Onderwijsraad: zet in op beter onderwijs in justitiële jeugdinrichtingen

Jaarlijks verblijven in Nederland zo’n 1500 tot 2000 jongeren in een justitiële jeugdinrichting (JJI). Zij kunnen onderwijs volgen op een van de zes speciale JJI-scholen binnen de muren van de inrichting. Het lukt echter vaak onvoldoende om dit onderwijs te laten aansluiten bij hun niveau, mogelijkheden, leeftijd en voorgeschiedenis, aldus de Onderwijsraad.

De JJI-scholen hebben hierbij te maken met diverse belemmeringen. Zo zijn er te weinig docenten en groepleiders en kunnen leerlingen – doordat de JJI-scholen zijn aangemerkt als vso-scholen – niet altijd lessen op havo- of vwo-niveau volgen. Door veranderde wetgeving vallen jongeren tussen de 18 en 23 jaar daarnaast nu soms ook nog onder het jeugdrecht en is de gemiddelde leeftijd van jongeren in een JJI daarmee toegenomen. Er is daarom meer vraag naar mbo-opleidingen, maar de JJI-scholen kunnen momenteel vaak niet alle opleidingen aanbieden of hebben te weinig (moderne) praktijkruimtes. Verder speelt een rol dat niet elke JJI-school vo- of mbo-examens mag afnemen, waardoor jongeren soms geen examen kunnen doen of examen moeten doen buiten de jeugdinrichting. En er is niet altijd sprake van samenwerking of overleg met andere onderwijsinstellingen, zoals de school van herkomst (indien van toepassing), ook niet als het gaat over overdracht of nazorg. Tenslotte speelt mee dat JJI-scholen te maken hebben met drie verschillende ministeries (OCW, JenV en VWS), elk met eigen regels, systemen voor informatiedeling en manieren voor verantwoording en monitoring.

Advies

Om JJI-scholen beter in staat te stellen goed onderwijs (op maat) te bieden aan jongeren in de jeugdgevangenis, adviseert de Onderwijsraad daarom:

• Bij beslissingen over jongeren in JJI’s moeten, naast justitiële en behandeloverwegingen, onderwijsgerelateerde overwegingen voldoende mee worden genomen. De raad beveelt aan dat de betrokken ministeries hiertoe een gedeelde visie op de rol en positie van onderwijs in JJI’s ontwikkelen, samen met de JJI’s en de JJI-scholen.
• Stem de regels en werkwijze van de betrokken ministeries op elkaar af, zodat onderwijs, behandeling en de benadering van jongeren in de inrichting en in de JJI-school elkaar meer kunnen versterken en onnodig dubbel werk wordt voorkomen.
• Pas de wetgeving en toezichtskaders zo aan, dat het beter mogelijk wordt om jongeren in JJI’s een breed onderwijsaanbod aan te kunnen bieden, waaronder mbo.
• Geef scholen meer vrijheid bij het werven van docenten, zodat het team beter past bij wat de leerlingen nodig hebben. Daarnaast moeten de leraren beter getraind worden voor het werken met deze jongeren.
• Regel wettelijk dat iedere JJI-school examenlocatie kan zijn voor vo- en mbo-examens.
• Maak betere afspraken over samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen - zowel binnen en buiten de JJI.

De VO-raad onderschrijft de conclusie van de Onderwijsraad dat onderwijs aan jongeren in een justitiële inrichting van groot belang is voor henzelf én voor de samenleving. We zullen de verdere ontwikkelingen op dit vlak blijven volgen. Als raad zijn we nauw betrokken bij de transitie in het residentieel onderwijs en de jeugdzorgplus. Mogelijk zijn er uit die transitie ook verdere lessen te leren om goed onderwijs in de JJI’s te verzorgen.