Kabinet presenteert Nationaal Actieplan Aanpak Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag

Het actieplan kent vijf brede actielijnen met daaraan gekoppelde doelen en maatregelen: 

1. Er zijn gedeelde maatschappelijke waarden en normen over hoe we met elkaar om willen gaan in de samenleving. Het moet ook normaal worden om hier met elkaar over in gesprek te gaan. 
2. Wet- en regelgeving weerspiegelen de (veranderende) maatschappelijke normen: het moet helder maken welk gedrag als onacceptabel en zelfs strafbaar wordt gezien. In dit kader wordt ook gekeken naar het verplichten van een gedragscode en/of klachtenregeling voor elke organisatie. 
3. Organisaties hebben processen voor preventie, signalering en opvolging op orde. Het kabinet wil hierbij ook het aanwijzen van een of meer vertrouwenspersonen verplichten en hun positie versterken door het opstellen van een aantal basistaken en -eisen.
4. Iedereen herkent seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld en kan hierop reageren.
5. Er is goede hulpverlening die makkelijk vindbaar is.

Voor scholen betekent dit actieplan onder meer dat verwacht wordt dat zij verder inzetten op het gesprek over de omgang met elkaar en wensen en grenzen op het vlak van seksualiteit, en op de professionalisering van onderwijsprofessionals in het bespreekbaar maken van dit thema. En dat zij goed kijken naar hun beleid voor preventie, signalering en opvolging en mogelijke verbeteringen. Het hebben van een of meerdere vertrouwenspersonen wordt wellicht verplicht. Evenals het hebben van een klachtenregeling en/of gedragscode. 

Onderzocht wordt verder of onderwijspersoneel aan scherpere eisen moet voldoen om een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) te krijgen. Dat moet het risico van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen leerlingen en onderwijspersoneel verkleinen.

Goede koers 

De VO-raad is blij met het actieplan. Recente onderzoeken laten zien dat seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld nog altijd wijdverbreid zijn in onze samenleving en ook in het onderwijs sterk spelen. Er is dus actie nodig en de in het Nationaal Actieplan gekozen koers sluit aan bij die van de VO-raad.

De afgelopen tijd heeft de VO-raad er meermaals voor gepleit om met name te investeren in het sociale en pedagogische klimaat op scholen, waarbij er veel aandacht is voor sociale normen zoals respect voor elkaar en het gesprek wordt aangegaan over hoe iedereen binnen de school met elkaar wil omgaan. Ook hebben we benadrukt dat snel en goed moet worden opgetreden als deze normen worden overschreden. In dit kader is het ook nodig verder in te zetten op voldoende geschoolde vertrouwenspersonen en andere aanspreekpunten in de school, waar iedereen laagdrempelig terecht kan met vragen of zorgen en melding kan maken als zich incidenten voordoen. De VO-raad wil de positie van de vertrouwenspersonen ook verder versterken (via wetgeving en professionalisering), alsook investeren in de professionalisering van leraren, gericht op het herkennen en erkennen van incidenten en vervolgens goed handelen. Ons inziens leidt deze koers ertoe dat veel incidenten voorkomen kunnen worden (preventie) en dat leerlingen en personeel zich veiliger voelen.

Binnen de onderwijssector is de afgelopen tijd al fors ingezet op bovenstaande, waarbij ondersteuning beschikbaar is vanuit Stichting School & Veiligheid en Gezonde School. Recent is ook een leidraad gepubliceerd met een overzicht van preventieve en curatieve maatregelen die scholen kunnen nemen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen én om zorgvuldig te handelen bij (mogelijke) incidenten. Eerder verscheen een leidraad rond de online verspreiding van ongewenste beelden. 

Input actieplan

Vanuit de ‘Alliantie tegen (Seksueel) Grensoverschrijdend Gedrag in het onderwijs’ heeft de VO-raad samen met de raden, de Vertrouwensinspectie en Stichting School en Veiligheid ook bijgedragen aan het Nationaal Actieplan van het kabinet. Om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld binnen de onderwijssector verder tegen te gaan pleiten wij - naast bovenstaande - hierbij onder meer voor:  

• Nader onderzoek naar de omvang en aard van het probleem in het onderwijs.
• Nader onderzoek naar mogelijkheden om doeltreffender te werken aan het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag door met taken belaste personen. Bijvoorbeeld via vergewisplicht, continue screening, tuchtrecht en/of een waarschuwingsregister.
• Het ook betrekken van de MOA-plicht (meld- overleg- en aangifteplicht) op ZZP-ers, uitzendkrachten en detacheringen.
• Het stimuleren van scholen om meer zicht te krijgen op de sociale veiligheid en daarnaar te handelen, ook met betrekking tot seksualiteit. Onder meer door de monitoring te vereenvoudigen. 
• Onderzoek of een kaderinstrumentarium zoals dat in de jeugdzorg wordt gebruikt, ook voor de onderwijssector kan worden ingevoerd. De jeugdzorg kent het zogenaamde ‘Vlaggensysteem’,  met uniforme kaders voor onder meer het voeren van gesprekken over omgangsnormen en het omgaan met situaties van grensoverschrijdend gedrag.