Denken vanuit de leerling
Teamleider Harrie Klomp: “Op het CS Vincent van Gogh willen we leerlingen voorbereiden op hun toekomst door ze te ‘leren leren’ en ‘leren leven’. We denken nu minder vanuit de wensen van de vakdocenten en meer vanuit de behoeftes van de leerling.” Alle teamleiders brachten tijdens een vergadering met hun team in kaart wat de leerlingen nodig hebben. Per team zijn hier ongeveer vier urgente thema’s uitgekomen, waar werkgroepen omheen zijn gevormd. Leraren sloten zich aan bij een werkgroep naar keuze en kregen de tijd om het thema samen verder te onderzoeken. De teamleiders steunden de groepen door op te treden als sparringpartner.
Enthousiasme en vertrouwen
Leraar Christel de Jong: “In mijn werkgroep ‘zittenblijven & motivatie’ onderzochten we waarom leerlingen in 4 havo vaak blijven zitten. Uit gesprekken met leerlingen en leraren bleek dat het veel leerlingen aan handvatten ontbreekt om te plannen en te leren. Door de toegenomen complexiteit van de leerstof in havo 4 lopen de leerlingen tegen de lamp. Zo ontstond het idee om workshops in executieve functies aan te bieden. Harrie deelde dit plan met het managementteam. Zij waren gelijk enthousiast en vroegen of wij het zo snel mogelijk in gang wilden zetten. Dit enthousiasme en vertrouwen gaf ons een enorme boost.”
Kwaliteiten van collega’s inzetten
Onder leiding van Christel bedacht de werkgroep welke workshops er nodig waren. Denk aan workshops in plannen, leerstrategieën voor exacte vakken, toetsstress verminderen en concentratie- en ontspanningstechnieken. Vervolgens zijn leraren persoonlijk benaderd om een bepaalde workshop te geven. Christel: “Dat werkte goed. Collega’s voelden zich gekend in hun kwaliteiten en wilden het graag doen.”
Ondersteunen van alle collega’s
Als teamleider is het belangrijk dat je bij zo’n nieuw project rekening houdt met de verschillende behoeftes van leraren. Harrie: “Leraren buiten het team moeten ook goed geïnformeerd worden. Ik benader collega’s dan het liefst mondeling. Ik wil dat zo’n project motiverend werkt om ook andere plannen uit te voeren in plaats van dat het weerstand opwekt, omdat collega’s niet weten waar het over gaat. Daarnaast let ik er ook op dat de enthousiaste collega’s niet te veel nieuwe plannen willen uitvoeren en zichzelf daarmee voorbijlopen.”
Timing
Samen met Harrie dacht de werkgroep ook na over de timing van de workshops. Christel: “De laatste schooldag voor de kerstviering is altijd rommelig. Door de workshops op deze dag te plannen, was er voor zowel de leraren als de leerlingen een zinvolle invulling van de dag. Bovendien hoeven er dan geen belangrijke lessen uit te vallen en collega’s hoeven geen extra lessen bovenop hun reguliere lessen te geven. Daarmee beperken we de werkdruk.”
Keuze aan de leerling
Leerlingen uit 4 havo konden die dag twee verschillende workshops volgen. Van tevoren kregen ze informatie over de workshops en het doel ervan. Leerlingen hadden de mogelijkheid om hun voorkeur aan te geven. Leerlingen Sara en Kyra: “Wij vonden de workshops informatief en goed georganiseerd. Wat ons betreft hadden ze eerder in het jaar gegeven mogen worden, zodat we het gelijk kunnen inzetten en het beter blijft hangen.”
Mystery workshop
De mentoren gaven aan welke leerlingen al veel leervaardigheden beheersen. Die leerlingen kregen de kans om zich te laten verrassen door een mystery workshop. In deze workshop leerden ze zichzelf trainen in het formuleren van verdiepende toetsvragen in digitale tools zoals Kahoot. Ongeveer de helft van deze leerlingen kozen alsnog een workshop in de andere leervaardigheden, omdat zij daar graag meer over wilden leren.
Evaluatie
Uit de evaluatie van de workshops kwam naar voren dat ongeveer de helft van de leerlingen de workshops als positief hebben ervaren. Leerlingen gaven aan dat ze het nuttig of leuk vonden en dat ze nu beter weten hoe ze zich op een toetsweek kunnen voorbereiden. (Workshop)docent Robin Hartelo: “Het is moeilijk om vast te stellen hoeveel effect deze workshops hebben op de leervaardigheden van leerlingen. Ik denk dat het goed is om de leervaardigheden vaker te trainen en daar uitgebreid met leerlingen op te reflecteren.”
Vervolgstappen
Christel: “Ik ben heel blij dat zoveel leerlingen positief zijn over de workshops en we gaan natuurlijk kijken of we dit project kunnen verbeteren en verder kunnen uitbreiden. In 4 vwo willen we deze workshops misschien ook gaan inzetten. Voor 4 havo denken we erover om de workshops voor de eerste toetsweek aan te bieden en later in het jaar nog een keer. Op deze manier kunnen leerlingen de leervaardigheden gedurende het jaar verder ontwikkelen.”
Wens voor het onderwijs
Voor Christel is dit nog maar het begin. Christel: “Ik vind het belangrijk dat leerlingen eigenaar zijn van hun eigen leerproces. Het is al jaren zo dat we er van alles ingooien op hetzelfde niveau. Ik ben er voorstander van dat je daar meer ruimte in creëert. Wat voor de een belangrijk is om te leren, weet een ander al. Leerstof hoeft niet altijd centraal te staan om te leren: het talent van de leerling moet centraal staan.”
Dit artikel is geschreven in het kader van Schoolleiders voor de Toekomst.