Vraag aan een willekeurige leerling van het Metis Montessori Lyceum of hij weleens gepest wordt en de kans is groot dat hij antwoordt ‘pesten komt bij ons op school haast niet voor’. Volgens Ömer Demirözcan, coördinator en leraar Wereldburgerschap (WBS), komt dat doordat WBS bijdraagt aan een veilig schoolklimaat. Het vak sluit naadloos aan bij het montessorionderwijs, waarbij leerlingen onder meer door samenwerking leren respect voor elkaar te hebben. Het is bovendien één van de drie pijlers van deze UNESCO-school. Dat betekent dat thema’s zoals mensenrechten, intercultureel leren en burgerschap structureel in het onderwijs zijn verwerkt.
Respectvol handelen
In het vak WBS doen leerlingen kennis op over de Nederlandse samenleving en de wereld. Ze leren feiten en nepnieuws (her)kennen en kritisch naar bronnen te kijken. Daarbij is aandacht voor onderwerpen als samenwerken, reflecteren, respectvol handelen en respect voor mensenrechten en diversiteit. Ook hun eigen gedrag staat daarbij centraal. Want als je respect belangrijk vindt, moet je daar ook iets mee doen. “Met WBS leer je hoe je met elkaar moet omgaan”, vertelt leerling Ebba uit 5 havo. “Daardoor snap je alle verschillende culturen en worden er geen grappen over gemaakt, zoals ik weleens hoor van kinderen op andere scholen. Hier op school mag je jezelf zijn. Doordat er aandacht is voor allerlei onderwerpen zeggen mensen minder nare dingen tegen elkaar.”
Doordat er aandacht is voor allerlei onderwerpen zeggen mensen minder nare dingen tegen elkaar
Wereldburgers
WBS is in de brugklas een apart vak en loopt in alle volgende leerjaren als een rode draad door de lessen heen. In de brugklas gaat het over culturen en landen en onderwerpen zoals duurzaamheid en pesten. “Om het zo levensecht mogelijk te maken, leren we ze voor het onderwerp pesten vaardigheden door middel van rollenspellen”, vertelt Ömer. Ook doen leerlingen mee aan internationale hulpacties voor goede doelen. Ömer: “In het kader van inclusie willen we een Keti Koti-dialoogmaaltijd organiseren op school waarin we het over slavernij, kolonisatie en over de sporen in de hedendaagse samenleving willen hebben.” Daarnaast doen ze onderzoek naar wereldburgers zoals Ghandi, Aletta Jacobs en Frieda Kahlo. Hun portretten hangen in school en de leerlingen worden uitgedaagd om na te denken wat ze zelf moeten doen om een toekomstige wereldverbeteraar te worden. Leerling Imre kende al die namen eerst niet. “Ik vond het heel leerzaam om te ontdekken wie ze zijn en wat ze voor de samenleving hebben gedaan.”
Maatschappelijk betrokken leerlingen
Wereldburgerschap is belangrijk voor het Metis Montessori Lyceum, omdat de school maatschappelijk betrokken leerlingen wil ‘afleveren’ die nadenken over hun identiteit, hun talenten en hun valkuilen. “We willen dat leerlingen met meer dan alleen een diploma onze school verlaten”, zegt Ömer. “Wereldburgerschap is onderdeel van ons schoolbeleid en alles wat daarmee samenhangt wordt gefaciliteerd door ons MT. We nodigen regelmatig gastsprekers uit, we organiseren excursies en we werken samen met andere scholen, ambassades, universiteiten en musea. Zo zijn we op allerlei manieren bezig om wereldburgers van onze leerlingen te maken.”
Vier thema’s
Schoolbreed is daarbij aandacht voor vier thema’s: Paarse Vrijdag, islamofobie, discriminatie en antisemitisme. Elk thema staat tijdens een projectweek centraal en leraren bepalen zelf hoe ze dat thema onderwerp van hun lessen maken. Als coördinator denkt Ömer vaak mee met collega’s over manieren om invulling aan het wereldburgerschap in hun lessen te geven. Ook tijdens studiedagen en onderling overleggen collega’s met elkaar over hoe ze haakjes kunnen leggen tussen hun lessen en de thema’s en hoe ze controversiële onderwerpen bespreekbaar kunnen maken. “Paarse Vrijdag is voor een vak als natuurkunde misschien niet heel makkelijk”, zegt Ömer. “Maar als je iets paars aantrekt en het onderwerp aan het begin van je les behandelt, pas je het ook al toe.” Het gaat er volgens Ömer vooral om dat je als leraar aan cultuuroverdracht doet en zaken zichtbaar maakt in de klas. “Een leraar wiskunde kan bijvoorbeeld aanhaken op hoe de Grieken, Romeinen en Arabieren tegen rekenen aankeken. En bij scheikunde kun je een foto van Marie Curie ophangen en vertellen over haar rol als pionier in een door witte mannen gedomineerde tijd.”
Wereldburgerschap gaat ook over pedagogiek en je houding naar leerlingen toe
We gaan de dialoog aan
“Wereldburgerschap is ons perspectief op het onderwijs”, legt schoolleider Tynke Mulder uit. “Het gaat ook over pedagogiek en je houding naar leerlingen toe. De onderwerpen die leraren bespreken, vragen van hen dat ze een beroep doen op waarden zoals respectvol met elkaar omgaan. Ongeacht het vak dat je geeft, je moet altijd de verbinding met de maatschappij proberen te zoeken. We zijn hier met z’n allen en leren onze leerlingen de kunst van het samenleven. We kunnen alles in de klas bespreken omdat we de dialoog aangaan. Leerlingen weten dat we naar hen luisteren en daarom staan ze overal voor open.”
Werkgroep
Om wereldburgerschap overal in de school terug te laten komen is er een gevarieerde werkgroep waarin een keer in de maand wordt besproken wat hiervoor georganiseerd moet worden. Tynke: “In de werkgroep zitten leraren van al onze deelscholen uit zowel de onderbouw als bovenbouw havo/vwo en mavo, en een van onze managementassistentes. Zo krijg je meer verschillende perspectieven op wat we er als school mee willen en kunnen. Bijvoorbeeld hoe we de themaweken aankleden en op welke manier we de leerlingen erbij willen betrekken. Iedereen kijkt er weer anders naar, dus dat is fijn.” Naar aanleiding van de aardbeving in Syrië en Turkije organiseerde de school een grote hulpactie. “Er was een grote markt waar ouders eten kookten en de leerlingen van alles verkochten. Er waren mensen uit de buurt, studenten van de hogeschool, een chefkok, iedereen hielp mee voor het goede doel. De leerlingen vinden dat te gek om te doen en bijna vanzelfsprekend, dat is heel mooi”, besluit Tynke.