Leer jouw leerlingen organiseren en prioriteren met deze tips

Als leraar kun jij jouw leerlingen daarbij helpen. Benieuwd hoe? Jay Borger (biopsycholoog) gaf tijdens het webinar ‘Leren Leren – organiseren en prioriteren’ op basis van wetenschappelijk onderbouwde technieken uitleg. Hierna lichten we een aantal van zijn tips toe.

Hersenen in ontwikkeling

Het komt regelmatig voor dat leerlingen moeite hebben om zich te concentreren, snel afgeleid zijn of op het laatste moment aan hun huiswerk beginnen. Veel jongeren vinden plannen, organiseren en prioriteren moeilijk. Dat is niet vreemd, want in de puberteit vinden er grote veranderingen in hun hersenen plaats. De prefrontale cortex, het gebied in de hersenen waar de plannings- en controlefuncties zich bevinden, is in die periode nog volop in ontwikkeling. Maar dat betekent volgens Jay Borger niet dat leerlingen niet kunnen organiseren of prioriteren. “Je ziet vaak dat leerlingen van die leeftijd meer moeite hebben met dergelijke vaardigheden. Maar met wat hulp kunnen ze het wel degelijk leren.”

Het zeurende onderbewuste

Om leerlingen vaardigheden als organiseren en prioriteren aan te leren, is het belangrijk om te begrijpen hoe het brein werkt. Daarom licht Jay tijdens het webinar onder andere toe dat het brein een slecht opslagsysteem is. “Het werkgeheugen van ons brein probeert informatie op te slaan, maar heeft daar eigenlijk te weinig capaciteit voor. De opgedane informatie blijft rondgaan in je hoofd, waardoor er sprake is van een ‘zeurend onderbewuste’. Dit kost veel energie en veroorzaakt stress.” Maar met een eenvoudige gedragsaanpassing kun je dit gelukkig voorkomen. Jay: “Stimuleer jouw leerlingen om informatie niet in hun brein, maar extern op te slaan. Leer ze bijvoorbeeld gebruik te maken van een (digitale) to-do-lijst. Met zo’n extern opslagsysteem ontlast je het brein van het zeurende onderbewuste.”

Overvloed aan afleiders

Jay vertelt in het webinar ook dat ons brein niet goed is aangepast aan de snel veranderende omgeving waarin we nu leven. “We hebben een oud brein in een nieuwe wereld. In de prehistorie moesten we onze aandacht constant richten op externe veranderingen. Een brein dat snel afgeleid was, had toen grotere kans om te overleven. Denk bijvoorbeeld aan geritsel in de bosjes als waarschuwing voor gevaar. Maar tegenwoordig is een snel afgeleid brein minder handig, omdat het gevaar is afgenomen terwijl de hoeveelheid afleidingen is toegenomen.” Jay vervolgt: “Onderzoek laat zien dat nieuwe prikkels de afgifte van dopamine stimuleren. Het plezierige gevoel dat hierdoor ontstaat, zorgt ervoor dat je het gedrag wilt herhalen. Dus zelfs al wil een leerling leren, zijn of haar aandacht wordt automatisch getrokken naar nieuwigheden in de omgeving.” Het is daarom belangrijk om afleiders tijdens het leren zo veel mogelijk uit te schakelen. Leerlingen kunnen een omgeving creëren met zo min mogelijk afleiders door bijvoorbeeld notificaties van apps uit te zetten. Of door afleiding in te plannen, bijvoorbeeld in de vorm van een pauze.

Multitasken werkt niet

Om om te gaan met grote hoeveelheden informatie en afleidingen, zijn mensen vaak geneigd om te gaan multitasken. Maar dat is niet zo effectief als je misschien zou denken. Jay: “Bij multitasken lijkt het alsof je meerdere taken tegelijkertijd uitvoert, maar dat is niet het geval; je switcht tussen verschillende taken. Onze hersenen zijn namelijk niet in staat om meerdere dingen écht tegelijkertijd te doen.” Uit onderzoek blijkt dan ook dat multitasken niet efficiënt is. Jay: “Doordat je voortdurend je concentratie verlegt, kost iedere taak extra veel tijd. Om dat te compenseren, ben je vervolgens geneigd juist harder te gaan werken, om alsnog efficiënt te zijn. En dat levert uiteindelijk alleen maar extra stress op.“ Het is daarom belangrijk om leerlingen te helpen om focus aan te brengen in hun werk, bijvoorbeeld door samen prioriteiten te stellen en hen te stimuleren om te beginnen met de belangrijkste taken.