'Opvallend veel' leerlingen vapen of gokken online

De jeugd heeft de laatste jaren te maken gehad met ingrijpende maatschappelijke ontwikkelingen zoals de coronapandemie, internationale conflicten, snelle digitalisering, toenemende (prestatie)druk en de snelle opkomst van nieuwe drugs en andere genotmiddelen, zo schrijven de onderzoekers. Dit brengt risico’s met zich mee als het gaat om hun gezondheid. Uit het onderzoek komt onder meer het onderstaande naar voren:

Digitaal gedrag

1 op de 15 bevraagde scholieren heeft in 2023 online gegokt voor geld, terwijl dit verboden is voor minderjarigen. Vooral jongens gokken voor geld (ruim 1 op de 10).

Middelengebruik

• In 2023 had 14,3% van de bevraagde leerlingen in de laatste maand een vape gebruikt en 4% deed dat dagelijks. Verder daalt het aantal jonge rokers sinds 2017 niet meer verder. In 2023 heeft nog altijd 8,5% van de 12- t/m 16-jarigen in de laatste maand gerookt en rookt 2,2% dagelijks.
• Het gebruik van lachgas is gedaald: In 2023 heeft 2% van de scholieren lachgas gebruikt, tegenover 6,7% in 2019.  Het verkopen en bezitten van lachgas is inmiddels verboden. Ook is er meer bekend (gemaakt) over de gezondheidsrisico’s.
• Het gebruik van andere drugs is onveranderd gebleven. Specifieke aandacht wordt gevraagd voor de drug 3-MMC. Het gebruik hiervan onder scholieren is beperkt (1% heeft het middel ooit gebruikt en 0,6% in 2023), maar deze drug is zeer verslavend en kent het grote gezondheidsrisico’s.
• Het alcoholgebruik onder leerlingen neemt af. In 2023 heeft 39,6% van de leerlingen ooit in het leven gedronken en 34,5% in het laatste jaar. In 2019 was dit respectievelijk 46,6% en 40,2%. Als scholieren drinken, dan drinken ze echter nog altijd veel: twee derde van de bevraagde leerlingen geeft aan de afgelopen maand te hebben gebinged. 

Welbevinden

Geconcludeerd wordt dat de mentale gezondheid van leerlingen over het algemeen niet verder verslechterd is en op sommige punten zelfs iets is verbeterd. Leerlingen geven in 2023 gemiddeld een hoger cijfer aan hun leven dan in 2021, toen de coronacrisis speelde (7,4 vs. 7,1). Ook zijn de emotionele problemen onder meisjes iets afgenomen. Het aantal leerlingen dat kampt met andere mentale problemen, eenzaamheid en druk door schoolwerk is echter ongeveer gelijk gebleven en blijft hoog.   
 

Gezonde school

Eerdere gezondheidsonderzoeken – waaronder de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 van de RIVM en GGD’en – laten een soortgelijk beeld zien, waarbij er met name ook aandacht is voor de populariteit van vapen en voor de prestatiedruk en stress onder kinderen en jongeren. Deze conclusies onderstrepen opnieuw het belang om in te zetten op het bevorderen van een gezonde leefstijl van leerlingen. Scholen hebben hier – samen met onder meer andere maatschappelijke organisaties en ouders – een grote rol in en kunnen hier werk van maken via de Gezonde School-aanpak.

Specifiek op het vlak van welbevinden verwijzen we daarnaast naar de themapagina ‘Mentale gezondheid en welbevinden', met een overzicht van ondersteuningsaanbod voor scholen. Op 14 oktober organiseert het Nationaal Programma Onderwijs de conferentie ‘Wegwijs in welbevinden’.

Met het project ‘Toetsdruk verminderen’ ondersteunen het LAKS en de VO-raad verder scholen om daadwerkelijk toetsdruk te verminderen. Dit moet ook bijdragen aan het reduceren van stress onder leerlingen.