Drie werkvormen voor een schoolplan dat door iedereen gedragen wordt

Eigenlijk stond het maken van een nieuw schoolplan al eerder op de planning, maar vanwege de eerste lockdown bleef het liggen. Hoe betrokken ze leraren, leerlingen en ouders bij het maken van een schoolplan? Willemijn Stolk is afdelingsleider van havo 1, 2 en 3 van het Keizer Karel College Amstelveen, dat ruim 1700 leerlingen telt. “We begonnen met de oprichting van een projectgroep, bestaande uit drie schoolleiders, twee leraren, twee onderwijsondersteunende medewerkers, twee ouders en twee leerlingen. Als schoolleiders zorgden we voor het proces, de andere deelnemers dachten mee over de inhoud. We overlegden maandelijks.” Met behulp van verschillende werkvormen werden bij alle partijen ideeën opgehaald en vervolgens teruggebracht naar concrete input voor het nieuwe schoolplan.

Werkvorm 1: de leerlingconferentie

De leerlingen werden als eerste bevraagd. Vwo 5-leerling Florianne de Haan is lid van het projectteam en voorzitter van de Leerlingenraad. “Ik laat graag mijn stem horen, gevraagd én ongevraagd. Tijdens de maandelijkse vergaderingen heb ik mijn input gedeeld.” Elke klas wees een vertegenwoordiger aan die tijdens het mentoruur ideeën ophaalde. De opbrengst werd tijdens de leerlingconferentie door zo’n vijftig leerlingen in groepjes besproken, onder leiding van medewerkers van Voortgezet Leren. “Door die onafhankelijke leiding konden de leerlingen meer vrijuit spreken”, vertelt Willemijn. De groepjes destilleerden uit de ideeën voor het nieuwe schoolplan een top tien met speerpunten in de vorm van een Mentimeter. Willemijn: “Daarin geef je aan welke onderwerpen het belangrijkst zijn. Op basis van de Mentimeters maakte elk groepje een filmpje van hun opbrengst.”

Werkvorm 2: muurkrant en lerarenconferentie

Daarna was het de beurt aan de leraren. De projectgroep maakte een SWOT-analyse op basis van het oude schoolplan, leerling-, ouder- en medewerkersenquêtes, afdelingsplannen en het koersdocument van het bestuur. Deze analyse deelde de school op een muurkrant in de medewerkersgang met de vraag: wat wil je behouden en wat moet er anders? Leraren reageerden via post-its. Een week later volgde nog een muurkrant met de vraag: wat zijn onze kernwaarden? Willemijn: “Met de tien meest voorkomende kernwaarden werd er een poll opgezet: welke vier zijn het belangrijkst? Dat waren betrokkenheid, vertrouwen, zelfstandigheid en veiligheid. Tijdens de conferentie hebben we deze gedefinieerd. Want je kunt het eens zijn over de begrippen, maar wat betekenen ze voor jou?” Ook bespraken de leraren de filmpjes en Mentimeters van de leerlingen. Ze verzamelden hun bevindingen op flipovers.

Werkvorm 3: het oudercafé

De ouders kwamen bij elkaar in een oudercafé. Voorafgaand zette de Ouderraad een enquête uit onder alle ouders op basis van de SWOT-analyse. Daarop reageerden 365 ouders. “Ik heb me bij deze projectgroep aangesloten omdat ik merkte dat ouders meer gehoord willen worden. De communicatie was tot nu toe veelal éénrichtingsverkeer”, zegt ouder Andras Heijink, vicevoorzitter van de Ouderraad. “In het schoolplan bepaal je de visie voor de komende vier jaar.” De ongeveer twintig aanwezige ouders bekeken een greep uit de filmpjes en schreven hun speerpunten op flipovers. Ook bespraken zij hoe zij de kernwaarden zien. Andras: “Het was jammer dat de school al vier kernwaarden had gekozen. Ik had liever gezien dat dit pas ná het oudercafé was gebeurd.” “Het was een bewuste keuze om eerst de kernwaarden te herijken en hier vervolgens de ambities op af te stemmen”, reageert Willemijn. “Het is belangrijk dat je hetzelfde verstaat onder die kernwaarden.”

Gestructureerde informatie

Met een berg aan informatie, filmpjes en flipovers vol speerpunten, ging het managementteam samen met de projectgroep aan de slag. Ze bepaalden de uiteindelijke definities van de kernwaarden en categoriseerden de andere opbrengsten. Willemijn: “Zo gaven we structuur aan de informatie. Vervolgens stelden we de vier belangrijkste thema’s vast en hingen daar de bijbehorende ambities onder. Die thema’s zijn toekomstgericht, vakoverstijgend onderwijs, keuzevrijheid en eigenaarschap, communicatie op orde en onderwijs gericht op ontwikkeling en competenties. Ouders, leerlingen en leraren kunnen via een poll stemmen welke ambities zij het belangrijkste vinden.”

Fundamentele beslissingen

Idee is dat het managementteam het schoolplan vervolgens schrijft en de projectgroep feedback geeft. Andras vindt het jammer dat ouders hierbij niet betrokken zijn. “Als ouders voelen we ons serieus genomen in het traject, maar we willen ook betrokken zijn bij het nemen van fundamentele beslissingen.” Lerares Engels Isabel Maas ziet dat anders. “Het is aan de schoolleiding om knopen door te hakken. Je wilt geen eindeloze discussies of steeds compromissen zoeken.” Wat wil zij terugzien in het schoolplan? “Ik vind het belangrijk om zaken duidelijk te benoemen en geen versleten uitdrukkingen te gebruiken zoals ‘leerlingen eigenaar maken van hun eigen leerproces’. Wat betekent dat concreet? En ik ben blij met de meningen van de leerlingen. Zij zijn de ultieme experts.”

Zelfstandigheid en ontwikkeling

Leerling Florianne vindt zelfstandigheid een belangrijk punt. “Ik wil meer zeggenschap over hoe en wat ik leer, ook als een onderwerp buiten de vaste stof valt. Daarnaast de ontwikkeling van life skills; ik wil niet alleen vakinhoudelijk voorbereid zijn wanneer ik ga studeren, maar ook bijvoorbeeld op het gebied van geldzaken. Ten derde wil ik dat er minder nadruk ligt op cijfers en meer op ontwikkeling. Wanneer je een onvoldoende haalt, wordt vervolgens niet besproken wat je fout hebt gedaan en hoe dit beter kon. Terwijl je daar juist van leert. De school wil meer diagnostisch toetsen, dus dat is positief.”

Niet wegebben

Het kostte flink wat uren werk, maar het was de investering waard, vindt Willemijn. “We hebben straks een plan waar alle partijen bij betrokken zijn, een gedeelde basis en visie van waaruit we werken per afdeling. Ik ben er trots op dat we dit hebben neergezet in coronatijd. Voor de leraren is het belangrijk dat er aandacht is voor hóe we de plannen gaan doorvoeren. Dat leggen we binnenkort vast in onze afdelingsplannen.” Lerares Isabel: “In de opzet ligt een plan waar draagvlak voor is, het is aan ons allemaal om dat levend te houden.”