Onderwijsraad: Vergroot toegankelijkheid onderwijs voor jongeren in armoede

In Nederland groeien minstens 115.000 minderjarigen op in armoede (2023). Zij lopen tegen materiële en immateriële drempels op die hun deelname aan het onderwijs belemmeren, zo concludeert de Onderwijsraad. Dit kan leiden tot lager schoolsucces en een ander verloop van hun schoolloopbaan in vergelijking met leerlingen die thuis geen armoede kennen.

Op verzoek van de Tweede Kamer heeft de Onderwijsraad onderzocht wat nodig is om te zorgen dat jongeren in armoede wel volwaardig kunnen deelnemen aan het vo en mbo. Dit vraagt actie van de Rijksoverheid, onderwijsinstellingen en gemeenten, zo wordt vastgesteld.

Schoolkosten

De Onderwijsraad adviseert ten eerste om onderwijs tot aan de startkwalificatie voor alle kinderen en jongeren kosteloos toegankelijk te maken. De Rijksoverheid moet er hierbij voor zorgen dat leerlingen en hun ouders geen schoolkosten meer hoeven te maken (bijvoorbeeld voor een laptop). Daarnaast beveelt de raad schoolbesturen en schoolleiders aan anders om te gaan met de vrijwillige ouderbijdrage. Deze moet daadwerkelijk vrijwillig, gelimiteerd en anoniem zijn en beperkt blijven tot één bedrag. Dat is nu nog niet altijd het geval.

Bevoegde leraren en ondersteuning 

Daarnaast pleit de Onderwijsraad er richting schoolbesturen voor om te zorgen voor een eerlijke verdeling van leraren. Jongeren die opgroeien in armoede, krijgen nu gemiddeld genomen minder vaak onderwijs van een bevoegde docent, doordat het lerarentekort hun scholen vaker treft. Dit komt de kwaliteit van het onderwijs aan deze leerlingen niet ten goede.

Ook beveelt de raad aan om de ondersteuning van jongeren in armoede te versterken. Armoede is voor veel docenten lastig te signaleren. Daardoor wordt de behoefte aan onderwijs- en andere ondersteuning van jongeren in armoede lang niet altijd herkend. Dit vraagt van docenten en schoolleiders dat zij als team bewustzijn en een handelingsrepertoire ontwikkelen voor de omgang met armoede. In dit kader pleit de raad voor meer samenwerking met (lokale) partners alsook voor versterking van het onderwijskansenbudget in het vo.

Rol gemeenten

Tenslotte worden gemeenten opgeroepen om hun verantwoordelijkheid op lokaal niveau voor armoedebestrijding te nemen. Gemeenten zijn in principe aan zet om initiatieven ter ondersteuning van jongeren in armoede te initiëren en/of te coördineren, zo stelt de Onderwijsraad, alsook om scholen en docenten te ondersteunen en ontlasten op dit vlak. Ook kunnen zij scholen structureler betrekken bij lokaal onderwijsbeleid en lokale overleggen.