Rapport werpt nieuw licht op fusietoets

Bevindingen over schaalgrootte

Dit onderzoek, uitgevoerd door Oberon, bestaat hoofdzakelijk uit een literatuurstudie en is aangevuld met interviews. Hieronder een aantal opvallende bevindingen:

• Voor de beleving van schaal door leerlingen, ouders en leraren is vooral de omvang van schoolvestigingen van belang. Uit het onderzoek volgt dat er voor zowel het primair als voortgezet onderwijs geen relatie bestaat tussen de omvang van een bestuur en het aantal leerlingen per school of vestiging. De leerlingenaantallen op vestigingen zijn bij grotere besturen vergelijkbaar met de leerlingenaantallen bij kleinere besturen.
• Uit de literatuurstudie blijkt geen of geen sterk bewijs (er is onvoldoende onderzoek) voor een relatie tussen enerzijds schaalgrootte en anderzijds schoolprestaties, de mogelijkheden tot inspraak die leerlingen en leraren ervaren of een gevarieerd onderwijsaanbod.
• Uit het literatuuronderzoek volgt wel dat schaalgrootte – zowel op school- als op bestuursniveau – kansen biedt ten aanzien van de professionalisering. Grotere besturen kunnen zich meer professioneel organiseren, bijvoorbeeld door de inrichting van een bestuursbureau. Ook hebben grotere besturen en grotere scholen meer mogelijkheden tot het inzetten van specialisaties in de functies gerelateerd aan het primair proces, zoals interne begeleiders of zorgcoördinatoren.
• Op het gebied van (regionaal) onderwijsaanbod en keuzevrijheid geven grote besturen in de interviews aan dat hun omvang hen in staat stelt om kleine scholen financiële ondersteuning te bieden of juist gemakkelijker vestigingen op te kunnen geven zonder dat de continuïteit van de organisatie in gevaar komt. Daarnaast kunnen deze besturen kleine of nieuwe vakken bovenschools aanbieden.
   

Fusietoets in een ander licht

Gegeven deze bevindingen is het extra spijtig dat de afschaffing van de fusietoets niet door is gegaan, aangezien het wetsvoorstel door de Eerste Kamer is verworpen. Besturen – in welke omvang dan ook – moeten zo min mogelijk door wet- en regelgeving belemmerd worden om tot oplossingen te komen voor de gevolgen van leerlingendaling. De VO-raad is altijd kritisch geweest over de fusietoets en is ervan overtuigd dat de fusietoets eerder een gevaar oplevert voor het behoud van diversiteit, bereikbaarheid en kwaliteit van scholen, dan dat het daartegen bescherming biedt. Een fusie tussen scholen kan noodzakelijk zijn om een divers en hoogwaardig onderwijsaanbod in de regio in stand te kunnen houden.