Collegiale visitatie
09 januari 2025
De visitatie is eigenlijk een gratis consultatie van mensen die de hele dag kijken naar zaken waar je zelf niet aan toekomt.
Leren van collega’s door samen te kijken naar elkaars functioneren, is voor schoolleiders, bestuurders, docenten én onderwijsondersteunend personeel (OOP) een krachtig middel voor professionele ontwikkeling. In collegiale visitaties houden onderwijsprofessionals elkaar op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen een spiegel voor. Zij toetsen met behulp van de feedback hun eigen visie en kijken kritisch naar hun handelen. De frisse en deskundige blik van vakgenoten - ‘buitenstaanders uit eigen kring’ - maakt het gemakkelijker om eventuele blinde vlekken op het spoor te komen.
Van persoonlijke professionalisering tot professionalisering van de organisatie
Er bestaan verschillende collegiale visitaties op verschillende niveaus. Die kunnen ook in karakter verschillen, van een focus op persoonlijk handelen tot een focus op een bepaald onderwerp (bijvoorbeeld gedifferentieerd lesgeven).
Voor bestuurders in het voortgezet onderwijs bestaat een sectorbrede vorm van collegiale visitatie die specifiek op persoonlijke professionalisering is gericht: collegiale bestuurlijke visitatie. Positieve ervaringen gaven aanleiding tot opname van collegiale bestuurlijke visitaties in de Code Goed Bestuur. In het primair onderwijs richt de bestuurlijke visitatie zich op het samenspel tussen bestuur, intern toezicht, medezeggenschap, staf en schoolleiders met als focus kwaliteitszorg.
Daarnaast zijn er ook collegiale visitaties op schoolniveau en schoolleidingniveau. Vaak zijn deze gericht op één of een aantal aspecten van schoolontwikkeling. Dit brengt een schat aan leerervaringen mee voor de professionele ontwikkeling van het personeel. Dergelijke visitaties zijn ontwikkeld door onder andere de VO-raad, de PO-Raad, Steunpunt Passend Onderwijs, de VO-academie, Schoolleiders VO en Platform Samen Opleiden.
Welke visitatie past bij mijn ontwikkelvraag?
Hieronder een overzicht van collegiale visitaties om bij meer informatie en de benodigdheden voor jouw visitatie te komen.
| Visitatie | Aanbieder | Toelichting | Voorbereiding | Visitatoren |
| Collegiale bestuurlijke visitatie | VO-academie |
Collegiale bestuurlijke visitatie (CBV) is een krachtig instrument voor besturen om stappen te zetten in de professionalisering. Door met collega-bestuurders het gesprek aan te gaan doe je nieuwe ideeën en inzichten op en reflecteer je op het eigen bestuurlijk denken en handelen. Dat versterkt de bestuurskracht en de bestuurskwaliteit. Tijdens de algemene ledenvergadering in mei 2018 spraken de vo-bestuurders met elkaar af om eens in de vier jaar deel te nemen aan een vorm van collegiale bestuurlijke visitatie. |
Als deelnemend bestuurder stel je voorafgaand aan het traject een zelfevaluatie op. Er wordt een inhoudelijk kader geboden voor deze zelfevaluatie. Dit biedt houvast bij het formuleren van de eigen ontwikkelvragen. | Bestuurders vo |
| Het bestuurlijk samenspel | PO-Raad |
Bestuurlijke visitatie is een instrument van, voor en door de sector gericht op het samenspel binnen de bestuurlijke gemeenschap. Interne reflectie en gesprekken met de visitatiecommissie, bestaande uit bestuurders primair onderwijs, geven inzicht in het samenspel; wat gaat er goed en waar liggen kansen om de bestuurlijke kwaliteitszorg te versterken. Leden van de PO-Raad hebben in de Strategische Agenda afgesproken dat alle schoolbesturen eens in de vier jaar een bestuurlijke visitatie doen. |
De eerste stap in het visitatietraject is een zelfevaluatie van het bestuurlijk samenspel. De principes uit de Code Goed Bestuur en een aantal algemene vragen vormen daarvoor de leidraad. Daarnaast wordt een eigen reflectievraag geformuleerd waar in de visitatie aandacht voor is. | Bestuurders po |
| Collegiale Visitatie Schoolleiding | Schoolleiders VO | Met de Collegiale Visitatie Schoolleiding (CVS) ontvang je feedback op jullie leiderschap en werkwijzen als schoolleiders. CVS is gebaseerd op de Beroepsstandaard voor schoolleiders. | De basis van de (voorbereiding van de) visitatie wordt gevormd door de Leiderschapsscan die bestaat uit 31 stellingen rondom de vijf leiderschapspraktijken van de beroepsstandaard. | Schoolleiders, teamleiders en HR-professionals |
| Collegiale visitatie op schoolniveau | VO-raad / Voortgezet Leren |
Een collegiale visitatie op schoolniveau houdt een spiegel voor op (een bepaald thema binnen) het primaire proces in de school, op basis van lesbezoeken en panelgesprekken. Op deze pagina vind je (onderaan) alle benodigdheden en draaiboeken. |
Zelfevaluatie zoals Schoolfie. Schoolfie geeft inzicht in de huidige stand van zaken met oog op het ambitieuze leerklimaat. Dit stelt je in staat een eigen ontwikkelingsvraag te formuleren. | Onderwijsprofessionals: docenten, OOP, schoolleiders. Kijk op deze webpagina voor een overzicht van beschikbare voorzitters. |
|
Ontwikkelingsgerichte peer review (erkende partnerschappen Samen Opleiden) |
Platform Samen Opleiden & Professionaliseren |
Erkende partnerschappen Samen Opleiden voeren elke zes jaar een ontwikkelingsgerichte peer review uit aan de hand van de waarborgen uit het Kwaliteitskader Samen Opleiden & Inductie.
|
Het partnerschap levert ter voorbereiding op de peer review een kritische reflectie aan (richtlijn 4000 woorden exclusief bijlagen). | Onderwijsprofessionals van andere erkende partnerschappen Samen Opleiden |
| Collegiale Ontwikkelingsgerichte visitatie Passend onderwijs (COP) (po en vo) | Steunpunt Passend Onderwijs | Speciaal voor het inzichtelijk maken van de stand van zaken rond passend onderwijs in de school (po en vo), is de Collegiale Ontwikkelingsgerichte visitatie Passend onderwijs (COP) ontwikkeld. Deze visitatie richt zich specifiek op de organisatie en invulling van de (extra) ondersteuning op de school. |
Ter voorbereiding op de visitatie vult de school de ondersteuningsscan in. Op basis van de resultaten van de scan formuleert de school een ontwikkelingsvraag die als uitgangspunt dient voor de visitatie. |
Onderwijsprofessionals van andere scholen, besturen en samenwerkingsverbanden |
Collegiale visitatie op schoolniveau
Wil je onderzoeken hoe het ervoor staat met een bepaald thema in jouw school (bijvoorbeeld: differentiatie in de klas) en hiervoor een objectieve blik in huis halen? Een collegiale visitatie op schoolniveau houdt een spiegel voor op basis van lesbezoeken en panelgesprekken. Door een visitatie te organiseren weet je in welke mate bepaalde elementen in jouw school aanwezig zijn én heb je inzicht hoe jouw school zich verder kan ontwikkelen op dat vlak. Een collegiale visitatie is gericht op het primaire proces, dit wil zeggen dat alle lessen in de school in de breedte centraal staan.
Hieronder vind je een stappenplan, draaiboeken en andere benodigde documenten voor het uitvoeren van een collegiale visitatie.
