“De meeste basisschoolleerlingen verheugen zich op de nieuwe stap, maar het is niet voor iedereen even gemakkelijk. Ondanks dat we documenten, zoals toetsuitslagen en rapporten, netjes digitaal uitwisselen én een warme, persoonlijke overdracht doen, hadden we toch het gevoel dat we tekortschoten voor sommige leerlingen. Op papier was het op orde, maar in de praktijk waren er leerlingen die de overstap niet konden bijbenen. Denk aan leerlingen met gedrags- of leerproblemen, een moeilijke thuissituatie of die achterlopen in sociaalemotionele ontwikkeling.” Aan het woord is Paul Veelen, programmaleider ‘10-14 Onderwijs regio Echt’ waar de Herfstsignalering slechts één onderdeel van is. Paul is docent Nederlands op het Connect College en voormalig docent basisonderwijs. “Wij willen bereiken dat po en vo niet meer denken in ‘wij en zij’, maar in de ‘o’ van ons en onderwijs.”
Doorlopende lijnen
“Veel basisscholen in de regio zijn klein”, vertelt Paul. “Een school met 200 leerlingen is al groot. Hoe kunnen wij alle leerlingen goede kansen bieden? Het antwoord zat niet in een tienerschool, aangezien de fysieke afstand tussen basisscholen en het Connect College groot is. Dan zou je toch kinderen buitensluiten. Daarom kozen we voor een samenwerking met alle basisscholen in de regio binnen het programma ‘10-14 Onderwijs regio Echt’.” Onderdeel hiervan is de Herfstsignalering, een programma waarbij leerlingen die dat nodig hebben extra begeleiding krijgen bij de overstap naar het voortgezet onderwijs. “Met de Herfstsignalering willen we kansen bevorderen.”
Formats en clusters
In 2018-2019 startten het Connect College en zes basisscholen met de pilot Herfstsignalering. Deze vindt plaats in de weken na de herfstvakantie. “Dat moment is gekozen omdat de reguliere overdracht in maart te laat komt om nog acties uit te zetten. Tegelijkertijd krijgen leraren wel de gelegenheid om hun leerlingen eerst te leren kennen. Inmiddels doen al achttien basisscholen uit de regio mee, verdeeld over vijf clusters.” Binnen een cluster bespreken de intern begeleiders van de basisscholen met de leerlingcoördinatoren en de orthopedagoog van het Connect College leerlingen uit groep 7, 8 en klas 1 en 2 per casus. De basisscholen en het Connect College stellen casussen voor aan de hand van een format. “Die delen we met betrokken partijen in een beveiligde omgeving. Ouders geven toestemming voor het verstrekken van informatie vanuit het primair naar het voortgezet onderwijs wanneer zij hun kind inschrijven.”
Samenwerken voor het kind
Tijdens het overleg wordt iedere casus besproken en een plan op maat gemaakt. “Na de Herfstsignalering hebben we een waslijst met acties om kinderen te begeleiden in de overstap”, vertelt Paul. Een basisschool kan bijvoorbeeld extra begeleiding in zelfstandig werken aan een leerling bieden. “Voor ons is het fijn dat we leerlingen beter kunnen voorbereiden op de overstap”, zegt Anneke Lechner. Zij is als intern begeleider op basisschool de Maasparel in Stevensweert van begin af aan betrokken bij het programma. “Op de basisschool vinden we het bijvoorbeeld gewoon een kind te ondersteunen bij de start van een opdracht, maar in het voortgezet onderwijs gebeurt dat niet. Nu kunnen we de kinderen tijdig helpen om zelfstandiger te werken. Ik zie regelmatig overeenkomsten tussen casussen, waardoor ik inmiddels uit ervaring weet wat ik kan doen.” Ook het Connect College gaat aan de slag met aanpassingen. Paul: “We hebben bijvoorbeeld een time out-ruimte gecreëerd waar leerlingen rustig kunnen praten met iemand van het zorgteam als het ze even te veel wordt.”
Vanuit het programma stellen wij ons dienstbaar op. Wat is er nodig? Kunnen we hulp bieden?
In actie
De onafhankelijk Adviseur Passend Onderwijs vanuit de samenwerkingsverbanden po en vo bewaakt het overzicht over alle acties. Paul: “Denk aan het inplannen van gesprekken met leerlingen, het regelen van faciliteiten of het starten met de begeleiding van een leerling om zelfstandiger te werken. Leraren, coaches, intern begeleiders en pedagogen zijn betrokken waar nodig. Vanuit het programma stelt iedereen zich dienstbaar op. Wat is er nodig voor dit kind? Welke hulp kunnen we bieden aan deze leerling?”
Vragen van ouders
Ook vragen van ouders bereiken de Herfstsignalering. “Bijvoorbeeld welke middelbare school het beste bij hun kind past”, zegt Anneke. “Dat hoeft dus niet het Connect College te zijn.” Valt de keuze op het Connect College, dan gebeurt dit in nauw overleg. Paul: “Een leerling had op veel verschillende basisscholen gezeten. Daardoor was zijn zelfvertrouwen en het vertrouwen van zijn ouders in school laag. De overstap naar het voortgezet onderwijs betekende voor hem wéér een andere school. De basisschool en het Connect College hielpen hem door in groep 7 en 8 en na de overstap in gesprek te blijven met elkaar en hem in de brugklas aan de juiste coach te koppelen. In de eerste schoolweek vertoonde hij lastig gedrag, maar het escaleerde niet. Nu zit hij op zijn plek en is het vertrouwen van de ouders gegroeid.”
Als basisschool zien wij wat erin zit, het is geweldig wanneer dat talent eruit komt
In ontwikkeling
In december volgt de evaluatie van de Herfstsignalering. Alle deelnemende scholen krijgen een vragenlijst. “Aan de hand daarvan houden we een evaluatiebijeenkomst, waarna we de plannen aanscherpen, nieuwe afspraken maken en data voor het komende jaar inplannen”, zegt Paul. “Vorig jaar concludeerden we bijvoorbeeld dat we prioritering moeten aanbrengen op onze actielijst. We zijn in ontwikkeling.” “De samenwerking is prettig”, vindt Anneke. “Ik merk wel dat nu het aantal basisscholen dat deelneemt groeit, de werkdruk voor het Connect College hoger is. Gelukkig geven ouders aan dat ze het verschil merken. Dat is mooi. Bij een soepele overgang werken leerlingen op hun eigen niveau, zonodig met wat kleine aanpassingen en extra ondersteuning. Als basisschool zien wij wat erin zit, het is geweldig wanneer dat talent eruit komt.”