Leraren op het Maasland ontwikkelen zelf nieuw onderwijsconcept GO

Geen motivatie

Leraren van het Maasland College merkten een aantal jaren geleden dat steeds meer leerlingen motivatieproblemen hadden. “Niet zo verwonderlijk,” vindt biologiedocent Miriam Janssen, “want het onderwijs op onze school was behoorlijk traditioneel. Het was duidelijk: we wilden het anders doen, zodat leerlingen gemotiveerd, actief en met meer eigenaarschap leren.” De schoolleiding stelde voor om Kunskapsskolanonderwijs in te voeren, maar nadat leraren een aantal Kunskapsskolanscholen hadden bezocht, bleek dat dit concept niet bij deze school past, vertelt Miriam. “Wij vinden meer samenwerking belangrijk en we hebben hogere ambities op vakinhoud.”

Snel enthousiast

De schoolleiding stelde een ontwikkelgroep samen die de opdracht kreeg om een nieuw onderwijsconcept te ontwikkelen. Miriam wilde graag meedoen en gaf zich meteen op. “Bij de samenstelling van de ontwikkelgroep hebben we gekeken naar verschillen. Ik ben zelf bijvoorbeeld snel enthousiast over onderwijsvernieuwingen, maar er zaten ook leraren in de groep die daar wat kritischer tegenover staan. De ontwikkelgroep was al met al een mooie doorsnee van het docententeam, ook wat betreft de verschillende vakken.”

Op de hei

De 15-koppige ontwikkelgroep trok zich vier dagen terug ‘op de hei’. Met een externe procesbegeleider bogen zij zich over de vraag hoe het nieuwe onderwijs eruit moet gaan zien. “We lieten ons inspireren door elkaar, maar ook door onderzoek en literatuur,” vertelt Miriam, “bijvoorbeeld door de theorieën van Deci en Ryan over intrinsieke motivatie. Ook hebben we veel gehad aan VO Content.” Conrector onderwijs Bas van Rooijen deed namens de schoolleiding mee aan de werksessies. “Dat was niet zozeer onze wens, maar de ontwikkelgroep wilde er graag iemand van de leiding bij hebben die zonodig de kaders kon aangeven. Ik heb gewoon meegedaan aan het proces en had dus geen sturende rol. Een grens heb ik nooit hoeven aangeven”, vertelt Bas.

Vanaf het begin

Miriam: “We zijn bij het begin begonnen, dus bij onze visie en de uitgangspunten. We stelden bijvoorbeeld vast dat we waarde hechten aan de zelfstandigheid, betrokkenheid en competentie van leerlingen en dat we de vakinhoud heel belangrijk vinden. Toen we daar invulling aan gingen geven, bleek dat we echt anders moeten gaan werken dan we gewend zijn.” De groep kwam uiteindelijk tot drie pijlers voor het concept GO:

1. GO is persoonlijk: leerlingen krijgen een coach die ze aan het begin van elke dag kort spreken en waarmee ze wekelijks een gesprek hebben over hun leren en hun welbevinden.
2. GO is onderwijs op maat: leerlingen krijgen mogelijkheden om op hun eigen niveau en in hun eigen tempo te werken. Naast de vaklessen, worden er op een leerplein acht keer per week keuzelessen in twee vakken aangeboden, die mogelijkheden bieden tot verbreding en verdieping. De leerling kiest, in overleg met zijn coach, welke keuzelessen hij volgt.
3. GO doen we samen: leerlingen werken veel samen met anderen.

Stokje overdragen

Miriam: “Wij hebben als ontwikkelgroep ons idee gepresenteerd aan het team, en die waren enthousiast. We droegen vervolgens het stokje over aan de stuurgroep, bestaande uit onze conrector, een afdelingsleider van de brugklas, een leraar en de orthopedagoog.” De stuurgroep werkte het concept uit tot een nieuw schoolplan met duidelijke kaders en begeleidt de komende tijd de invoering. Volgend schooljaar (2020-2021) gaat GO in het eerste leerjaar van start. De vaksecties zijn druk met de voorbereiding, vertelt Miriam. “Leraren moeten invulling geven aan de keuzelessen en moeten ook meer coachend gaan lesgeven. We worden daarin getraind en begeleid door de hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN). Met de coaching van leerlingen zijn we dit schooljaar al begonnen. De HAN heeft vorig jaar 16 leraren opgeleid tot coach en die gaan volgend jaar zelf weer 16 nieuwe collega’s opleiden.”

Zelf aan het roer

Zowel Miriam als Bas kijkt tevreden terug op het proces tot nu toe. Het werkte goed dat leraren zelf aan het roer hebben gestaan, dat de ontwikkelgroep divers was samengesteld en dat de groep het concept zelf heeft ontwikkeld. Eén ding zou Bas met de kennis van nu een volgende keer anders doen. “We zouden de ontwikkelgroep langer laten voortbestaan. Er borrelen nu namelijk vragen op die we graag aan de ontwikkelgroep willen voorleggen, bijvoorbeeld over hoe we leerlingen gaan indelen op niveau: op basis waarvan bedien je de leerlingen en welke stappen neem je dan? Ook verloopt de communicatie binnen de school nu moeizamer doordat we de nauwe contacten van de ontwikkelgroep missen. We hebben dan ook besloten om de ontwikkelgroep binnenkort weer bij elkaar te roepen en te betrekken bij de invoering van GO. Dat is een belangrijke les die het proces ons heeft geleerd.”