Onderwerp
Verantwoording
De lumpsum is het bedrag dat schoolbesturen jaarlijks krijgen van de Rijksoverheid om goed onderwijs te realiseren. Geld dat in de lumpsum zit, is niet geoormerkt; besturen mogen zelf bepalen waaraan ze het uitgeven. Door deze vorm van financiering zijn scholen in staat om zelf keuzes te maken voor de richting van het onderwijs en welke rol zij innemen in de eigen maatschappelijke omgeving. Deze bestedingsvrijheid vraagt wel om een goede verantwoording naar hun omgeving over beleid, uitgaven en prestaties.
Wat speelt er?Hoe verantwoorden schoolbesturen zich?
Schoolbesturen verantwoorden zich op diverse manieren richting samenleving en belanghebbenden in en rond de school over beleid, uitgaven en prestaties. Ieder bestuur publiceert een jaarverslag, waarin zij verantwoording aflegt over het onderwijskundige en financiële beleid en de behaalde resultaten van de gehele organisatie. De leden van de VO-raad hebben in de ‘Code goed onderwijsbestuur VO’ afgesproken het jaarverslag te publiceren op de website.
De VO-raad stelt ook diverse informatieproducten beschikbaar die gebruikt kunnen worden om verantwoording af te leggen:
- Schoolbesturen verantwoorden zich met name richting ouders op de website scholenopdekaart.nl. Belangstellenden vinden hier onderling vergelijkbare informatie over scholen, afkomstig van erkende partijen als DUO en de Inspectie van het Onderwijs, en van scholen zelf die unieke informatie kunnen toevoegen. De informatie helpt groep 8 kinderen bij het maken van de schoolkeuze. De website voldoet duidelijk aan een behoefte, zo blijkt uit de bezoekersaantallen.
- Via Schoolbesturenopdekaart.nl (voorheen Benchmarkpovo.nl) laten de VO-raad en PO-Raad op basis van data (afkomstig van instanties als DUO en de Inspectie van het Onderwijs) aan de samenleving zien hoe schoolbesturen het geld dat ze van de overheid voor onderwijs krijgen, inzetten. Je krijgt per schoolbestuur inzicht in zaken als de samenstelling van het personeelsbestand, financiën en huisvesting. Besturen kunnen zelf een toelichting schrijven bij de data en cijfers voor hun schoolbestuur.
- In de Sectorrapportage VO - die elk najaar wordt gepubliceerd - geeft de VO-raad op basis van data (van DUO, de Onderwijsinspectie en het Kadaster) een beeld van hoe het onderwijs ervoor staat en zich ontwikkelt. Je vindt er data over onderwerpen als: onderwijs op maat, kansengelijkheid, het lerarentekort, huisvesting, financiële reserves en digitalisering.
De informatie in de jaarverslagen en de informatieproducten van de VO-raad vormt ook een feitelijke basis voor het gesprek tussen het bestuur en de school, en belanghebbenden zoals medezeggeschap, Raad van Toezicht, ouders en gemeenten.
Lumpsum en verantwoording
Vanuit politiek en maatschappij wordt kritisch gekeken naar de toereikendheid van de verantwoording. In juni 2018 verscheen een advies van de Onderwijsraad, met als hoofdboodschap: de lumpsum is het best denkbare systeem, maar kan alleen bestaan als er passend(er) wordt verantwoord. In maart 2019 bleek tijdens een debat over de lumpsum dat ook een meerderheid van de Tweede Kamer deze mening is toegedaan; de Kamer wil de lumpsumbekostiging behouden, maar de werking ervan verbeteren.
Besturen willen verantwoording versterken
In een ledenenquête over verantwoording (nulmeting 2019 en 1-meting 2021) tonen besturen een grote bereidheid om hun sturings- en verantwoordingscyclus verder te verbeteren.
De afgelopen paar jaar is vanuit het project 'Versterking verantwoording' van de VO-raad onderzoek gedaan naar hoe scholen en de VO-raad kunnen werken aan het verder versterken van de verantwoording in de sector, en is een aantal scholen hier binnen verschillende activiteiten concreet mee aan de slag gegaan. Dit leverde een breed scala aan inzichten, adviezen & tips en inspirerende praktijken op, die zijn gebundeld in een aantal rapporten en katernen, ter inspiratie voor andere scholen. Ook is een verantwoordingsscan ontwikkeld.