Onderwijstijd

In vergelijking met andere Westerse landen hebben leerlingen in Nederland veel verplichte lesuren en geven leraren veel les. De VO-raad krijgt signalen van scholen dat de wetgeving rondom onderwijstijd beperkend kan werken als het gaat om het bieden van maatwerk aan leerlingen. Ook zorgt het voor werkdruk bij leraren en blijft er voor hen weinig ontwikkeltijd over. Met minder lesuren zouden leraren meer tijd over hebben voor de voorbereiding en ontwikkeling van lessen. Dit kan het werkplezier vergroten, de werkdruk verlagen en leiden tot betere lessen, zo is een veelgehoorde redenering. 

De sociale partners – bonden en VO-raad – hebben om die reden de onderwijstijd op de agenda gezet. Eind 2022 hebben de toenmalige ministers van Onderwijs een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over het werkplan 'Samen voor het beste onderwijs’ bij het Onderwijsakkoord, dat is opgesteld met de sociale partners. Een van de onderdelen van dit werkplan is om versneld actie te ondernemen op onderwijstijd.   

Zo is afgesproken dat in het schooljaar 2024/2025 wordt gestart met een pilot waarbinnen scholen ervaring kunnen opdoen met het aanbieden van substantieel minder uren onderwijstijd dan momenteel de standaard is. Met de pilot willen sociale partners er zicht op krijgen of een herziene balans scholen meer ruimte biedt om te werken aan de kwaliteit van lessen en de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep. 

Daarnaast is in het werkplan afgesproken om de bestaande ruimte die de wet- en regelgeving biedt om tot meer ontwikkeltijd voor leraren te komen, beter te benutten. Daarvoor worden goede voorbeelden van scholen op dit vlak, verspreid. Zie de praktijkvoorbeelden.

Er is onderzoek gedaan naar de relatie tussen onderwijstijd en leeropbrengsten van leerlingen. Heeft meer onderwijstijd een positief of misschien juist een negatief effect op de leerprestaties van leerlingen? Het blijkt niet makkelijk te zijn om hier een duidelijk verband in te vinden omdat er veel andere factoren meespelen die invloed hebben. Een factor die het meeste invloed lijkt te hebben is effectieve invulling van onderwijstijd. 

Uit meerdere studies blijkt dat de hoeveelheid leertijd een klein positief effect kan hebben op de leerresultaten van leerlingen. Tegelijkertijd is er ook onderzoek bekend waar er een negatief verband gevonden werd met meer onderwijstijd voor leerlingen. Toch blijken de meeste resultaten erop te wijzen dat er vaker een positief verband werd gevonden dan een negatief verband.  

Twee belangrijke factoren kunnen invloed hebben op deze onduidelijke uitkomsten uit onderzoek. Vaak wordt er geconstateerd dat leerlingen zich minder goed kunnen concentreren en minder gemotiveerd zijn om te leren bij meer onderwijstijd. Anderzijds is het van groot belang hoe de onderwijstijd door leraren wordt benut. De kwaliteit van de onderwijstijd is van een grotere invloed op de leeropbrengsten dan de kwantiteit.  

Bron: CAOP (2020). Onderwijstijd: meer of minder? Internationaal vergelijkend onderzoek naar de urennorm en onderwijstijd in het primair onderwijs. Onderwijstijd-meerofminder.pdf (caop.nl)