Kamer in debat over veiligheid op scholen

In het debat werd vaak verwezen naar de ‘verharding’ of ‘verhuftering’ van de maatschappij, die ook de scholen binnenkomt. Naast de groeiende maatschappelijke aandacht voor grensoverschrijdend gedrag werd dit als mogelijke oorzaak genoemd voor het toenemende aantal meldingen van onveilige situaties op scholen en de verergering van de aard van de incidenten, zoals blijkt uit de rapportage van de vertrouwensinspecteurs van de Onderwijsinspectie. Alle partijen onderstreepten in dit kader het belang van het blijven inzetten op (sociale) veiligheid op scholen. Dit is niet alleen een verantwoordelijkheid van de scholen maar van de samenleving als geheel, aldus de Kamerleden en minister Paul.  

Wetsvoorstel Vrij en Veilig onderwijs 

Het ministerie van OCW wil de veiligheid op scholen bevorderen via het wetsvoorstel Vrij en Veilig onderwijs. Hierover heeft in het najaar van 2023 een internetconsulatie plaatsgevonden. De VO-raad heeft toen haar zorgen geuit over onderdelen van dit wetsvoorstel. De minister neemt de reactie van de sectorraden ter harte.  

Een aantal partijen gaf in het debat aan de zorgen van de VO-raad over een toename van de administratieve lasten door het meer registreren en melden van incidenten, te delen. Ook de zorgen van de raad rond privacy en herleidbaarheid van gegevens naar kleine specifieke (kwetsbare) doelgroepen, bijvoorbeeld leerlingen met een beperking, werden besproken. De minister gaf hierop aan de privacy te willen waarborgen en herleidbaarheid van gegevens te willen voorkomen.  

Tijdens het debat zijn daarnaast zorgen geuit over de veiligheid van leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs. Door de lage respons op veiligheidsenquêtes bij deze groep  – wat vaak voorkomt bij kleine doelgroepen – is er momenteel lastig een representatief beeld te krijgen van deze veiligheid. De minister onderzoek hoe dit verbeterd kan worden en informeert de Kamer voor het einde van dit kalenderjaar hierover. Aanvullend informeert de minister de Kamer ook over hoe de stem van leerlingen meegenomen wordt in de veiligheidsprotocollen over incidenten.  

Verklaring omtrent gedrag 

De minister is voornemens om de regelgeving rondom de Verklaring omtrent gedrag (VOG) aan te scherpen in het funderend onderwijs. Door stappen te zetten richting continue screening wil zij beter zicht krijgen op relevante strafbare feiten van onderwijspersoneel. Over dit onderwerp is een afzonderlijk debat aangevraagd. Voor het eind van dit kalenderjaar informeert de minister de Kamer over de vervolgstappen.

Aanpak antisemitisme  

Gezien de recente ontwikkelingen in het land kwam de aanpak van antisemitisme regelmatig ter sprake in het debat. Eind april verscheen hierover ook een Kamerbrief. In het debat werd gewezen op de verantwoordelijkheid van scholen om scherp te blijven op antisemitisme en waar nodig actie te ondernemen. Scholen zijn hier al volop mee bezig, zo werd geconcludeerd, in het kader van hun burgerschapsopdracht en de (verplichte) kennisoverdracht over de Tweede Wereldoorlog, Holocaust en Jodenvervolging. De (veilige) schoolomgeving biedt bij uitstek kansen om over dit soort thema's in gesprek te gaan met kinderen en jongeren en hen hiervan te laten leren, krijgt de VO-raad ook terug vanuit scholen zelf.  

Eerder deze week – op maandag 13 mei – spraken vertegenwoordigers van onderwijskoepels (waaronder de VO-raad), gemeenten, vervoersmaatschappijen, politie en de rechtspraak tijdens een Catshuisoverleg over de aanpak van antisemitisme. De partijen stelden toen vast dat geen nieuwe wetgeving nodig is om antisemitisme aan te pakken.  

De VO-raad volgt de ontwikkelingen op dit vlak nauwgezet en draagt bij waar nodig. We wijzen in dit kader ook op voor scholen al beschikbare ondersteuning vanuit het Expertisepunt Burgerschap en Stichting School & Veiligheid als het gaat over het herkennen en voorkomen van antisemitisme (en discriminatie en intolerantie gericht op andere groepen) en het voeren van moeilijke gesprekken. Daarnaast hebben ook diverse Herdenkingscentra en oorlogsmusea, het Nationaal Comité 4–5 mei en de Anne Frank Stichting aanbod voor scholen.  

Bij (ernstige) problemen op het gebied van antisemitisme, kunnen scholen voor advies terecht bij de vertrouwensinspecteurs van de Onderwijsinspectie.   

Zie in dit kader ook het eerdere bericht 'Hoe bespreek je op school het conflict tussen Israël en Hamas?' 
 

Update: aangenomen moties

Tijdens een tweeminutendebat over (sociale) veiligheid op scholen - aanvullend op het debat van 15 mei - is een aantal moties ingediend. Hiervan zijn op 18 juni de volgende moties aangenomen:

• Verzoek aan de minister om – in samenwerking met andere ministeries – met scholen en andere partners te komen tot een zo duidelijk en congruent mogelijk beeld van de problematiek en effectieve aanpakken daarvan. En om op basis van dit beeld uiterlijk begin 2025 te komen tot een concreet pakket van bewezen effectieve maatregelen om onveiligheid in en rond scholen aan te pakken.
• Verzoek aan de regering om een aangifteplicht voor scholen bij ernstige veiligheidsincidenten te verkennen en de Kamer hier in het najaar over te informeren. 
• Verzoek aan de regering om te onderzoeken in hoeverre informatie van politie en justitie over leerlingen nu gedeeld mag worden met scholen, en om met voorstellen te komen om informatiedeling te bevorderen. 
• Verzoek aan de regering om een verkenning uit te voeren naar een wettelijke verplichting van scholen om leerlingen die zich schuldig hebben gemaakt aan ernstige incidenten te melden bij de gemeente. Zodat hier specifiek op kan worden ingezet vanuit veiligheid en/of zorg. 
• Verzoek aan de regering om in overleg te treden met het onderwijsveld voor een plan om het toezicht op schoolkluisjes te verscherpen, en om roulerende kluisjes en regelmatige controle hierin mee te nemen. 
• Verzoek aan de regering om voor het einde van het jaar met een voorstel te komen over welke elementen uit een Franse strijdplan om overlastgevende jongeren harder aan te pakken en meer discipline en respect bij te brengen, in Nederland overgenomen zouden kunnen worden. 
• Verzoek aan de regering om een onderzoek te verrichten naar de relatie tussen incidenten van geweld, criminaliteit en pesten en de omvang en ligging van scholen.
• Verzoek aan de regering om de Onderwijsinspectie op te dragen het toezicht op het welbevinden en de (sociale) veiligheid van leerlingen binnen het gespecialiseerd onderwijs te intensiveren.