De onderwijskwaliteit verbeteren? ‘Doe een stap opzij’
05 juli 2022
Veranderopdracht
Marye is sinds vier jaar teamleider op locatie De Marke van het Etty Hillesum Lyceum. Ze gaf leraren al eigenaarschap op taken, maar het gesprek over de kwaliteit van het onderwijs werd niet gevoerd. Daar wilde Marye verandering in brengen. Toen ze voor haar master Integraal Leiderschap een veranderopdracht moest bedenken, was één plus één twee.
Meer eigenaarschap
Ze deed samen met een collega onderzoek naar de vraag: ‘Hoe leren leraren samen te leren en te werken aan het zichtbaar maken van de groei van leerlingen, zodat de leerlingen zicht krijgen op hun eigen ontwikkeling?’. Toen die collega uitviel, stonden er andere leraren op die dit onderwerp ook interessant vonden. Zij wilden zich ook meer bezighouden met de kwaliteit en ontwikkeling van het onderwijs. Zo wordt de stap naar meer eigenaarschap in Maryes team gezet. Gaandeweg ontstaat een groep van steeds meer geïnteresseerde leraren. Zij denken met elkaar en Marye na over meer eigenaarschap voor leraren en de kwaliteit van het onderwijs.
Durven experimenteren
Marye: “Precies wat je als schoolleider wilt. Collega’s zetten zelf de stap om samen te leren, voelen dat ze het vertrouwen krijgen en pakken de ruimte die jij geeft. Zo ontstaat langzaam een lerende cultuur waarin leraren persoonlijk leiderschap tonen, elkaar en anderen inspireren en meer durven doen dan ‘alleen maar’ lesgeven vanuit een methode.” Durven experimenteren dus. Want, zo vindt Marye, wat kan er misgaan?
Collega’s zetten zelf de stap om van en met elkaar te leren, voelen dat ze het vertrouwen krijgen en pakken de ruimte die jij geeft
Fouten maken mag
“Een lerende cultuur gaat er voor mij over dat je met elkaar kunt reflecteren”, vervolgt Marye. “Fouten maken mag. Blijf zaken ter discussie stellen. Is lineair leren echt de enige manier om aan de eindtermen te voldoen? Hoe bouw je je les op en hoe toon je persoonlijk leiderschap? Daar moeten we het met elkaar over hebben om verder te komen.” Door samen te werken en deze gesprekken te voeren, merkt Marye dat er steeds meer variatie in de lessen ontstaat. “We kopen scholing in en ik stimuleer collega’s om opleidingen te volgen. We hebben de afgelopen drie jaar veel stappen gezet in maatwerk en vmbo kader-leerlingen volgen nu ook vakken op mavoniveau.”
Vallen en opstaan
Kim Groothuis, lerares Nederlands, is één van de collega’s die wil groeien en de ruimte pakt. Ze gaf een workshop over communicatiestijlen aan collega’s en gebruikt bijvoorbeeld documentaires zoals ‘The Social Dilemma’ op Netflix als lesmateriaal. Ook heeft ze met een collega haar eigen podcast over prikkelende onderwerpen die te maken hebben met het onderwijs. “Het eerste jaar voor de klas was echt vallen en opstaan”, vertelt Kim. “Ik ben van nature nogal onzeker en ook perfectionistisch. Mijn collega’s en mijn teamleider Marye geven me het vertrouwen om mijn eigen talenten te ontdekken. Het klinkt misschien raar, maar ik maar ik maak nu veel zelfverzekerder fouten.”
Hulp vragen
Kim vroeg hulp aan collega’s over onder meer orde houden in de klas. “Wie geeft me handvatten, bij wie mag ik in de les komen kijken? Dat is precies waar een lerende cultuur voor mij over gaat. Je kunt en mag de beste en slechtste versie van jezelf zijn. Door de slechtste versie kun je jezelf doorontwikkelen naar een betere versie van jezelf.” Kim vindt dat onderwijs veel meer is dan alleen voor de klas staan. “Het gaat ook over samenwerken en praten over hoe we ons onderwijs willen inrichten. Wat willen we aan de leerlingen meegeven? Professionalisering is leuk en niet moeilijk. Het is goed voor mijzelf, maar ook voor mijn klassenmanagement en voor de leerlingen.”
Je kunt en mag de beste en slechtste versie van jezelf zijn. Dat is precies waar een lerende cultuur voor mij over gaat
Initiatief tonen
Kim laat haar lesplan wel eens varen om er een zogenoemde ‘kletsles’ van te maken. Daarin kunnen de leerlingen ‘gewoon’ praten en even hun gedachten verzetten. Dat hebben ze nodig merkt Kim, zeker na twee jaar corona. Kim: “Het virus lijkt nu ver weg, maar de gevolgen ervan zijn er nog. Als leraar moet je anticiperen op leerlingen die (door corona) weinig motivatie hebben en niet weten wat ze met zichzelf aan moeten. Dat kan niet altijd met een lesboek. Ik mag creatief zijn en initiatief tonen en dat doe ik dus ook. Ook blijk ik het heel leuk te vinden om workshops te geven en andere collega’s te enthousiasmeren en te inspireren.”
Blokkades doorbreken
Kim vindt het wel jammer dat de tachtig taakuren die ze hiervoor krijgt, niet genoeg zijn. Marye beaamt dat het inderdaad meer tijd kan kosten om nieuwe dingen te doen. “Ik moet mijn teamleden daarin faciliteren. Dat gaat niet alleen over tijd of taakuren, maar ook over het doorbreken van blokkades in het denken. Wat houdt je tegen en wat heb je van mij nodig? Ik wil dat collega’s de vrijheid voelen om te experimenteren.”
Rebelleren tegen jezelf
Dat betekent dat Marye ook moet rebelleren tegen zichzelf, vertelt ze. Marye: “Als schoolleider wil ik namelijk ook aan allerlei verwachtingen voldoen van mijn team, mijn directeur en van mezelf. Ik ontdek dat ik daardoor zelf ook dingen tegenhoudt. Ik wil vooral vertrouwen geven en belemmeringen wegnemen door collega’s anders naar zaken te laten kijken. Niemand heeft ooit tegen mij gezegd ‘dit mag niet’. Help jezelf vooruit door de ruimte die je krijgt, te pakken.”
Ook aan de slag met een lerende cultuur en gespreid leiderschap?Tips van Marye:
Tips van Kim aan andere leraren:
|