Groep scholen roept op tot meer ruimte voor doorstroom met maatwerkdiploma

De ruim tachtig ondertekenende scholen signaleren dat leerlingen op dit moment nog onvoldoende mogelijkheden hebben om een diploma met vakken op een hoger niveau ook in het vervolgonderwijs in te zetten, en dat daarmee talent verloren gaat. Van leerlingen vergt het veel inzet om een vak op een hoger niveau te volgen of om te versnellen, maar zij kunnen dat resultaat dus nog onvoldoende verzilveren in het vervolgonderwijs. De ondertekenaars pleiten er daarom onder meer voor te kijken wat de effecten zijn van toelating van leerlingen die geen compleet diploma op een bepaald niveau hebben, maar wel de vakken die cruciaal zijn voor de betreffende vervolgopleiding, en mogelijkheden te creëren voor fast tracks, bijvoorbeeld op het hbo voor leerlingen met een havo-diploma met de ‘juiste’ vakken (passend bij de vervolgopleiding) op vwo-niveau. De in het regeerakkoord aangekondigde experimenten hiervoor komen maar langzaam van de grond.

De VO-raad juicht het initiatief van de scholen toe: er bestaat in het gehele onderwijs en op alle niveaus de behoefte om meer recht te doen aan talenten van leerlingen en studenten en hun motivatie te vergroten. Ook het discussiestuk “De Toekomst van ons Onderwijs”, dat landelijke onderwijsorganisaties waaronder de sectorraden onlangs gezamenlijk presenteerden, is er op gericht om meer ruimte te creëren voor leerlingen en studenten om hun talenten optimaal te benutten. Zo bevat het stuk voorstellen waarin leerlingen een flexibelere leerroute kunnen volgen, passend bij hun talenten, en waar zij met de juiste vakken en competenties kunnen doorstromen naar passende vervolgopleidingen. Dit vergt heldere toelatingseisen en een goede en intensieve samenwerking tussen vo-scholen en mbo-, hbo- en wo-instellingen.  

Meerwaarde onduidelijk

Veel leerlingen die een vak kunnen (of willen) versnellen of op een hoger niveau kunnen (of willen) doen, doen dit nu nog niet, zo constateren de briefondertekenaars. Ook als de mogelijkheden er op de scholen wel zijn en ondanks het feit dat het vak op het hogere niveau (sinds een paar jaar) ook op het diploma vermeld wordt. De VO-raad herkent dit. Er een weliswaar een stijgende lijn te zien in het aantal leerlingen dat vakken op een hoger niveau afsluit, maar die is geringer dan je zou verwachten. Wij horen veel van scholen dat leerlingen vaak geen gebruik maken van de mogelijkheid van een maatwerkdiploma omdat zij onvoldoende weten wat de meerwaarde is. Zowel van leerlingen als van de school vraagt het maatwerkdiploma inzet, intrinsieke motivatie en organisatievermogen. Als voor leerlingen duidelijker wordt wat de meerwaarde is van hun extra inspanning (bijv. door dispensatie voor bepaalde vakken of onderdelen, of omdat zij ook op de vervolgopleiding kunnen versnellen), zal dat de motivatie verhogen om vakken op een hoger niveau te volgen of te versnellen. Als hierin met de vervolgopleidingen in nog nauwere samenwerking aan kan worden bijgedragen, verwachten wij een grotere stijging in het aantal leerlingen dat een diploma haalt, dat past bij zijn of haar talenten.