Tweede Kamer eensgezind kritisch over de leermiddelenmarkt

Aanleiding voor deze kritiek is het recente rapport van KPMG. Ondanks de brede analyse van het LiFo-systeem, slaagt het rapport er volgens Rooderkerk (D66) en andere Kamerleden niet in om essentiële vragen te beantwoorden over de verdienmodellen van uitgeverijen en de daadwerkelijke activatie van licenties.

Tijdens het debat kwamen verschillende oplossingsrichtingen aan bod. Zo pleitten Kamerleden voor meer (verplichte) transparantie over marges en activatiecijfers. Ook werd stevig gediscussieerd over de huidige contractvormen en het LiFo-systeem, waarbij licenties en werkboeken na één jaar worden afgeschreven, scholen aan meerjarige contracten vastzitten en verplicht digitale licenties moeten afnemen. “We moeten het publieke karakter van de leermiddelenmarkt van het onderwijs beter waarborgen, door toe te werken naar een eerlijke en duurzamere leermiddelenmarkt,” aldus Kamerlid Pijpelink (PvdA-GL).

De staatssecretaris reageerde terughoudend, maar gaf aan dat er inmiddels twee nieuwe onderzoeken naar de leermiddelenmarkt zijn gestart. Ze riep scholen op om zich aan te sluiten bij SIVON, zodat zij gezamenlijk sterker kunnen staan tegenover uitgeverijen. Hoewel ook de VO-raad het belang van SIVON onderschrijft, zien wij dit niet als een oplossing voor alle problemen die momenteel spelen.

Rol leerlingadministratiesystemen & kwaliteit leermiddelen

In het debat kwam ook het gebruik van leerlingadministratiesystemen in het voortgezet onderwijs aan bod. D66 wees op de stress die jongeren ervaren doordat ouders meekijken via Magister of SomToday. Rooderkerk pleitte voor een bewuster gebruik van deze systemen en stelde voor om hierover afspraken te maken met scholen als de aanbieders van de systemen.

Verder klonk er kritiek op de kwaliteit van leermiddelen. Uppelschoten (PVV) riep op tot wettelijke kwaliteitseisen op wetenschappelijke basis. D66 stelde een keurmerk voor leermiddelen voor, terwijl PvdA-GL pleitte voor meer tijd voor leraren om zelf open leermateriaal te maken en gebruiken. Duidelijk is dat de door OCW aangestelde kwartiermaker voor de Kwaliteitsalliantie Leermiddelen veel onderwerpen heeft te bespreken met docenten, scholen en uitgeverijen. Ook de sectorraden zijn hierbij betrokken. Een update over deze alliantie wordt vóór de zomer verwacht.

Bekostiging devices & digitalisering

Kamerlid Pijpelink pleitte voor een andere bekostigingsstructuur voor devices, die momenteel niet als leermiddel worden erkend. Veel ouders moeten deze apparaten zelf bekostigen, terwijl zij daar niet altijd de financiële middelen voor hebben. Op de vraag waarom devices niet onder de Wet Gratis Schoolboeken vallen, was de staatssecretaris duidelijk: het OCW-budget laat dit niet toe. Wel komt er een eenmalige bijdrage van €5 miljoen via de regelingen van Stichting Leergeld, die tevens breder onder de aandacht van de doelgroep zal worden gebracht. Als VO-raad kunnen wij ons vinden in de oproep van Pijpelink om devices voortaan onderdeel te laten zijn van de Wet Gratis Schoolboeken.

Kamerlid Soepboer (NSC) uitte kritiek op het gebruik van devices, die volgens hem nooit een voorwaarde mogen zijn om onderwijs te kunnen volgen. Deze boodschap paste binnen zijn bredere zorgen over de toenemende digitalisering van het onderwijs, die in zijn ogen soms te ver doorschiet. Ook Kisteman (VVD) stelde vragen bij het Normenkader. Hoewel scholen bereid zijn om hieraan te voldoen, ontbreekt het hen vaak aan menskracht en financiële middelen. De staatssecretaris gaf aan dat scholen later dit jaar een handreiking ontvangen voor een self-assessment, waarmee zij kunnen bepalen waar zij momenteel staan. Helaas werd daarmee het gesignaleerde gebrek aan middelen en menskracht niet geadresseerd.

Er is een tweeminutendebat aangevraagd, in dit debat kunnen moties worden ingediend.