VO-sector: ‘Andere oplossingen nodig voor lerarentekort’

De afgelopen jaren zijn er diverse initiatieven ontplooid maar die zijn onvoldoende structureel om het lerarentekort terug te dringen en voldoende goede mensen aan te trekken. Scholen hebben steeds meer moeite om de formatie rond te krijgen, waardoor ze soms gedwongen zijn om klassen te vergroten of on(der)bevoegde leraren voor de klas te zetten. Er is een grote kans dat de ontwikkeling naar meer eigentijds onderwijs zal stagneren zonder voldoende goede leraren.

Ook de maatregelen die het kabinet deze week in de voortgangsrapportage Lerarenagenda beschrijft, bieden geen uitzicht op structurele oplossingen voor het VO. Dit terwijl de nieuwe ramingen van het ministerie laten zien dat ook in het vo op termijn groeiende tekorten te verwachten zijn (oplopend tot 1200 fte in 2027). Veel van de aangekondigde maatregelen staan nog in de kinderschoenen, zijn kleinschalig en pakken geen fundamentele knelpunten aan, zoals de weinig flexibele wijze waarop leraren in Nederland worden opgeleid en hun bevoegdheid halen. Ook vraagt de werkdruk onder docenten en de aantrekkelijkheid van het lerarenvak een stevigere en meer structurele aanpak.

Structurele oplossingsrichtingen

Tijdens de ALV op 30 november 2017 hebben de leden van de VO-raad besloten als scholen een aantal structurele oplossingsrichtingen versneld te verkennen, op te pakken en aan te jagen. Ook zal de VO-raad met het kabinet en andere partijen in gesprek gaan om sneller en intensiever te werken aan fundamentele oplossingen voor het lerarentekort:

• VO-scholen willen samen met de lerarenopleidingen het opleiden en professionaliseren van docenten intensiveren, waarbij zij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de initiële opleiding van leraren, de begeleiding van startende leraren en de professionalisering van (zittende) leraren. De opleiding moet op die manier aantrekkelijker worden, de begeleiding van startende leraren verbeteren en loopbaanpaden diverser en aantrekkelijker. 
   
• Scholen willen samen met de lerarenopleidingen de omslag maken naar meer maatwerk en flexibiliteit in de opleiding, en op die manier barrières voor bijvoorbeeld zij-instromers opruimen. De sector vist in een (te) kleine vijver van potentiële leraren. Schoolbesturen willen het voor een grotere groep mensen aantrekkelijker maken om voor een baan in het onderwijs te kiezen en willen daar meer ruimte voor creëren. Zo startte de VO-raad onlangs al met 10 lerarenopleidingen in het land het project 'van bekwaam naar bevoegd' waarin 100 (potentiële) docenten in maatwerktrajecten begeleid worden naar een bevoegdheid. De sector wil dat die manier van werken op korte termijn verder uitgerold wordt.
   
• De VO-raad zoekt namens de VO-sector actief de samenwerking met bedrijven waar massaontslagen aan de orde zijn, om te bekijken of en hoe mensen met relevante ervaring en interesse in het vak via maatwerktrajecten snel en goed opgeleid kunnen worden tot leraar.
   
• De werkdruk onder docenten is hoog. Om de kwaliteit van het onderwijs te behouden en verder te verbeteren en het lerarenberoep aantrekkelijker te maken moet er meer ruimte voor docenten gecreëerd worden om te werken aan de ontwikkeling van eigentijds onderwijs en het voorbereiden van lessen. De VO-raad pleitte al voor meer ontwikkeltijd voor leraren in het actieplan Leraren uit 2016 en zal dit punt richting het kabinet en de politiek blijven bepleiten. Een eigentijdse invulling van het onderwijsprogramma van de leerlingen met bijbehorende modernisering van het begrip onderwijstijd zal bij de minister aan de orde worden gesteld.
   
• De VO-sector wil versneld en op bredere schaal een meer fundamentele discussie voeren over de toekomstbestendigheid van het bestaande bevoegdhedenstelsel. Voor veel besturen en scholen is dat op dit moment een stevig knelpunt. Te vaak staan de complexe en knellende regels het toetreden van bekwame docenten tot onze scholen in de weg. In het bijzonder moet er meer aandacht komen voor de bevoegdheid, het opleiden en professionaliseren van leraren in het vmbo. 
   
• VO-scholen willen ook kijken naar kansen die ontwikkelingen in het onderwijs en in de organisatie van het onderwijs bieden voor het omgaan met het lerarentekort, zoals digitale instrumenten om leraren te ondersteunen. Strategisch personeelsbeleid is bij deze ontwikkelingen een belangrijke voorwaarde. Ook willen scholen regionale samenwerking meer gaan benutten. 
   

Hoe nu verder

De VO-raad zet de verschillende oplossingsrichtingen op korte termijn samen met leden om in concrete acties. Daarin wordt ook meegenomen wat hiervoor nodig is vanuit andere partijen zoals het kabinet en de lerarenopleidingen.