Begeleiding starters

Het opleiden en begeleiden van nieuwe leraren is een belangrijke maatschappelijke opdracht voor schoolbesturen en scholen. De VO-raad maakt zich hard voor een betere begeleiding van startende leraren om de uitval van starters te verminderen en hun professionalisering te versnellen. Professionele begeleiding helpt de startende leraar zich voldoende toegerust te voelen voor het beroep.

Via het project Versterking Begeleiding Startende Leraren ontwikkelt de VO-raad publicaties, tools, handreikingen en trajecten ter ondersteuning van scholen. Onze activiteiten en producten zijn gericht op kennisdeling, kennisontwikkeling en visie- en beleidsvorming op de inductiefase van leraren.

Zo is uit het landelijk BSL-project (begeleiding startende leraren) de BSL-Ontwerptool voortgekomen. Hiermee krijgen scholen inzicht in de stand van zaken rond begeleidingsarrangementen op hun school en handvatten op maat om een volgende stap te kunnen zetten in de verdere ontwikkeling van de begeleiding aan startende leraren. Met deze tool kan elke school een effectief driejarig inductiearrangement voor startende leraren inrichten.

Een andere tool is De Startwijzer VO, die inzicht geeft in de kwaliteit van de begeleiding voor startende leraren. Met de uitkomsten van de Startwijzer VO kun je het gesprek over de begeleiding van startende leraren op gang brengen en ideeën over mogelijke verbeteringen opdoen.

Podcast 'Mijn eerste jaar voor de klas'

Het afgelopen schooljaar (2022/2023) heeft de VO-raad ook de elfdelige podcastserie 'Mijn eerste jaar voor de klas' ontwikkeld. In deze serie reflecteren starters Elisabeth en Maurice met experts op hun ervaringen en krijgen ze tips aangereikt van schoolopleider Rikkert. De serie biedt zo een unieke kans het schooljaar echt door de ogen van (mede-)starters te beleven. Herkenbaar en leerzaam voor alle startende docenten, én leerzaam voor schoolbestuurders, schoolleiders, opleiders en begeleiders. 

Praktijkvoorbeelden

Zie ook de onderstaande praktijkvoorbeelden:

Ook voor schoolleiders en bestuurders is een goede start van belang. Om hen en hun leidinggevenden en HR-afdelingen daarbij te faciliteren heeft de VO-academie een ondersteuningsaanbod met onder andere masterclasses, inwerkprogramma’s en publicaties.

Hieronder vindt je een greep uit de mogelijkheden. Lees bijvoorbeeld ‘Nieuwe inhouden, nieuwe netwerken, nieuwe perspectieven’ (katern 9 VO-academie) over wat er van beginnende schoolleiders in het middenmanagement wordt verwacht. Het katern bevat een roadmap voor de ontwikkeling van een goed inwerkprogramma op school en binnen het schoolbestuur. Of raadpleeg de 'Beroepsstandaard schoolleiders vo', een overzicht van het brede scala aan praktijken waarbinnen schoolleiders handelen. Niet als meetlat of afvinklijstje, maar als hulpmiddel om doorlopend aan de eigen professionaliteit te werken.

Naar uitval van starters wordt regelmatig onderzoek gedaan. In april 2022 verscheen het rapport 'Uitval startende docenten (vo)' van Voion. Het onderzoek toont aan dat de volgende factoren sterk samenhangen met de kans om uit te vallen als startende docent: een tijdelijk contract, een contract kleiner dan 0,5 fte en instroom op een hogere leeftijd.

Begin 2021 brachten Ecorys en MOOZ het rapport 'Begeleiding startende schoolleiders' uit. Dit onderwerp staat sinds het geactualiseerde Sectorakkoord vo (2018) hoog op de agenda. Coaching en inwerkprogramma’s bleken nog weinig voor te komen en professionaliseringsactiviteiten waren vaak geen onderdeel van het strategisch personeelsbeleid. Het onderzoek laat zien dat ‘begeleidingsarrangementen met een verbinding tussen theorie en praktijk, bestaande uit meerdere activiteiten, meer effect hebben dan losse begeleidingsactiviteiten. Hierbij kan gedacht worden aan de combinatie van een opleiding of training, coaching en/of intervisie en gesprekken met collega-schoolleiders.

Uit onderzoek (Helms-Lorenz, Slof & Van de Grift, 2013) weten we dat een inductiearrangement het meest effectief is als het als het vijf voorzieningen bevat: 
1) Vermindering werkdruk (tijd, roosters, taken)  en werktijd  
2) Enculturatie in school(beleid): thuis voelen in de cultuur van de schoolorganisatie 
3) Basis voor professionalisering (POP)  
4) Observatie en begeleiding in de klas  
5) Intervisie met peers en begeleiding