Grens van ‘makkelijke oplossingen’ voor onbevoegde lessen bereikt

De meest recente Voortgangsrapportage Lerarenagenda van OCW laat zien dat de afname van het onbevoegdheidspercentage zich na 2015 ook in 2016 heeft doorgezet. Het percentage onbevoegd gegeven lessen daalde tussen 2014 en 2016 van 5,6% naar 4,8. Hoewel de afname daarbij iets is afgezwakt, ziet de VO-raad in de recente cijfers de bevestiging dat het onbevoegdheidspercentage in de praktijk inderdaad is gedaald.  

Geschikte bevoegde docenten vinden moeilijk

De VO-raad is verheugd over de verdere daling van het aantal onbevoegd gegeven lessen maar ziet dat de huidige aanpak om het aantal onbevoegd gegeven lessen terug te dringen, zijn grenzen heeft bereikt. Nieuwe cijfers van het ministerie laten bovendien zien dat de druk op het bevoegdhedenpercentage de komende jaren juist toeneemt, onder meer door het oplopen van de uitstroom van oudere (bevoegde) leraren. Veel schoolbesturen zien zich momenteel genoodzaakt vacatures voor een belangrijk deel niet-bevoegd in te vullen.

Ook een recent onderzoek van de Inspectie laat zien dat besturen en scholen, ondanks dat zij het bevoegdheidsprobleem de laatste jaren serieus oppakken, daarbij tegen allerlei problemen aanlopen. Complexe wetgeving en het lerarentekort maken het volgens de Inspectie soms onmogelijk om alle lessen binnen de grenzen van de wet te geven. ‘De regelgeving is ingewikkeld, de route om ‘aanvullende’ bevoegdheden te halen wordt als zwaar ervaren en voor bepaalde vakken is het momenteel vrijwel onmogelijk om bevoegde docenten te vinden’.

Uit een aanvullend onderzoek van de Onderwijsinspectie op vestigingen waar veel onbevoegd les wordt gegeven, blijkt dat 73 % van de scholen het vinden van geschikte en bevoegde docenten een uitdaging vindt. Tijdelijke vervanging vanwege een moeilijk vervulbare vacature is de meest voorkomende reden voor onbevoegd gegeven lessen. Een andere belangrijke reden is dat vacatures vaak maar voor heel weinig uren zijn. 78 procent van de onderzochte scholen heeft vaak vacatures die te klein zijn om aantrekkelijk te zijn voor een nieuwe docent.

Meer flexibiliteit in bevoegdhedenregeling

Om de borging van de kwaliteit van de leraar ook in de toekomst veilig te stellen is het volgens de Inspectie wenselijk dat er meer flexibiliteit komt in de bevoegdhedenregeling. Bovendien zouden bekwame docenten breder inzetbaar of breder bevoegd moeten kunnen worden zonder concessies te doen aan de kwaliteit. Daarnaast zou meer flexibiliteit in de lerarenopleidingen en beter strategisch personeelsbeleid en scholing op scholen hieraan volgens de inspectie bijdragen.

De VO-raad onderstreept de conclusies van de Onderwijsinspectie: bijna dagelijks krijgen wij signalen van scholen dat het bevoegdhedenstelsel in de onderwijspraktijk knelt. De VO-raad gaat met het ministerie, de bonden en de lerarenopleidingen in gesprek over (mogelijke) aanpassingen in de wet- en regelgeving voor lesbevoegdheden.