Internetconsultatie wetsvoorstel 'Vrij en veilig onderwijs' staat open
04 september 2023
Wetsvoorstel vrij en veilig onderwijs
Met het wetsvoorstel worden de volgende aanpassingen gedaan in de wet veiligheid op school:
- Uitbreiden van de jaarlijkse monitor van de veiligheidsbeleving van leerlingen op school.
- Uitbreiden van de jaarlijkse schoolmonitor naar al het onderwijspersoneel.
- Invoering van een meldplicht voor ernstige incidenten.
- Uitbreiding van de bestaande meld-, overleg- en aangifteplicht voor zedenmisdrijven met een meld- en overlegplicht voor seksuele intimidatie. Dit gold eerder alleen voor seksueel misbruik.
- Versterking van het klachtenstelsel. Zowel de interne procedure (het verplicht stellen van vertrouwenspersonen en het verbeteren van hun positie en de professionaliteit) als de externe procedure (het aansluiten bij een landelijke klachtencommissie en het invoeren van een bindend advies) wordt aangescherpt.
- Sneller en steviger ingrijpen van de inspectie als er iets misgaat.
Standpunt VO-raad
De VO-raad is terughoudend als het gaat over de voorstellen voor de aanpassing van de wet sociale veiligheid. Wij pleiten voor een sterke focus op preventie.
Hoewel de Kamerbrief over het wetsvoorstel spreekt van een integrale aanpak en het toewerken naar een open en (seksueel) integere cultuur, waarin (on)gewenst gedrag bespreekbaar is, komt dit in de voorstellen niet terug. De aanpassingen in de wet richten zich vooral op meer monitoren, meer melden en steviger straffen. De VO-raad staat wel achter het voorstel tot het verplichten van het hebben van een vertrouwenspersoon en het verbeteren van hun positie.
Monitor onder leerlingen
In het funderend onderwijs wordt nu al iedere twee jaar een landelijke veiligheidsmonitor uitgevoerd. Daarnaast monitoren scholen zelf jaarlijks de veiligheidsbeleving van leerlingen onder andere via Vensters. De cijfers uit het schooljaar 2022-2023 laten een positief beeld zien: meer scholen hebben gemonitord en er zijn meer leerlingen bevraagd. 90% van de scholen hebben hun veiligheid gemonitord onder 52% van alle vo leerlingen (tegenover respectievelijk 89% en 48% in 2021-2022). Uit een eerdere peiling van de VO-raad en PO-Raad bleek bovendien dat ruim 70% van de scholen de monitoring voldoende vindt.
Monitor onder personeel
Iedere vier jaar hebben schoolbesturen vanuit de Arbowetgeving de wettelijke verplichting om een Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) uit te voeren. Binnen die RI&E zijn schoolbesturen al verplicht een meting te doen naar de sociale veiligheid van personeel. Veel schoolbesturen maken gebruik van de RI&E tool vanuit de Arbomeester. De RI&E tool bevat een QuickScan met vragen over de sociale veiligheid van personeel. De QuickScan vanuit de RI&E wordt iedere twee jaar uitgevoerd. De VO-raad is daarom van mening dat de sociale veiligheid van onderwijspersoneel voldoende gemeten wordt. Mocht deze monitoring niet voldoen, dan is het van belang om te kijken naar de monitoring sociale veiligheid van alle werknemers, niet alleen het onderwijspersoneel.
Extra belasting
Uit alle onderzoeken (waaronder de landelijke veiligheidsmonitor) blijkt dat 95 tot 98% van de leerlingen en medewerkers op scholen zich veilig voelt. Het invoeren van de voorgestelde aanpassingen lijkt daarmee onnodig voor vrijwel alle leerlingen en medewerkers. Voor scholen betekenen de maatregelen een extra belasting.
Veilig en open schoolklimaat
Wanneer gekeken wordt naar wat de leerlingen en medewerkers die zich niet veilig voelen nodig hebben, dan zit dit vooral in een veilig en open schoolklimaat. In zo’n schoolklimaat is de ervaren onveiligheid bespreekbaar of hebben leerlingen en medewerkers een plek waar ze hun zorgen en gevoelens kunnen uiten. Vervolgens is het van belang dat deze signalen een goede opvolging en nazorg krijgen.
Meldcode
De bestaande meldcode biedt onderwijsinstellingen voldoende waarborgen om in ernstige incidenten adequaat te handelen en maatregelen te treffen waarbij ook de Vertrouwensinspecteur indien nodig in beeld komt. Van een uitbreiding van de bestaande meld-, overleg- en aangifteplicht verwachten wij dan ook eerder een negatief effect op het realiseren van een open cultuur in de scholen, gericht op preventie en met onderling vertrouwen tussen medewerkers, leerlingen en ouders.