aan het verzamelen van alternatieve inkomsten, bijvoorbeeld op een educatieve manier door de leerlingen. Deze school heeft een fonds uit de eigen begroting opgezet. Ook is het van belang een gesprek met de MR en de ouderraad hierover te voeren: welke dilemma’s kom je als school tegen, en hoe kun je hier mee omgaan? 

Hoe gaat uw school hiermee om? Wij horen het graag! 

Hoe zit het met kostenposten anders dan activiteiten, zoals kluisjes of mediatheek?

Per september heeft OCW in overleg met de Inspectie een aantal zaken m.b.t. de ouderbijdrage aangescherpt. Voor de volgende kostenposten mag er geen vrijwillige ouderbijdrage gevraagd worden, omdat ze direct verband houden met de kerndoelen van het onderwijs en/of onder de materiele bekostiging vallen. De school dient deze kosten voor eigen rekening te nemen en mag hier dus geen VOB voor vragen.

• Kluishuur: scholen zijn niet verplicht kluisjes aan te bieden aan leerlingen. Doen zij dit wel, dan vallen de kosten onder de materiele bekostiging en daarom mag er geen VOB gevraagd worden. Los daarvan mag de school wel borg vragen en inhouden als de kluis defect gaat door toedoen van de leerling.
• Mediatheek/bibliotheek: de mediatheek en bibliotheek in een school is een voorziening om kerndoelen te bereiken en derhalve mag een school hier geen VOB voor vragen.
• Wifi-gebruik: het gebruik van internet lijkt in dit tijdperk voorwaardelijk voor zowel het geven als genieten van onderwijs en daarom mag er geen VOB gevraagd worden.
• Verzekeringen: verzekeringen die verplicht worden gesteld voor hardware die in eigendom van de school zijn, is een kostenpost die de school moet dragen en daarom mag er geen VOB gevraagd worden.
• Proefwerkpapier en lesmaterialen: gerelateerd aan kerndoelen, dus deze kosten zijn voor de school en daarom mag er geen VOB gevraagd worden. 
• Bijdrage voor organiseren ouderavonden: dit hoort bij de taak van de school en daarom mag er geen VOB gevraagd worden. 
• Bijdrage voor de schoolgids: er bestaat een wettelijke verplichting om deze te verstrekken aan ouders in digitale vorm en daarom mag er geen VOB gevraagd worden. Daarnaast lijkt het onterecht om een bijdrage te vragen voor een papieren versie als ouders geen toegang hebben tot digitale middelen.
• Bijdrage voor kosten in het onderhoud van het landgoed waarop de school staat: dit zijn kosten die worden betaald door de school uit de bekostiging voor materiele instandhouding en daarom mag er geen VOB gevraagd worden (vergelijkbaar met onderhoud aan het gebouw of het schoolplein).
• Abonnement fietsenstalling: dit is een essentiële voorziening om onderwijs te kunnen volgen op school. Daarom zijn dit kosten voor de school en mag er geen VOB gevraagd worden.
• Liftsleutel: deze kosten zijn voor de school, er mag dus geen VOB gevraagd worden. Volgens internationale verdragen moeten schoolgebouwen toegankelijk zijn. Een lift is een voorziening die aanwezig moet zijn in een schoolgebouw voor leerlingen die dat nodig hebben.
• Leerlingenpas: als een leerlingenpas als toegangspas dient moet deze uit de reguliere bekostiging worden betaald en in dat geval mag er geen VOB gevraagd worden. Dat geldt ook wanneer de leerlingenpas als middel dient om te printen, aangezien de pas als voorwaarde dient voor toegang tot onderwijs.
• Examenbundel en examentraining: deze kosten vallen onder categorie 1 van de schoolkosten (zie de indeling in categorieën bovenaan deze pagina), dus deze kosten zijn voor de school en daarom mag er geen VOB gevraagd worden.
• Mondelinge tentamens op locatie: dit zijn onderdelen van het onderwijsprogramma en daarom mag de school hier geen geld voor vragen. ER mag er geen VOB gevraagd worden.
• LOB-bezoeken: scholen krijgen bekostiging voor loopbaanoriëntatie en -begeleiding, daarom mag de school hier geen geld voor vragen en mag er geen VOB gevraagd worden.

Hoe zit het met een bijdrage van ouders om een device aan te schaffen? 

Laptops vallen onder ‘categorie III: elektronische informatiedragers’. Scholen kunnen ouders vragen een laptop of tablet aan te schaffen. Als ouders dit niet doen, moet de school voor een volwaardig alternatief zorgen. Volgens het ministerie van OCW geldt de wet over de vrijwillige ouderbijdrage niet specifiek voor de aanschaf van tablets en laptops. Deze wetswijziging gaat over extra activiteiten die een school aanbiedt. Toch geldt voor de aanschaf van digitale apparatuur hetzelfde uitgangspunt. Als scholen volledig of grotendeels schoolboeken vervangen door digitaal lesmateriaal en het bezit van een laptop of tablet voor het leerproces noodzakelijk is, dan kunnen scholen de aanschaf van een device door ouders wel vragen, maar niet verplicht stellen. 

Als school bieden we extra lesaanbod zoals Paard & Ruiter, wat verandert er?

De nieuwe wetgeving is aanvullend op de bestaande regels rondom de ouderbijdrage. De persoonlijke benodigdheden voor Paard & Ruiter zijn onder te brengen in categorie II. Hiervoor wijzigt er met de nieuwe wetgeving niets. Mocht de school voorheen een verplichte bijdrage vragen voor de activiteit an sich (dus los van de spullen), dan kan dat vanaf komend schooljaar niet meer. Wel mag een vrijwillige bijdrage gevraagd worden.