John Dewey College: “Door geen cijfers te geven houden we leerlingen in de leerstand”

“Toen ik in 2010 het onderwijs in ging, kreeg ik een cultuurschok. Het zag er nog precies zo uit als toen ik eindexamen deed in 1984. Ik zag dat leerlingen op een verkeerde manier aan het leren waren; vooral gericht op het kortetermijngeheugen. Drie weken later waren ze het geleerde vergeten. Dat moest echt anders kunnen was mijn overtuiging”, aldus Gert-Jan. Nadat hij zeven jaar achtereenvolgens als docent en teamleider op een school in Leiden werkte, werd hij rector van een middelbare school in Den Haag. In deze rollen kon hij beperkt veranderingen doorvoeren. In 2022 is hij met een aantal collega’s binnen een stichting het concept van JDC, een lyceum voor havo en vwo in Den Haag, gaan opzetten. In augustus 2023 begonnen de eerste leerlingen.

Project Based Learning

Het uitgangspunt van het JDC is nieuwsgierigheid. ‘Een prachtige gave die ons helpt om de wereld beter te begrijpen. En tegelijk onze belangrijkste bron van vooruitgang’, staat op de website omschreven. De onderwijsmethode van het JDC is projectgebaseerd. Het betrekt leerlingen bij echte vraagstukken in de praktijk en spreekt het probleemoplossend en kritisch vermogen van een kind aan. Gert-Jan: “We zien dat veel leerlingen niet zo gemotiveerd zijn om te leren. Dat we vaak te maken hebben met de conservatieve houding: ‘Vertel me maar wat we gaan doen, dan doe ik dat wel’. Terwijl - als je leren in levensechte situaties aanbiedt - kinderen begrijpen waarom ze moeten leren. Ze komen dan makkelijker tot leren.”

In de praktijk

Het JDC werkt met domeinen die de traditionele schoolvakken bevatten. Gert-Jan: “Per leerjaar doen ze zes à zeven projecten van elk ongeveer zes weken. Hierin werken ze vakoverstijgend aan verschillende doelen van SLO. De doelstelling is dat ze aan het eind van het project een product opleveren aan de hand van levensechte vraagstukken. Dat kan een onderzoeks- of productieopdracht zijn. Die krijgen wij van externe partners. Vorig jaar werkte we aan een project van de gemeente Den Haag. Ze moesten een visie ontwikkelen voor een deel van de wijk die uitgewerkt moest worden in twee delen: een verslag en een uitwerking in Minecraft. Op die twee elementen kregen ze een eindbeoordeling. Geen cijfer maar een voldoende of onvoldoende.” Op de schoolsite staan meer voorbeelden.

Een andere manier van toetsen

Er bestaan geen toetsweken op het JDC. “Daarmee gaat, in onze optiek, heel veel tijd verloren. Wij werken met een andere manier van toetsen. Op basis van de producten die ze maken krijgen ze een terugkoppeling aan de hand van rubrics en tussentijdse formatieve evaluaties. Zo controleren wij de voortgang. Aan de hand van echte inhoudelijke feedback helpen we de leerling om de voortgang erin te houden. Het kan best voorkomen dat ze een keer een toets of Kahoot moeten maken, maar dat is alleen om te kijken of de leerlingen op het juiste spoor zitten en dat er geen achterstanden zijn”, vertelt Gert-Jan.

Geen cijfers

“Door geen cijfers te geven houden we leerlingen in de leerstand”, meent Gert-Jan. “Op het moment dat een leerling een 8 krijgt, is hij geneigd om te stoppen met leren, want ‘hij kan het toch al’. Leerlingen ‘worden’ ook vaak een cijfer. Dat proberen we zo lang mogelijk buiten de deur te houden. We evalueren ook nog drie keer per jaar de kernvakken middels de JIJ! Toetsing, vergelijkbaar met de Cito-toets. Het is een iets andere toetsconstructie en we kunnen wat meer vaardigheden aftoetsen.” Alleen in het laatste schooljaar wordt met cijfers gewerkt want daarmee gaan ze uiteindelijk het eindexamen in. Er wordt een programma ontwikkeld dat voortborduurt op projectgebaseerd leren en de leerling tegelijkertijd goed voorbereidt op de (eind) examens.

'Mijn kind is veel relaxter bij jullie’

Op het JDC ziet Gert-Jan geen enorme stress-levels die op andere scholen heersen als er toetsen gemaakt moeten worden. “Er zijn ouders, die ook kinderen op een andere school hebben, die zeggen: ‘Mijn kind is veel relaxter bij jullie’. Zij zien veel minder stress bij het kind dat bij ons op school zit dan hun kind op de andere school. Soms is er zelfs een beetje te weinig stress, maar in ieder geval niet die hoge mate als op andere scholen.”

Geen toetsdruk, minder stress

“We hebben in leerjaar 2 veel zij-instromers gehad, waar een aantal thuiszitters bijzaten die nu naar school komen. Sommigen komen deels naar school en deels nog niet. Ik denk dat dat aardige indicatoren zijn dat we ze in de goede stand weten te krijgen. We sturen twee keer per jaar tevredenheidsonderzoeken uit, de LAKS-monitor en de veiligheidsmonitor. Hieruit blijkt dat we naar tevredenheid zijn opgestart. Nu is het de taak om het opgebouwde uit te bouwen en te bestendigen. Dit kan spannend zijn in een onderwijssysteem gebaseerd op cijfers, toetsing en een zo hoog mogelijk score.”

Tips voor andere scholen

Als je een bestaande school bent die wil veranderen is dat best een uitdaging, volgens Gert-Jan. “Mijn advies zou zijn begin klein. Doe het met een sectie of een leerjaar. Wat werkt voor jouw school om op een andere manier te gaan toetsen? Kijk kritisch waarom je toetst en wat je wil toetsen en ga vanuit die zaken kijken of je een toetsvisie kunt ontwikkelen. Moet je zoveel toetsen of kan je het ook op een andere manier? Als mensen materialen van ons willen gebruiken dan kan dat vanaf het einde van dit schooljaar via wikiwijs.nl.”