Armoede en geldzorgen: wat kan de school betekenen?

Het aantal kinderen dat in Nederland in armoede leeft, nam de laatste jaren heel langzaam af, maar is het afgelopen jaar gestegen van ruim 7 naar ruim 9% en zal naar verwachting in 2023 nog verder toenemen (cijfers CPB). Hiermee komt ook een nieuwe doelgroep in zicht: degenen die het eerst nét redden, maar nu niet meer.

Handreiking ‘Omgaan met armoede’ (geactualiseerde versie)

Scholen kunnen de armoedeproblematiek niet oplossen, maar wel rekening houden met de armoede en geldzorgen waar sommige van hun leerlingen mee te maken hebben en acties ondernemen om de situatie voor hen beter te helpen maken. In de handreiking ‘Omgaan met armoede op scholen’ worden dertien werkwijzen hiertoe beschreven, gebaseerd op goede praktijken van, en expertmeetings en pilots op scholen. In het najaar van 2022 is een nieuwe, geactualiseerde versie van deze handreiking beschikbaar gekomen. 

Mogelijke acties die worden genoemd zijn het creëren van een veilige sfeer waarin zonder schaamte over armoede gepraat kan worden en het vergroten van de veerkracht van jongeren. Ook kunnen scholen extra goed letten op de kosten voor de vrijwillige ouderbijdrage en de schoolkosten: zijn deze nodig, kunnen ze lager, heb je in beeld welke ouders en leerlingen moeite hebben met het voldoen aan deze kosten? Het bieden van materiële steun (bijvoorbeeld gratis fruit of schoolfietsen) kan helpen, evenals ouders wijzen op en/of ondersteunen bij het regelen van beschikbare hulp. Daarnaast kan een school investeren in financiële educatie voor leerlingen.

De handreiking werd in opdracht van de ministeries OCW en SZW geschreven door Mariëtte Lusse (Hogeschool Rotterdam) en Annelies Kassenberg (Hanzehogeschool Groningen). 

• Zie ook het artikel 'Samen het wiel uitvinden: deelnemers webinar ‘Scholen en armoede’ delen tips'
• Kijk het webinar 'Opgroeien in armoede: wat doet dat met jongeren en wat kunnen wij doen?' terug.
• Lees het praktijkvoorbeeld 'Financiele educatie moet een normaal iets zijn' en het voorbeeld over hoe vo-scholen in de regio Schiedam-Vlaardingen werk maken van armoedebestrijding (VO-magazine, april 2021).
• Het LAKS bundelde de input van leerlingen die werd opgehaald tijdens een Kansen Tour (2024) over wat scholen kunnen en moeten doen om kansenongelijkheid door armoede tegen te gaan. 
• Het NJI heeft een themapagina 'Omgaan met armoede - wat kunnen leraren en scholen doen?'.
• Zie de publicatie 'Omgaan met armoede op scholen' van de Rijksoverheid (2019). Deze publicatie bevat vooral voorbeelden uit het po, maar is ook voor vo-scholen interessant. 
• Young Impact heeft het lespakket #FixdeKloof ontwikkeld. Leraren kunnen hiermee vragen rondom armoede bespreekbaar maken in de klas en jongeren in actie laten komen tegen de armoedekloof. Het lespakket bestaat uit een online themales en ‘challenges’ voor de klas.