Je plek in de maatschappij vinden, vraagt om meer dan kennis alleen

Samenwerken, communiceren, creatief en oplossingsgericht werken en zelfvertrouwen ontwikkelen; het zijn vaardigheden waar iedere leerling nu en in de toekomst iets aan heeft. Of, zoals Anne de Hoop het zegt: “We vinden het belangrijk om aandacht te hebben voor hoe je in de wereld staat. Wat zijn je dromen en doelen? Wie ben je en hoe verhoud je je tot de ander? Maatschappelijke vorming en sociaal bewustzijn horen daar bij.” Anne is orthopedagoog en zorgcoördinator op het Vox College en straks teamleider op het Metropolis Lyceum, een nieuwe school, die vanaf schooljaar 2023/2024 start. Het Vox College valt vanaf dat moment ook onder het Metropolis Lyceum, net als De nieuwe Havo en het Bredero Beroepscollege.

Functioneren in een complexe samenleving

Op het Metropolis gaan leerlingen innovatief daltononderwijs op vwo-, havo- of mavoniveau volgen. Ze leren er om ondernemend te zijn en te functioneren in een complexe samenleving. Want die ‘echte wereld’, daar gaat het in de visie van de school om. “Leerlingen hebben meer nodig dan alleen kennis uit boeken”, legt Sanne Kosterman, lerares wiskunde op het Vox College uit. “Brede vorming gaat over je persoonlijke ontwikkeling. Wat vind je interessant en wat wil je bijdragen? Daarom vinden we vaardigheden zoals communiceren en samenwerken en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen zo belangrijk. Daar heb je in de samenleving namelijk echt wat aan.”

Projectonderwijs met alle onderwijsrichtingen 

Als je aandacht wilt geven aan brede vorming, dan moet je het volgens Anne belangrijk maken en het een nadrukkelijke plek geven in je lesprogramma. Op het Vox College - en straks ook op het Metropolis Lyceum - geven ze projectonderwijs en een kenmerk daarvan is dat leerlingen veel met elkaar samenwerken over alle onderwijsrichtingen heen. “Die clusters zijn de voor de hand liggende combinaties, zoals economie en wiskunde, en mens en maatschappij”, vertelt Anne. “Onze ervaringen hiermee nemen we mee naar het Metropolis Lyceum, maar daar willen we vakoverstijgend werken over clusters en secties. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als we biologie combineren met gym of Frans met scheikunde? Met een ontwikkelgroep geven we daar vorm aan.” 

Leerlingen met veerkracht en zelfvertrouwen

“Door op de nieuwe school samen te werken aan projecten die niet bij één vak horen, ontdekken de leerlingen wat hun eigen inbreng is. Ze leren vanuit verschillende perspectieven naar onderwerpen kijken en ontwikkelen vaardigheden zoals gesprekstechnieken en een mening vormen.” Daarnaast is een belangrijke rol weggelegd voor coaches; iedere leerling heeft een coach. Anne: “Die coachleerlijn nemen we mee naar de nieuwe school, want we zien dat leerlingen door de relatie met de coach veel kunnen bereiken. Leerlingen voelen zich gezien en gehoord en daardoor krijg je ze makkelijker mee in het leren. Tijdens het coach-uur bespreken coaches en leerlingen actuele thema’s en persoonlijke vaardigheden. Daarbij kun je denken aan veerkracht, zelfvertrouwen, doorzetten, reflecteren en oplossingsgericht werken.” 

Ruimte geven aan voorlopers

Het is volgens Anne aan de schoolleiding om de goede leraren en coaches die de drie scholen nu in huis hebben, straks ook op de nieuwe school in de juiste positie te zetten. “De nieuwe school is een innovatieve school, dus leraren die nog niet zo ver zijn met de toepassing van brede vorming in hun lessen, helpen we door te kijken welke stappen er nodig zijn om in het nieuwe concept te groeien”, zegt Anne. “Als schoolleider moet je weten wie er energie van krijgt en ruimte geven aan de voorlopers.”

Overeenkomsten tussen vakken

Wie aanvankelijk zeker geen voorloper was maar het nu wel is, is Hansje Brandsma van De nieuwe Havo, decaan en coach/mentor en docent wiskunde en gym. “De nieuwe Havo is een traditionele school en in eerste instantie was ik geen voorstander van het nieuwe concept”, vertelt Hansje. “Om er een goed beeld van te krijgen heb ik me voor de ontwikkelgroep van het Metropolis Lyceum opgegeven en ik word steeds enthousiaster. We kijken in de ontwikkelgroep vooral naar de overeenkomsten tussen de vakken en niet naar de verschillen. We organiseren ook themabijeenkomsten waarbij iedereen kan aansluiten en meedenken.”

Pythagoras is een bokser

Tijdens die bijeenkomsten komt veel denkkracht en creativiteit vrij en een mooi voorbeeld is het vakoverstijgende project ‘Pythagoras is een bokser’. “Niet veel mensen weten dat Pythagoras olympisch bokskampioen was”, vertelt Hansje. Bij wiskunde leren de leerlingen wat de stelling van Pythagoras is, bij geschiedenis wordt uitgelegd wie hij als geleerde was en bij gym gaan de leerlingen boksen en leren ze de sociale omgangsvormen en strikte regels die bij deze sport horen. Zo komt brede vorming in drie vakken tot uiting.”

Werken met samenwerkingspartners

Veel opdrachten met lesdoelen, leerdoelen en bijbehorende onderliggende ontwikkeleigenschappen en vaardigheden die op het Vox College werden ontwikkeld, worden naar het Metropolis Lyceum meegenomen. Voorbeelden daarvan zijn het project ‘Mijn vrede’ en ‘Atlas’, met daaraan gekoppeld een escape game. Op de nieuwe school is straks ook nadrukkelijk aandacht voor drama en muziek. “Met samenwerkingspartners in de buurt van de school – en dus midden in de wereld waarin ze opgroeien - organiseren we bijvoorbeeld workshops voor leerlingen uit de brugklas”, vertelt Sanne. “Daar ontdekken ze op het gebied van theater, dans, muziek en poëzie hun talenten en leren ze vaardigheden om zichzelf te presenteren.”

Midden in de wereld

Anne benadrukt dat bij de ontwikkeling van alle projecten kritisch naar de meerwaarde ervan wordt gekeken. “De pay-off van het Metropolis Lyceum is ‘midden in de wereld’. We kijken steeds hoe we vanuit de leerdoelen vaardigheden kunnen aanleren in een maatschappelijke context. De leerlingen moeten er in de echte wereld immers wel iets aan hebben.”