Twee schoolbesturen, één onderwijsacademie: zo maken scholen een professionaliseringsslag

Dat Scholengroep VO Haaglanden (tien scholen) en Scholengroep Spinoza (acht scholen) samenwerken, is niet uniek, maar de oprichting van een gezamenlijke academie is wel vrij uitzonderlijk. Sinds oktober 2021 kunnen alle medewerkers van beide scholengroepen kiezen uit een aanbod van opleidingen, cursussen en activiteiten om zichzelf verder te ontwikkelen.

Veel voordelen

Het idee ontstaat als VO Haaglanden zo’n drieënhalf jaar geleden bezig is met een nieuw strategisch beleidsplan. In dat plan ligt het accent op professionalisering en vooral op ‘van en met elkaar leren’. De lerende cultuur staat ook in de visie van Scholengroep Spinoza centraal. Beide schoolbesturen besluiten dat de oprichting van een gezamenlijke onderwijsacademie veel kan opleveren. Het opleidingsaanbod is breder, de scholen benutten elkaars netwerk, en leraren kunnen elkaar onderling inspireren en kennis uitwisselen.

Alle ruimte van de besturen

Rebecca van den Berg, schoolleider van het Maerlant-Lyceum (VO Haaglanden), is heel blij met de Haagse OnderwijsAcademie. “Op mijn school werken veel jonge leraren met hoge verwachtingen als het om opleidingsmogelijkheden gaat. Met het huidige lerarentekort is het bovendien steeds belangrijker om hen meer te bieden dan alleen lesgeven als taak. Daarom heb ik me destijds opgegeven voor de klankbordgroep om mee te denken over een optimaal opleidingsaanbod dat aansluit bij hun wensen. Beide besturen gaven ons alle ruimte om onze ideeën met betrekking tot het platform te delen.” Schoolleider Ajolt Elsakkers van het Sint-Maartenscollege (Spinoza) is ook één van de schoolleiders die meedacht. “Ik vind het belangrijk dat iedereen op school gemotiveerd is om te blijven leren”, zegt hij. “Als schoolleider moet je dat faciliteren en zorgen voor een passend opleidingsaanbod. Met de HOA hebben we nu een laagdrempelig en gebruiksvriendelijk leerplatform.”

Professionalisering, vitaliteit en persoonlijk leiderschap

In het opleidingsaanbod vinden leraren vakinhoudelijke, pedagogische en didactische opleidingen. Deze zijn verdeeld over de thema’s professionalisering in en om de klas, vitaliteit en persoonlijk leiderschap. Ajolt: “Vitaliteit is heel erg van deze tijd, we willen dat iedereen fit en gezond is en blijft. Leraren kunnen zich bijvoorbeeld voor yogalessen aanmelden of een e-learning over gezonde voeding volgen. En professionalisering past natuurlijk bij onze visie op een lerende cultuur. Dat gaat over onderwerpen die belangrijk zijn voor de dagelijkse lespraktijk, zoals cursussen over differentiatie of formatief handelen. Onder persoonlijk leiderschap valt bijvoorbeeld loopbaancoaching. Dat klinkt misschien alsof je mensen helpt het onderwijs te verlaten. Dat is natuurlijk niet de insteek, het kan juist goed zijn voor mensen die vastlopen in hun werk of nadenken over een volgende stap.”

“De programmamanagers Elvira Davidsz en Cleo Neecke kopen externe opleidingen in, maar we benutten ook onze eigen talenten. Leraren die veel van een bepaald onderwerp – denk aan formatief toetsen – weten, kunnen met bijvoorbeeld een workshop die kennis via de HOA delen.”

Opleidingstraject voor middenkader

Rebecca volgde onder meer de cursus ‘Leiderschap en MR’ en een cursus over de onderwijs cao. “Ook de opleidingen voor onderwijsondersteunend personeel vind ik mooi”, zegt ze. “Zo zijn er bijvoorbeeld cursussen over omgaan met lastige leerlingen in de kantine of over de inrichting van het leerlingvolgsysteem.” Onder de vlag van de HOA is ook een opleidingstraject voor het middenkader gestart. Ajolt: “Daarmee spelen we in op de behoeftes van afdelingsleiders die zich willen doorontwikkelen tot schoolleider. Deze trainingen zijn echt maatwerk en gericht op het individu. Zo kunnen we medewerkers uitdagen om door te groeien. De vijftien afdelingsleiders die het traject intussen hebben afgerond zijn erg positief.”

Invloed uitoefenen

Om lesuitval te voorkomen, vinden alle opleidingen zoveel mogelijk op de scholen zelf en in de namiddag of avond plaats. Op het Maerlant-Lyceum is de animo volgens Rebecca groot. “Ik deel nieuwe opleidingen via mijn wekelijkse nieuwsbrief, maar ook persoonlijk als het om een gerichte opleiding over bijvoorbeeld mentorschap gaat”, vertelt ze. Rebecca vindt het fijn dat de lijntjes met de programmamanagers kort zijn. “We kunnen invloed uitoefenen op het opleidingsaanbod. Voorheen moest iedereen zelf op zoek naar een geschikte cursus die misschien aan de andere kant van het land was. Nu vragen we aan de programmamanagers om het aanbod uit te breiden en is de cursus dichtbij.” Ajolt: “Elvira en Cleo bijten zich vast in hun werk en staan altijd open voor ideeën en adviezen om de HOA te laten groeien.”

Samenwerking opzoeken

Het aantal deelnemers op het Sint-Maartenscollege groeit gestaag. Ajolt: “Dit jaar volgen dertig medewerkers een cursus waarvan sommige meerdere cursussen. Als schoolleider is het mijn taak om het lerarenteam tot leren uit te nodigen en de HOA is een fantastische en laagdrempelige manier om dat te doen. Ik ben blij dat ik collega’s kan helpen om aan hun professionele ontwikkeling te werken en nog blijer dat het over de school- en bestuursgrenzen heen gaat. Een initiatief zoals de HOA helpt om te profiteren van elkaars ervaringen en inzichten en dat scheelt veel tijd en energie. Als je het belangrijk vindt dat jouw mensen blijven leren, zoek dan vooral de samenwerking op met scholen in de buurt. We zien elkaar niet als concurrent, maar werken samen. Dat vergt een andere mindset, maar levert veel op.”

De bestuurders aan het woord

Arno Peters, voormalig bestuursvoorzitter VO Haaglanden: "Professionalisering en van en met elkaar leren vonden we altijd al belangrijk. Toen we ons nieuwe strategische beleidsplan opstelden, merkten we dat een grotere armslag nodig was. Zo ontstond het idee voor de HOA, dat we in eerste instantie richtten op onze eigen tien scholen. In gesprekken met Spinoza kwam het plan naar voren om het breder te trekken en Spinoza sloot zich in een vroeg stadium bij ons aan. Zo kunnen we nog beter richting geven aan onze ambities."

"De HOA kan een belangrijke bijdrage leveren aan de uitdagingen waarmee we in het onderwijs te maken hebben: aandacht voor kwaliteitsverbetering, het lerarentekort dat om meer efficiency vraagt en vitaliteit. De samenwerking bevalt uitstekend en stelt ons in staat de HOA te blijven verbeteren."

Peter Lamers, bestuursvoorzitter Scholengroep Spinoza: "Als bestuurders zeiden Arno en ik vanaf het begin dat de HOA van de scholen zelf moest worden. Onze scholen staan in onze regio dwars door elkaar heen en we hebben een gezamenlijk belang bij goed personeelsbeleid. Personeel moet de ruimte hebben om zichzelf te ontwikkelen en de HOA geeft daar een forse impuls aan. Ik ben enorm trots op hoe alle schoolleiders het idee omarmd hebben."

"Dankzij deze samenwerking en de inzet van een geweldig enthousiast HOA-team, kunnen we ons onderwijs naar een hoger niveau tillen. Als je leerlingen verder wilt brengen in hun ontwikkeling, dan heb je daar de beste leraren voor nodig. De HOA draagt bij aan hun professionaliteit.”