Schooladvies leerlingen groep 8 lager door wegvallen eindtoets

Door de sluiting van de scholen tijdens de eerste coronagolf werd de eindtoets in schooljaar 2019-2020 geschrapt en daarmee verviel voor groep 8-leerlingen de kans op bijstelling van het schooladvies. DUO volgt in opdracht van OCW dit cohort leerlingen in de eerste drie jaren van het vo. De eerste resultaten van deze monitor stuurde minister Slob begin december naar de Tweede Kamer.

Leerlingen met grotere kans op onderwijsachterstand meest benadeeld

Wat opvalt is dat de schooladviezen van 2019-2020 van de huidige brugklassers gemiddeld genomen lager zijn dan voorgaande jaren. De daling van het gemiddelde schooladvies is niet evenredig over de leerlingen verspreid: met name de adviezen van leerlingen met een hogere kans op onderwijsachterstand en leerlingen die in minder stedelijke gebieden wonen, vielen lager uit dan voorgaande jaren. En dit vergroot de kansenongelijkheid. Het zijn normaalgesproken juist deze kinderen die vaker het recht hebben op een heroverweging van het schooladvies. Valt zo’n heroverweging opeens weg, dan is zo’n groep kinderen dus sterker benadeeld door het wegvallen van de eindtoets.

Ruimhartige plaatsing vo, maar vooral voor hogere schooladviezen

Meteen in april vroeg minister Slob aan middelbare scholen om leerlingen ruimhartig toe te laten en kansrijk te plaatsen. De VO-raad ondersteunde deze oproep. Vo-scholen hebben hier gehoor aan gegeven: meer leerlingen zijn hoger geplaatst dan hun schooladvies. Kinderen uit armere gezinnen hebben hier echter minder vaak voordeel van gehad. En de DUO-data laten zien dat het voornamelijk leerlingen met een hoger schooladvies zijn, die dit schooljaar hoger dan hun schooladvies geplaatst zijn. De hogere plaatsing is vermoedelijk mede te danken aan de toevoeging op het Onderwijskundig Rapport (OKR), ontwikkeld door de PO-Raad, VO-raad en Ouders & Onderwijs. 

Deze inzichten maken dat de minister po-scholen op het hart drukt groep 8-leerlingen dit jaar kansrijker te adviseren, bijvoorbeeld door naar de groeilijn van de afgelopen jaren te kijken en leerlingen het voordeel van de twijfel te geven. Vo-scholen vraagt hij om zich alvast actief in te zetten om deze leerlingen kansrijk te kunnen plaatsen.

Wel eindtoets schooljaar 2020/2021 voor goed schooladvies

OCW doet er met het onderwijsveld alles aan om de eindtoets dit jaar wél door te laten gaan voor leerlingen in groep 8, ook al is dit weer geen ‘normaal’ jaar vanwege de corona. Voor een professioneel vormgegeven schooladvies moet de professional over elk gegeven kunnen beschikken, ook de objectieve gegevens van de eindtoets. Middelbare scholen kunnen aan gelijke kansen bijdragen door de inrichting van brede en verlengde brugklassen (bijvoorbeeld vmbo-havo), zodat leerlingen nog wat langer de tijd hebben om op het bij hen best passende niveau te komen.

Eindtoets wordt doorstroomtoets

Minister Slob wil de afname van de eindtoets vervroegen naar de eerste helft van februari, na het afgeven van het schooladvies. Er volgt daarna één landelijk aanmeldmoment waarop alle leerlingen uit groep acht zich inschrijven bij een middelbare school; 1 april. Daarnaast wordt met dit wetsvoorstel de naam van de eindtoets gewijzigd in ‘doorstroomtoets’ en kan niet meer van de Centrale Eindtoets (aangeboden door de overheid), maar enkel van de toetsen van private aanbieders gebruik worden gemaakt. De Tweede Kamer moet dit wetsvoorstel nog behandelen.