Persoonlijke actieplannen voor de continue ontwikkeling van leraren

Verschillende invalshoeken

Aanjagers van de studiedagen op het Agnieten College zijn leraren Bart Broek (biologie) en Mascha Gabriël-Kampman (K&C en KCKV). Bart is daarnaast taakhouder pedagogisch didactisch klimaat en Mascha taakhouder kwaliteitszorg. Bart en Mascha werken samen mee aan de ontwikkeling van leraren, omdat ze beiden een andere invalshoek hebben. Bart: “Mascha benadert het vanuit haar functie om de kwaliteit van het onderwijs te bewaken, bijvoorbeeld wat betreft de richtlijnen vanuit de inspectie.” Mascha: “Bart vliegt het aan vanuit de didactische hoek. Hij heeft kennis en ervaring, bijvoorbeeld op het gebied van eigenaarschap en differentiëren.” Deze verschillende invalshoeken én het feit dat ze zelf docent zijn, zorgt ervoor dat ze duidelijke ideeën hebben over hoe ze de ontwikkeling van leraren kunnen stimuleren.

Eigenaarschap van de leerling

De school vindt het belangrijk om het eigenaarschap van leerlingen te vergroten. Mascha: “We merken dat de motivatie van leerlingen de laatste jaren is afgenomen. Door ze meer eigenaarschap te geven over hun eigen leerproces, gaan ze nadenken over wat, hoe en waarom ze willen leren. Dit motiveert leerlingen.” Bart: “Als je de leerling meer eigenaarschap wilt geven, vraagt dat om meer aandacht voor vaardigheden van leraren en de ontwikkeling daarvan. En ik geloof dat als je iets wilt veranderen, het belangrijk is dat je dat in teamverband doet.”

‘Kenmerken van de vakman’

Vorig jaar tijdens een studiedag stelde het lerarenteam daarom gezamenlijk de kenmerken van een goede docent vast. Mascha: “We gingen in kleine groepjes aan de slag en presenteerden onze ideeën aan elkaar. We hebben vervolgens de inbreng van alle groepen samengenomen en gecategoriseerd.” Na de studiedag heeft een werkgroep van leraren de kenmerken uitgewerkt. Het resultaat presenteerde de werkgroep aan het lerarenteam, waar iedereen nog de mogelijkheid kreeg op- en aanmerkingen te geven. Deze feedback is verwerkt en zo ontstond het document ‘kenmerken van de vakman’.

Persoonlijke actieplannen

“Dit jaar zijn we op een studiedag verder gegaan met deze kenmerken, door als docent te kijken hoe je zelf deze kenmerken kunt ontwikkelen. Omdat je je hiervoor kwetsbaar moet durven opstellen, kozen we ervoor om in kleine groepjes te werken met ongeveer vijf collega’s. Dit zorgt voor een veilige sfeer”, vertelt Mascha. Iedere docent gaf aan met welk kenmerk hij of zij aan de slag gaat. Vervolgens dacht de groep mee over hoe hij of zij dit kenmerk kan ontwikkelen. Bijvoorbeeld door eigen ervaringen en tips te delen. Bart: “De uitkomst van deze dag was dat iedereen een actieplan voor zichzelf opstelde met concrete acties en doelen.”

Verschillende acties en doelen

Het actieplan is per docent erg verschillend. Mascha: “Collega’s die nog niet lang lesgeven, hebben bijvoorbeeld als doel om de relatie met de leerling te versterken. Andere collega’s willen aan de slag met differentiëren en leerdoelen. Een actie is dan ‘Ik ga in mijn lessen differentiëren op drie niveaus’ of ‘Tijdens elke les noteert de leerling een eigen leerdoel’. Maar je kunt het ook in een hele andere hoek zoeken. Een collega heeft bijvoorbeeld als doel de controle meer los te laten. Een actie is om niet elke les het huiswerk te controleren, maar pas aan het einde van de periode.”

Ontwikkelgesprekken

“De grootste uitdaging is dat leraren tijd en ruimte blijven maken om zichzelf te ontwikkelen”, vertelt Mascha. Bart: “Het helpt dat onze schoolleiding voor structuur zorgt. Teamleiders nemen bijvoorbeeld met alle leraren de opgestelde actieplannen door in ontwikkelgesprekken. Je bespreekt tijdens zo’n gesprek waar je tegenaan loopt en wat je nodig hebt om verder te komen.” Mascha vult aan: “Er is ook een middag georganiseerd waarin we elk aan acht collega’s onze ervaringen presenteerden. Zo weet je waar je collega’s mee worstelen en je krijgt tegelijkertijd concrete tips en handvatten.” Daarnaast is de doelstelling dat iedere docent op de school minimaal twee keer per jaar op lesbezoek gaat bij een collega, om zo van elkaar te leren.