Maaswaal NeXT: drie jaar in de brugklas om het juiste niveau te kiezen
10 juni 2021
Waarom krijgen leerlingen drie jaar de tijd om hun niveau te bepalen?
Milou: “Iedereen leert anders en we willen niet dat het slechtste vak van een leerling het niveau van alle vakken bepaalt. We vinden dat voor gelijke kansen ongelijk onderwijs nodig is. Daarom differentiëren we per vak; vakken op havoniveau zijn wit en op mavoniveau rood, naar het systeem van Kunskapsskolan. Alle leerlingen starten in leerjaar 1 op havoniveau en het eerste half jaar zijn de leerdoelen op mavo- en havoniveau vrijwel gelijk. Na een halfjaar volgt het eerste switchmoment en zie je meer verschil in de leerdoelen.”
Wat houdt dat switchmoment naar een ander niveau in?
Djoni: “Alle leerlingen kunnen per vak twee keer per jaar van niveau wisselen. Na het eerste half jaar nemen we voor de tredevakken (zoals talen en wiskunde) een bloktoets af. De uitkomst daarvan bepaalt samen met de wel of niet behaalde leerdoelen van de voorgaande periode het niveau per vak. Bij de themavakken (zoals aardrijkskunde en biologie) bepalen de behaalde leerdoelen van de thema’s van het eerste halfjaar het niveau voor het tweede halfjaar.”
Hoe stimuleren jullie leerlingen om te gaan voor het hoogst haalbare niveau?
Milou: “We merken dat meer maatwerk en eigenaarschap de intrinsieke motivatie van leerlingen prikkelen. De meesten balen flink als ze een leerdoel niet halen. We zien dus dat leerlingen echt voor het hoogst haalbare niveau gaan. Daarnaast kunnen leerlingen die switchen naar mavoniveau en die leerdoelen makkelijk halen, een volgend moment weer switchen naar havoniveau. Soms zijn er uitzonderingen en laten we een leerling die moeite heeft met het havoniveau eerder wisselen naar het mavoniveau. Andersom kan ook; een leerling die juist meer uitdaging nodig heeft, kan eerder naar het hogere niveau. Een switch naar een hoger of lager niveau is altijd in samenspraak met de coach, de leerling en de ouders.”
Hoe ziet een lesdag eruit?
Milou: “Er is een vaste dagindeling en we beginnen met een dagstart. Het rooster (zie p. 11 teamgids) bestaat onder meer uit de eerder genoemde tredevakken en themavakken. Bij tredevakken kunnen leerlingen versnellen of vertragen, verdiepen of verbreden. Omdat het niveau elke trede stijgt, kunnen leerlingen de volgorde van de lesstof niet veranderen. Bij de themavakken kan de lesstof vaak wel in een willekeurige volgorde worden gevolgd en daarbij is ook verdieping en verbreding mogelijk. Leerlingen hebben ook elke dag drie kwartier ‘leerplein’: een gepland moment om onder toezicht huiswerk te maken, samen te werken en hulp te vragen. Daar kunnen ze aan hun leerdoelen werken, vragen stellen aan vakdocenten of kiezen voor verlengde instructie of verdieping.”
Je kunt voor elk vak op een ander niveau werken waardoor het niet te moeilijk is en op jou is aangepast
Wat vraagt deze manier van lesgeven van jullie als vakdocent?
Djoni: “We zijn vakdocent én coach, en alle vakdocenten werken nauw samen. Bij NeXT zijn er twee groepen in je klas, dus als mavodocent moet je je in havostof verdiepen en als havodocent in mavostof. We benutten elkaars expertise en stellen met elkaar het lesprogramma samen. Zo laten we beide niveaus in de leerdoelen terugkomen.”
Werken met leerdoelen is ook anders dan in de reguliere klassen van het Maaswaal College?
Milou: “We werken bij NeXT inderdaad leerdoelgericht in plaats van taakgericht en dat vraagt om een andere mindset. We volgden de nodige trainingen bij onder andere Kunskapsskolan en we beoordelen met feedback op de leerdoelen en niet met cijfers. De leerlingen bepalen zelf hoeveel taken zij nodig hebben om een leerdoel te behalen.”
Het is goed dat je elk vak op je eigen niveau kan doen en dat je een opdracht die niet goed is gegaan, mag herkansen
Op het hoogst haalbare niveau leren, wat vraagt dat van de leerlingen?
Djoni: “Leerlingen moeten leren reflecteren op hun werkhouding en kunnen. We leren ze na te denken over wat voor hun een basisvak, een groeivak en een excellent vak is. Op de basisvakken scoren leerlingen voldoende als ze hun best doen. Een groeivak biedt potentie om te groeien. Voor die vakken zoeken we samen met de leerling naar het punt waarop hij of zij het maximale uit het vak kan halen met een goede balans tussen inspanning en ontspanning. In de excellente vakken blinkt een leerling zonder veel moeite uit. Als coach begeleiden we leerlingen om de stretch op te zoeken bij de groeivakken of om de basisvakken te verbeteren. ”
Wat levert Maaswaal NeXT de leerlingen op?
Djoni: “Ze zijn mondiger én flexibeler en weten heel goed wat ze willen, waarom ze iets leren en hoe ze dat moeten aanpakken. Ze ontdekken dat fouten maken mag, als je er maar van leert en jezelf daarna verbetert. Leerlingen kunnen ervoor kiezen om bepaalde opdrachten niet te doen omdat ze dat vak al goed beheersen. Ook mogen ze twee keer per jaar drie onderdelen herkansen. Ze houden hun doel voor ogen en kunnen goed filteren wat ze nodig hebben. Ouders geven terug dat ze nooit hadden gedacht dat hun kind zo zelfstandig zou kunnen werken.”
Ik vind het positief dat we elke week een coachgesprek hebben, maar de presentaties zijn niet zo mijn ding
Wat gebeurt er na het derde jaar?
Djoni: “Dan komen ze terecht in het reguliere onderwijs op 4 mavo of 4 havo. Leerlingen kunnen naast hun mavodiploma ook een deelcertificaat op havoniveau behalen. We zijn nog maar net begonnen met NeXT en gaan ontdekken hoe de doorstroming straks is. Het is voor ons ook nog een leerproces.”
Tot slot: Kunnen leerlingen ook doorstromen naar het vwo?
Milou: “We hebben een leerling in leerjaar 2 die vanaf het begin op havoniveau werkt. Zij wil meer uitdaging en we onderzoeken of ze via de learning portal een half jaar op vwo-niveau kan werken om te ontdekken of ze naar 3 vwo kan. Omdat we leerlingen bij NeXT drie jaar de tijd geven om te bepalen op welk niveau ze een diploma kunnen halen, kan zij laten zien dat ze meer in haar mars heeft dan het advies dat ze op de basisschool kreeg. En dat is precies waarom we met elkaar zo enthousiast over NeXT zijn.”