Onderwijsraad schetst stappen op weg naar inclusief onderwijs

De stapsgewijze weg naar inclusiever onderwijs die de Onderwijsraad beschrijft geeft wat de VO-raad betreft richting en ambitie en helpt bij het scherpstellen van de doelen voor de komende jaren. Wel riep de mondelinge toelichting van een aantal leden van de Onderwijsraad voor de Onderwijscommissie van de Tweede Kamer nog een aantal discussiepunten op (zie ook het kopje 'Vervolg' onderaan de pagina).

Voorbij passend onderwijs

Inclusiever onderwijs gaat een stap verder dan passend onderwijs en heeft als stip op de horizon dat alle reguliere scholen zoveel mogelijk toegankelijk zijn voor leerlingen die door een - tijdelijke of structurele - beperking extra aandacht en begeleiding op school nodig hebben. In Nederland hebben zo’n 300.000 leerlingen een beperking. Het gaat hierbij om uiteenlopende zaken zoals dyslexie, milde depressieve klachten, diabetes, een verstandelijke handicap, chronische vermoeidheid of spastische spieren.
 
Inclusiever onderwijs bevat volgens de Onderwijsraad drie elementen: leerlingen met een beperking krijgen de benodigde ondersteuning en toerusting om naar school te kunnen, hun school is dichtbij huis, en ze volgen onderwijs samen met leerlingen zonder een beperking. 

Aanbevelingen

Om tot dit inclusiever onderwijs te komen doet de Onderwijsraad drie aanbevelingen: 

• Waarborg ondersteuning en toerusting op álle scholen en verbreed de huidige zorgplicht. Scholen moeten in elk geval lichte ondersteuning en toerusting bieden en werken toe naar zwaardere ondersteuning en toerusting. Voor de lichte ondersteuning moet er een landelijke norm komen, die wettelijk wordt vastgelegd. Samenwerkingsverbanden helpen scholen bij het organiseren van zwaardere en complexe zaken. Daarnaast moet de huidige zorgplicht worden verbreedt zodat die ook ondersteuning en toerusting omvat bij de overgangen ‘in loopbaan en leefwerelden’. 
• Breng onderwijssoorten dichter bij elkaar. Speciaal en regulier onderwijs moeten beter mengen. Bijvoorbeeld door één locatie te delen. Zo kunnen ook faciliteiten en expertise worden gedeeld. Daarnaast zijn ook scholing en professionaliseringsactiviteiten voor (aankomend) leraren en onderwijsteams nodig.
• Breng bekostiging, toezicht en regelgeving in lijn met het streven naar inclusiever onderwijs. Besturen zouden rechtstreeks bekostigd moeten worden voor alle lichte ondersteuning en toerusting, en samenwerkingsverbanden krijgen de middelen voor alle complexere vormen. Én, zegt de raad: breng het inspectiekader in overeenstemming met de voorgestelde verbrede zorgplicht, zodat scholen ook gewaardeerd worden voor hun inzet voor inclusiever onderwijs.
   

Landelijke norm

De landelijke norm voor lichte ondersteuning en toerusting die de Onderwijsraad adviseert, gaat ook verder dan passend onderwijs: daarin varieert die norm per samenwerkingsverband (en ook vaak per bestuur en school). De VO-raad is voor inclusiever onderwijs, met ruimte voor eigen invulling. Het is belangrijk dat een minimale norm niet leidt tot een 'race to the bottom'. Sinds de invoering van passend onderwijs zijn er regio’s met scholen en schoolbesturen die al behoorlijk ver zijn met een geïntegreerd aanbod. Door regio’s de ruimte te geven om - boven de minimale norm - het aanbod te verbreden, kunnen deze regio’s verder groeien.

Aansluiting jeugdzorg

Inclusiever onderwijs ontstaat als onderwijssoorten bij elkaar komen en expertise gebundeld wordt, schrijft de Onderwijsraad. De VO-raad vindt het jammer dat er hierbij weinig aandacht is voor de aansluiting van jeugdhulp op het onderwijs. We zien het vormgeven van inclusiever onderwijs als een kans om de jeugdhulp integraal op school aan te bieden en daarmee ook een deel van de werkdruk van docenten te verminderen.

Vervolg

Het advies van de Onderwijsraad is één van de documenten die gebruikt worden bij de evaluatie van passend onderwijs. De VO-raad wil naar aanleiding van dit advies in gesprek over een aantal vragen die tijdens de technische briefing van de Vaste Kamercommissie OCW op 23 juni werden gesteld. Onder meer gaat het hierbij om de taak en positie van de samenwerkingsverbanden als expertisecentrum, en de ondersteuning aan hoogbegaafde leerlingen die volgens de Onderwijsraad niet binnen inclusief onderwijs valt, mits sprake is van ‘dubbel bijzondere’ leerlingen.