Adviesgroep Regie op ICT: 'Zorg voor hulpmiddelen, slagkracht en toezicht'

Wat is een passend ondersteuningsaanbod, waar is per thema de grootste behoefte aan en hoe kan die behoefte het best vervuld worden? Daarover gaat het tijdens de derde inhoudelijke bijeenkomst van de Adviesgroep Regie op ICT in november. Al snel blijkt dat er op drie manieren behoefte is aan ondersteuning: voor individuele besturen in de vorm van hulpmiddelen en tools, voor de gezamenlijke besturen in de vorm van dienstverlening vanuit Kennisnet, SIVON en de sectorraden, en voor het hele onderwijs in de vorm van toezicht vanuit de overheid.

Good practices en keuzetools

Individuele besturen willen vooral dat hun medewerkers in de praktijk meer verantwoord met ICT kunnen omgaan, zo stelde de adviesgroep eerder vast. Besturen kunnen daaraan bijdragen door gesprekken over ICT-gebruik op de werkvloer te stimuleren. “Wat vandaag op jufmarieke.nl staat, wordt morgen in de klas gebruikt. Maar gratis is niet altijd de beste keus”, zegt Rob Thuijls (bestuurder van Kerobei). Want de gebruiker betaalt weliswaar niet met geld, maar vaak wel met toegang tot gegevens. In die zin is ‘gratis’ allesbehalve gratis. Praktijkvoorbeelden – positief en negatief – kunnen medewerkers hiervan bewust maken. Ook zinvol zijn tools zoals de Kennisnet appchecker, die medewerkers helpen om verantwoorde apps of digitale toepassingen te kiezen.

Witte lijst van leveranciers

Op hun beurt hebben besturen zelf eveneens behoefte aan ondersteuning bij het kiezen van betrouwbare ICT-diensten of -producten. Zeker op het gebied van informatiebeveiliging en privacy komt een denkkader (waar moet je allemaal op letten?) goed van pas. Een ‘witte lijst’ met betrouwbare partners die weten wat er in het onderwijs speelt, zou handig zijn, zegt Tijmen Smit (Gooise Scholen Federatie). “Je wilt de cowboys kunnen onderscheiden van bedrijven die bewezen kwaliteit leveren.”

Tools voor beleid

Naast tools en keuzehulpen is er behoefte aan instrumenten die besturen ontzorgen bij het maken en borgen van ICT-beleid. Zo werkt Kennisnet aan een tool waarmee besturen zichzelf kunnen doorlichten: waar staan wij op het gebied van informatiebeveiliging en privacy, digitaal toetsen en toegang tot digitaal leermateriaal? “Het is goed om jezelf regelmatig een spiegel voor te houden”, vindt Gabrielle Leijh (Cals College). Voorbeelddocumenten waarmee besturen ICT-beleid kunnen borgen, zijn eveneens welkom. “Het is prettig om alles ook op papier goed te kunnen regelen zonder dat je daar mensen van buiten voor nodig hebt”, zegt Frits Hoekstra (SCOPE).

Kennisdeling en hulptroepen

Op andere terreinen ligt het voor de hand dat besturen niet individueel, maar gezamenlijk de regie nemen. Dat kan via Kennisnet, SIVON en de sectorraden. Deze organisaties kunnen bijvoorbeeld het voortouw nemen bij het bundelen en uitwisselen van kennis, praktijkvoorbeelden en gebruikservaringen. Hetzelfde geldt voor het formuleren van landelijke standaarden en (door)ontwikkeling van voorzieningen voor veilige gegevensuitwisseling. Ook zijn dit de aangewezen partijen om hulptroepen te organiseren die besturen bij een inbreuk op hun digitale veiligheid kunnen bellen (de ‘informatiebeveiligingsdienst’ waarover het in de vorige publicatie van de adviesgroep ging). En om bijvoorbeeld een ‘DDoS-Wasstraat’ voor het onderwijs te organiseren, die het internetverkeer filtert om schade door DDoS-aanvallen te voorkomen.

Lobby en krachtenbundeling

Een andere manier waarop Kennisnet, SIVON en de sectorraden de schoolbesturen kunnen ondersteunen, is met een gezamenlijke lobby richting de overheid en krachtenbundeling op de leermiddelenmarkt. Samen is het makkelijker om leveranciers duidelijk te maken aan wat voor leermiddelen behoefte is, zo blijkt uit nieuw onderzoek naar vraagarticulatie in opdracht van de PO-Raad. Ook lukt het beter om een vuist te maken tegenover leveranciers, bijvoorbeeld om eisen te kunnen stellen aan nieuwe partijen die de leermiddelenmarkt betreden of te bereiken dat scholen vrijelijk kunnen beschikken over hun eigen (leerling)data. Een voorwaarde is dat voldoende besturen meedoen. “Alleen als we samen optrekken, zijn we sterk genoeg om de markt te veranderen”, zegt Jan Kees Meindersma (De Groeiling).

Grensbewaking en handhaving

Verder zijn er nog enkele zaken waarmee de overheid besturen kan ondersteunen in hun regie op ICT. Het Onderwijslab in het Nationaal Groeifonds kan helpen om ICT-vragen binnen het po en vo beter te articuleren. Ook zien de leden van de adviesgroep voor de overheid een rol weggelegd in het organiseren van grensbewaking voor de ICT-infrastructuur: een landelijke gatekeeper die helpt om ongewenste bezoekers buiten de deur te houden. Tot slot zou het goed zijn als er landelijk toezicht komt op de naleving van de af te spreken minimumnormen voor informatiebeveiliging en privacy door besturen. “Als bestuurder wil ik weten of binnen mijn organisatie de boel op orde is”, zegt Paul Slegers (SOML). “Op allerlei gebieden is onafhankelijk toezicht geregeld, maar niet op het gebied van ICT. Onze accountant controleert ons, maar de inspectie houdt zich er nog niet mee bezig.”