Cals College legt focus op formatief voor leerlingen en medewerkers

Een opvallend kenmerk van de ontwikkelaanpak van het Cals College is de focus. Het lijstje met schooldoelen voor afgelopen schooljaar telde maar drie punten en formatief werken stond al voor het derde jaar bovenaan. “Het is heel verleidelijk om ieder jaar iets nieuws te doen en bij alle ontwikkelingen die langskomen te zeggen ‘dat moet ook’, maar dan houden secties niet genoeg ontwikkelruimte over”, vindt schoolleider Joke Methorst. “Formatief werken is een grote verandering, zowel in de schoolorganisatie als in de schoolcultuur. Als je het goed wilt doen, moet je er tijd in steken.”

Formatief werken

De ontwikkeling van formatief werken op het Cals College begon vier jaar geleden met de wens om leerlingen meer verantwoordelijkheid te laten nemen voor hun leerproces. “Daarvoor is het belangrijk dat leerlingen voortdurend weten waar ze staan en waar ze naartoe gaan, zeiden experts die we uitnodigden om lezingen te geven op school”, zegt Joke. “Maar onze leerlingen kwamen aan dat eigenaarschap niet toe, zij bewogen vooral van toets naar toets. Daarom hebben we besloten toetsvrije periodes van zes tot acht weken in te lassen. In die periodes kan de focus op leren en ontwikkelen liggen.”

Professionele ruimte

Ook al wordt ‘strategisch HRM’ als term op het Cals College niet vaak gebruikt, in de praktijk zijn de principes overal zichtbaar. Zo kiest de school ervoor om secties veel professionele ruimte te geven. “Wij willen aan het onderwijs werken en onderwijs wordt bij ons vooral in de secties gemaakt”, zegt Joke. “Leraren werken daarnaast samen in mentorenteams, maar als je hun vraagt wat ‘hun clubje’ is, dan is dat de sectie en niet het mentorenteam. Dat komt ook doordat leraren bij ons vaak in onder- én bovenbouw lesgeven, niet alleen aan klassen van het team waarin ze mentor zijn.”

Hand in hand

De aansturing van leraren verloopt eveneens langs de lijn van de secties. Joke is leidinggevende van de kunstvakken en het vak Nederlands. Zij doorloopt met de 36 leraren in die secties onder meer de driejarige gesprekscyclus: twee rondes ontwikkelgesprekken, gevolgd door een ronde beoordelingsgesprekken. Dat de aansturing van medewerkers en van het onderwijs langs dezelfde lijn lopen, heeft als voordeel dat persoonlijke ontwikkeling en schoolontwikkeling hand in hand gaan, een ander belangrijk principe van strategisch HRM.

Focus voor medewerkers

In de gesprekken die Joke als leidinggevende met leraren voert, gaat het over hun welzijn en hun persoonlijke ontwikkelplan. “Maar ook over: waar werken we als school aan, hoe zit jij daarin en wat heb je nodig?”, zegt zij. “Formatief werken komt vanzelf ter sprake: in de gesprekkencyclus, maar veel vaker nog tussendoor. Ik stimuleer medewerkers ook in hun eigen ontwikkeling focus aan te brengen. Wij zijn een grote school met veel activiteiten en je kunt als leraar van alles doen en overal over meedenken. Maar als je altijd op drie plekken tegelijk moet zijn, kom je tot niks.”

Focus voor secties

De focus op een beperkt aantal schooldoelen komt ook de professionele ruimte van secties ten goede. “Een oude klacht was dat de schoolleiding lastminute met onderwerpen voor de sectievergadering kwam”, zegt Joke. “Daardoor hadden secties voor hun gevoel te weinig grip op hun eigen ontwikkelagenda.” Om daar verandering in te brengen, bedacht Joke met een collega-schoolleider de ‘roadmap’: een jaarplanning met een overzicht van de schooldoelen en alle vaste vergaderingen, studiemiddagen en studiedagen. “Heel prettig”, vindt Isabelle van Gestel, sectievoorzitter Nederlands. “Als sectie weet je meteen aan het begin van het schooljaar wanneer er schoolbreed iets moet gebeuren (beoordeling van nieuwe collega’s bijvoorbeeld) en waar de ruimte zit. Je kunt je sectietijd beter indelen en daardoor bereik je meer.”

Professionalisering

Het Cals College ondersteunt de ontwikkeling van secties vanuit het personeelsbeleid. Zo hebben de secties de afgelopen jaren een ontwikkeltraject gevolgd om hun professionele ruimte nog beter te benutten. Tijdens de geplande studie(mid)dagen hebben ze zich verdiept in vergadertechnieken, strategie (hoe komen we in onze vergaderingen ook aan visie toe?) en cyclisch werken: aan het begin van het schooljaar doelen stellen (plan), uitvoeren (do), nagaan of het een succes is (check) en aanpassen (act).

Herkenbare ritmiek

In combinatie met de roadmap zorgt deze werkwijze voor een herkenbare ritmiek, zegt Isabelle. “De laatste studiemiddag voor de zomer staat bijvoorbeeld altijd in het teken van terugblikken en vooruitblikken. We kijken als sectie naar het lijstje met schooldoelen voor komend jaar – dat krijgen we van Joke – en hakken voor onszelf knopen door. Dit jaar hebben we bijvoorbeeld besloten dat we de voortgang van leerlingen in vakvaardigheden op een formatieve manier in Magister willen laten zien.”

Groeiend bewustzijn

De komende schooljaren blijft formatief werken bovenaan het lijstje met schooldoelen van het Cals College staan. “Met deze verandering zijn we nog wel even bezig”, zegt Joke. “Na twee voorbereidingsjaren was 2020-2021 het eerste schooljaar waarin secties echt formatief zijn gaan werken. Maar door de coronacrisis werd het zo’n raar jaar dat we niet alles hebben kunnen doen en evalueren op de manier waarop we zouden willen.” Isabelle vult aan: “Wat we nu zien, is dat de ene leerling het sneller oppikt dan de andere. Maar het bewustzijn dat álles wat je gedurende het jaar laat zien ertoe doet (en niet alleen de toetsweken), dat gaat bij alle leerlingen echt wel komen.”