Onderwerp
Mentale gezondheid en welbevinden
Onder meer door de toegenomen prestatiedruk en de gevolgen van de coronacrisis is de mentale gezondheid van veel vo-leerlingen (sterk) achteruitgegaan. Een fors aantal jongeren ervaart mentale gezondheidsheidsproblemen zoals somberheid of angst, en/of motivatie- en concentratieproblemen Veel scholen willen daarom meer, blijvende aandacht geven aan welbevinden. Op deze pagina vinden scholen verwijzingen naar ondersteuningsaanbod waarmee ze op eigen wijze - passend bij hun visie en context - aan de slag kunnen om het welbevinden van hun leerlingen te versterken.
Praktijk & ondersteuningStappenplan
Het stappenplan ‘Werken aan welbevinden’ helpt scholen op weg die verder werk willen maken van welbevinden. Met als belangrijkste tip: kies niet alleen voor losse acties en interventies, maar denk na over samenhang en een blijvende inzet op de lange termijn. Het plan biedt een stapsgewijze aanpak om structureel te werken aan welbevinden en verwijst bij elke stap naar handige tools en tips.
Nationaal Programma Onderwijs
Vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is tijdelijk extra geld beschikbaar voor scholen om de gevolgen van de coronacrisis voor hun leerlingen op te vangen. Scholen kunnen hierbij gebruikmaken van een lijst met (aannemelijk) effectieve interventies, onder meer op het vlak van mentale gezondheid.
Uit de vijfde voortgangsrapportage van het NPO blijkt dat een ruime meerderheid van de schoolleiders vindt dat het welbevinden van hun leerlingen sinds de start van het programma is verbeterd.
Kenniscommunity
Als onderdeel van het NPO is ook een start gemaakt met een kenniscommunity, waar scholen praktijkkennis kunnen vinden en delen over de interventies uit de menukaart. Waar mogelijk is een koppeling naar beschikbare wetenschappelijke kennis gemaakt. De kenniscommunity wordt vormgegeven door de PO-Raad, VO-raad, het Lerarencollectief, Platform VVVO, AVS, de sectorraad gespecialiseerd onderwijs, sectorraad praktijkonderwijs, Stichting Platforms vmbo, federatie van onderwijsvakorganisaties, AOb en CNV. Op dit moment staat het thema welbevinden centraal.
Aansluitend bij de kenniscommunity heeft NRO bij de thema’s van het NPO relevante kennis verzameld. Op onderwijskennis.nl zijn de volgende onderwerpen uitgelicht rondom het thema welbevinden: (1) partnerschap tussen ouders en school, (2) welbevinden van het schoolpersoneel, (3) de context van de school, (4) sociaal-emotionele ontwikkeling en (5) pedagogisch schoolklimaat en beleid.
Gezonde School-aanpak
Gezonde School richt zich op het bevorderen van een gezonde leefstijl en een gezonde schoolomgeving. Binnen dit landelijke programma, waar de VO-raad deel van uitmaakt, is Welbevinden een van de thema’s waar scholen aan kunnen werken. Op de website van Gezonde School vinden scholen meer informatie over de Gezonde School-aanpak en de beschikbare ondersteuning om effectief te werken aan het welbevinden van leerlingen.
Meer tools en interventies
Tools en interventies voor leerlingen zelf
MIND Young is het platform over je MIND voor en door jongeren. Hier staat informatie over psychische klachten en problemen, ervaringen van anderen, en tips en herkenning bij vaak en minder vaak voorkomende psychische klachten.
De website is bedoeld om jongeren op weg te helpen in het direct vinden van passende (online) ondersteuning. Op de site staan zes organisaties die jongeren direct en anoniem hulp kunnen bieden bij hun problemen.
Op deze website staat een overzicht met wie jongeren over welke onderwerpen kunnen bellen of chatten.
Tools en interventies voor docenten gericht op leerlingen
Doelgroep: leerlingen in het vo. Met dit project bieden LAKS en de VO-raad ondersteuning aan scholen die de toetsdruk voor leerlingen willen verminderen, om zo ook te zorgen voor minder prestatiedruk en het welbevinden van leerlingen te vergroten.
Doelgroep: leerlingen van het vmbo of mbo (13-25 jaar). Doel is mentale fitheid versterken, somberheids- of depressieve klachten vroegtijdig signaleren en verminderen en/of voorkomen. De aanpak bestaat uit klassikale lessen, e-lessen, een online vragenlijst en een adviesgesprek.
Doelgroep: Leerlingen vmbo, havo, vwo. Doel: Psychische problemen bespreekbaar maken. Door middel van een online en offline lessenreeks gaan peer educators met leerlingen in gesprek over veel voorkomende psychische klachten.
Doelgroep: Leerlingen 13-15 jaar. STORM is een wetenschappelijk onderbouwde aanpak met als doel de veerkracht, weerbaarheid en een positief zelfbeeld van jongeren te stimuleren en een depressie of suïcide bij jongeren vóór te zijn. Mentoren worden ook getraind als gatekeeper, waarbij ze leren hoe zij signalen van somberheid bij leerlingen herkennen, hoe zij in gesprek kunnen gaan met een leerling die met zichzelf in de knoop zit en op welke manier zij hulp kunnen vinden. STORM staat voor ‘Strong Teens and Resilient Minds’ (sterke tieners en veerkrachtige gedachten) en is een preventie-aanpak gericht op jongeren op het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs.
Veel scholen worden een keer geconfronteerd met jongeren die denken aan zelfmoord. Soms ook met iemand die een poging doet of komt te overlijden door zelfmoord. Wat kan je doen om jongeren te ondersteunen en de weg naar hulp te wijzen? 113 Zelfmoordpreventie zet op haar website op een rij wat je als school kunt doen. De website bevat stappenplannen en andere publicaties, trainingen & advies, tools en praktijkvoorbeelden voor onderwijsprofessionals.
Doelgroep: Leerlingen 12-18 jaar havo/vwo Doel: helpt leerlingen ongezonde stress bij zichzelf te herkennen en te weten hoe zij hier zelf invloed op kunnen uitoefenen. De lessenserie voor onder- en bovenbouw bestaat elk uit vier korte mentorlessen (30 minuten) die getrainde mentoren zelf kunnen geven. Tijdens extra terugkomlessen wordt de lesstof voor de leerlingen herhaald en verdiept. Ouders leren tijdens een thema-avond wat zij kunnen doen om de lessen thuis te ondersteunen.
Doelgroep: Leerlingen onderbouw vmbo. Doel: KIC is gericht op het vergroten van de sociaal-emotionele competenties en het leren begrijpen van eigen emoties en zich kunnen inleven in anderen.
Tools en interventies gericht op docenten
Een site voor iedereen die meer wil weten over mentale gezondheid, of er mee aan de slag wil gaan.
Elke dag een wandeling maken is belangrijk voor je fysieke en mentale gezondheid. Je krijgt meer productiviteit en energie na het lopen van een ommetje. Ook helpt het te onthaasten en verbetert het de creativiteit. De gratis app Ommetje helpt hierbij.
De doelgroep van de The Lab of Life training bestaat uit alle werkende mensen die fysieke of mentale (stress-)klachten ervaren of die vanuit preventief oogpunt gemotiveerd zijn om aan hun werk-privébalans te werken om zo meer energie en motivatie te krijgen. De interventie is gericht op volwassenen en geschikt voor medewerkers met verschillende opleidingsniveaus (mbo tot universitair) en met verschillende functies (van productiemedewerker tot directie). Het doel van de training is om werkstress en het gevoel van overbelasting te verminderen of te voorkomen en het (fysieke en mentale) energie- en motivatiepeil te verhogen bij werkende mensen. Deelnemers worden met name geholpen met gedragsverandering; het omzetten van doelen in daadwerkelijke veranderingen in het dagelijks leven met betrekking tot een gezonde werk-privébalans.