Themacommissie digitalisering: AI vraagt om een sectorbrede aanpak

Geen enkele technologie staat zo in de schijnwerpers als AI. Reden voor het bestuur van de VO-raad om prof. dr. Inge Molenaar (Radboud Universiteit en Nationaal Onderwijslab AI) en prof. dr. Jeroen van den Hoven (Ethiek en Technologie aan de TU Delft) uit te nodigen voor een uiteenzetting op het thema. Na beide inleidingen gingen de leden met elkaar in gesprek over de kansen en risico’s van AI: wat vinden we van de technologie, waar worden we nerveus van, hoe zouden we het willen inzetten en hoe houd je als onderwijs de regie?

Regie op AI

Molenaar en Van der Hoven benadrukken hoe belangrijk het is dat schoolbesturen nu de regie pakken: schoolleiders en schoolteams moeten zelf gaan bepalen welke technologie de klas in komt en welke niet. Jeroen van den Hoven pleitte voor een werkwijze van 'ethics by design'. Middels een programma van eisen kan je als schoolbestuur en als sector aan de voorkant bepalen aan welke waarden een AI-systeem moet voldoen. Ook zouden richtlijnen vanuit de overheid en Europa kunnen helpen om schoolbesturen hierbij te ondersteunen.

Nationaal Onderwijslab AI

De VO-raad heeft samen met de PO-Raad een themacommissie Digitalisering. Deze commissie heeft zich het afgelopen jaar ook gebogen over het vraagstuk van kunstmatige intelligentie, en dit heeft geleid tot een advies aan de besturen van de VO-raad en de PO-Raad. Leden van de themacommissie riepen tijdens het plenaire gesprek op de ALV bestuurders op om niet zelf het wiel uit te gaan vinden: vraagarticulatie moeten we samen als sector oppakken. Binnen het Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) vindt die vraagarticulatie al plaats. Inge Molenaar vertelde over hun aanpak: het onderwijs zit zelf aan het stuur om in co-creatie met de wetenschap en het bedrijfsleven te werken aan AI-projecten in het funderend onderwijs. Ook onderzoeken ze de gevolgen voor een bewuste en verantwoorde inzet van AI in de klas.

Advies themacommissie digitalisering

Volgens de sprekers vraagt de opkomst van AI om bewust en goed geïnformeerd handelen van elk bestuur en elke school - met oog voor de kansen én voor het beheersen van de risico’s. Dit wordt ook onderstreept in het advies van de themacommissie digitalisering aan het bestuur van de VO-raad en de PO-Raad. Dit advies is opgesteld in samenwerking met experts van Kennisnet.

Centraal in dit advies staat de oproep voor de ontwikkeling van een sectorbrede aanpak rond AI. Een aanpak die schoolbestuurders ondersteunt in het streven naar doordacht gebruik van de technologie. De Themacommissie doet daartoe de volgende aanbevelingen:

1. Besteed permanent en sectorbreed aandacht aan de ontwikkelingen rond AI, en organiseer daartoe een publieke AI-expertisefunctie op sectorniveau.
2. Adviseer als sectorraad de leden om weloverwogen om te gaan met de inzet van AI.
3. Biedt schoolbesturen al op korte termijn concrete inhoudelijke richtlijnen, en suggesties hoe aandacht voor AI binnen scholen vorm kan worden gegeven.
4. Oefen invloed en regie uit op de AI activiteiten van de grotere leveranciers in het Nederlandse funderend onderwijs, via vraagarticulatie en co-creatie.

De VO-raad gaat op basis van dit advies samen met partners, zoals Kennisnet, SIVON en de themacommissie Digitalisering, verdere stappen zetten om de sector te ondersteunen. Een eerste stap is de publicatie van een handreiking door Kennisnet deze maand.

Aan de slag

In juni publiceert Kennisnet een interactieve webhandreiking over AI. Wil je nu al aan de slag met het thema AI?

• Neem deel met je schoolbestuur aan het leertraject 'Regie op digitalisering' (najaar 2024) en kom tot een toekomstbestendige visie en strategie op digitalisering.
• Kennisnet organiseert in juni meerdere fysieke workshops tijdens de maand van de AI (aanmelden voor de reservelijst). Op 25 juni organiseren ze een webinar over AI.
• In juni (de maand van de AI) organiseert NOLAI drie webinars en er komt een magazine uit met praktijkvoorbeelden. Ook bieden ze een online cursus aan voor docenten in het primair en voortgezet onderwijs. Op de hoogte blijven kan ook via hun nieuwsbrief.