Zelftesten in de biologieles ‘Een leuke en praktische les, weer eens wat anders dan uit het boek’

“Ik heb de zelftestlessen in drie brugklassen gegeven en ja, ik deed dus op een dag ook drie keer zo’n wattenstok in mijn neus, dat nam ik dan maar voor lief.” Lianne Bens geeft biologie op het Mondriaan College in Oss en is mentor van 3 mavo. Ze is enthousiast over het lesmateriaal van beroepsvereniging NIBI (Nederlands Instituut voor Biologie). Hiermee leren de leerlingen in twee lessen alles over het coronavirus, besmettelijkheid en het nut van zelftesten. Het pakket is gemaakt voor vier niveaus: onder- en bovenbouw van vmbo en onder- en bovenbouw havo/vwo.

Belangrijk dat kinderen dit leren

“De sectie biologie vond de zelftestlessen een goed idee. Ik en drie van mijn collega’s hebben in week 21 en 22 de lessen aan alle zeven brugklassen en ook aan leerlingen in het tweede jaar gegeven. In mijn mentorklas waren de lessen niet nodig. Daar hebben we het er gewoon over gehad en dat was genoeg. Voor de jongere kinderen vond ik de voorlichting belangrijk. We hebben als sectie het idee bij de schoolleiding neergelegd, die vervolgens alle ouders op de hoogte heeft gesteld met een brief via de mentor. In die brief stond wat we gingen doen: informatie geven en zelftesten demonstreren. Natuurlijk werd de vrijwilligheid benadrukt. De school heeft dus laten zien het belangrijk te vinden dat kinderen dit zouden leren.”

Lachen en huilen

“Ik heb er als coördinator biologie voor de brugklassen twee hapklare lessen van gemaakt. Dat waren ze al, maar ik heb ze in een Powerpoint gegoten die wij op school kunnen gebruiken, met daarin de links naar het materiaal in LessonUp. Zo konden mijn collega’s het makkelijk gebruiken en hebben alle brugklassen precies dezelfde lessen gehad. De eerste les was informatief en de tweede praktisch. Daar hebben we de zelftest laten zien en laten afnemen door leerlingen die dat wilden. Ik deed het dus eerst voor, dat moest wel, vond ik. Voor de kinderen had ik een paar tests klaarliggen. ‘Wie wil? Wie mag van zijn ouders? Doe het als je het interessant vindt, dan mag het nu en kan ik je helpen.’ Er waren genoeg vrijwilligers. Dit was een leuk onderdeel, waarbij we ook hebben moeten lachen. Je gaat er namelijk van huilen! En ze vonden het wachten op de uitslag natuurlijk ook spannend.” Lianne vindt dat het lespakket goed werkt. “Ik heb het bijna één op één kunnen gebruiken. Goede onderdelen: achtergrondinformatie, vragenboekje (heb ik als huiswerk meegegeven), stellingen en een quiz. Plus een uitgebreide docentenhandleiding.”

Geen welles-nietes-discussie

Voor de helft van de klas was de informatie echt nieuw, vertelt Lianne. “Daar wordt thuis niet zoveel gepraat. En als ik dan die vragende gezichten zag dacht ik: het is maar goed dat we het hier even over hebben. In elke klas waren ook wel één of twee leerlingen die openlijk zeiden: o, ik mag dit niet van mijn ouders. Daar schrikken de andere kinderen dan een beetje van, want die verwachten dat niet. De lessen waren veilig genoeg om daarbij stil te staan. ‘Dat is prima, dat mag je vinden’, zeg ik dan. Maar ik leg ook uit waarom ik de les geef en dat ik als wetenschapper weet wat ik daar vertel. Ik houd het informatief, want het is geen welles-nietesdiscussie, zo is het lesmateriaal ook niet opgesteld.”

Zelf een mening vormen

Is preventief zelftesten twee weken na het lespakket nog een issue bij leerlingen? “Mentoren krijgen wekelijks een tasje met het benodigde aantal testen om uit te delen. In mijn mentorklas mogen of willen er sowieso een paar kinderen niet meedoen. Dan zeg ik: ‘laat die tests maar hier’. Want anders kan ik ze later buiten uit de struiken vissen. Ik kan ze niet verplichten of overhalen. Voor de brugklassen denk ik wel dat het lespakket helpt om kinderen zichzelf te laten testen. Al neem je maar een  paar leerlingen mee, het zet ze zelf aan het denken. Zonder die lessen was het zo’n dingetje geweest waar ze papa en mama voor aankijken. Nu hebben we ze geholpen om hun eigen mening te vormen op basis van informatie. Een eigen mening motiveert, dan is het echt van jezelf. Ik denk wel dat we zo enkele leerlingen over de streep hebben genomen die daarna zeggen: ja mam, dat moet ik toch gewoon doen?’”