Drie grote uitgevers (Noordhoff, Malmberg en ThiemeMeulenhoff) hebben meer dan 70% van de markt van schoolboeken in handen. Zij werken steeds meer met het LiFo-model (Licentie-Folio). De school schaft een digitale licentie aan waarmee de school toegang krijgt tot het leermateriaal van verschillende leerjaren en niveaus van de methode. Tegen een meerprijs kan de school een papieren ‘leer-werkboek’ aanschaffen (de ‘folio’).
Het rapport van KPMG analyseert het LiFo-model in het voortgezet onderwijs, maar biedt geen antwoord op een aantal cruciale vragen. Het geeft bijvoorbeeld geen helderheid over de impact van het LiFo-systeem op de kosten die uitgevers maken. Scholen zien de prijzen van leermiddelen jaarlijks stijgen, terwijl het aannemelijk is dat uitgevers dankzij het LiFo-stelsel een efficiëntiewinst hebben ingeboekt. Bovendien is in 2020 de btw op digitale leermiddelen verlaagd. Het gaat om honderden miljoenen belastinggeld, maar er is geen zicht op de (winst)marges van uitgevers.
Scholen worden door uitgevers verplicht de hele licentie aan te schaffen voordat ze tegen een meerprijs werkboeken kunnen bestellen. Een aanzienlijk deel van deze licenties lijkt niet te worden geactiveerd, hoewel er wel voor is betaald. Het KPMG-rapport biedt hierover geen inzicht, terwijl dit juist een fundamentele vraag is in een sector die verantwoord met schaarse middelen wil omgaan.
Jaarlijks besteden scholen honderden miljoenen euro’s publiek geld aan leermiddelen. In een markt die blijft groeien en veranderen, is het essentieel dat uitgeverijen meer transparantie bieden en dat zij scholen meer keuzevrijheid bieden tussen de verschillende soorten leermiddelen. Als dat niet vanzelf gaat, is de politiek aan zet.