Artikelen

Op het ROC West Brabant zijn sinds tien jaar transfercoaches werkzaam. Zij bieden vmbo-leerlingen persoonlijke begeleiding gedurende het eerste jaar van het mbo. En dat werkt goed. Wel blijkt dat vmbo-leerlingen vaak geen idee hebben waar ze aan beginnen met een mbo-opleiding. Daarom is er sinds dit jaar ook een doorstroomcoach ingezet, die vmbo-leerlingen ondersteunt met het maken van de juiste studiekeuze.

Op het Roelof van Echten College in Hoogeveen zijn er al langer signalen dat de overgang van het vmbo naar het mbo voor sommige leerlingen een uitdaging is. Daarom werd vorig jaar gestart met een doorstroomprogramma dat zich richt op sociaal-emotionele ondersteuning van leerlingen.

Het Liemers College heeft zich aangesloten bij het regionale 'Toptraject Achterhoek & Liemers’. Een breed doorstroomtraject dat zich richt op mavoleerlingen, die willen doorstromen naar het hbo. ‘Belangrijk in dit traject is dat leerlingen beter weten wat er van hen verwacht wordt in het vervolgonderwijs.’ Op het Liemerscollege wordt dit traject uitgevoerd in de vorm van een doorstroomprogramma naar de havo.

Om de overstap van mavoleerlingen naar de havo te vergemakkelijken werken het Theresialyceum en 2College Jozefmavo in Tilburg intensief samen. “Zo kwamen we erachter dat enkele lesonderdelen van de havo niet in het examenprogramma op de mavo voorkwamen.”

Bij de helpdesk VO komen veel vragen binnen over de diplomering van de gemengde leerweg (gl) en theoretische leerweg (tl) in het vmbo. De programma’s van deze beide leerwegen vertonen grote gelijkenis en veel scholen bieden leerlingen een programma aan waarbij ze in het examenjaar óf voor het gl- of voor het tl-diploma kunnen kiezen. Dit leidt bij een aantal scholen echter tot onduidelijkheden. Hieronder zet de VO-raad de meestgestelde vragen en antwoorden op een rij.

Het project Baanbrekers biedt praktische ondersteuning voor schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs bij het realiseren van nieuwe banen voor mensen met een arbeidsbeperking. De PO-Raad en VO-raad spannen zich in om schoolbesturen extra te ondersteunen. Het doel is om meer mensen met een arbeidsbeperking een kans te bieden op een baan in het onderwijs. In totaal kunnen er in twee jaar 72 schoolbesturen actief deelnemen aan het project.

In de CAO VO 2018/2019 is afgesproken dat indien op een school de maximale lestaak van leraren per jaar 750 uur of meer is, deze met 30 klokuren wordt verminderd. De vrijkomende uren komen beschikbaar als ontwikkeltijd. Uiterlijk op 1 maart 2019 dient het overleg tussen de werkgever, de MR en het onderwijzend personeel over de aanpassing van de lessentabel te zijn afgerond, gevolgd door overeenstemming met de MR.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig zullen we op deze site antwoord geven op een vraag die bij meer scholen speelt.

Het Regius College vindt dat zij open moeten staan voor de gehele samenleving: “Ook al heb je een beperking, ieder mag en moet zich kunnen ontplooien. Deelname van mensen met een arbeidsbeperking is ook goed voor de leerlingen. We krijgen nu een nieuwe docent in een rolstoel. Daar zijn we trots op. Ook hebben we een docent met een hoge dwarslaesie. Hij kan zelfs zijn handen niet gebruiken, maar kan nog steeds 4 à 5 uur in de week bijles geven en bijdragen aan onderwijsontwikkeling. Ook hebben we een TOA, een fysisch geografe die vanuit de 48 WAO op een werkervaringsplaats is begonnen en nu een reguliere aanstelling heeft.”

Met het nieuwe programma 'Scholen besparen energie' wil het ministerie van Binnenlandse Zaken scholen stimuleren aan de slag te gaan met relatief eenvoudige aanpassingen om energie te besparen. ‘Het resultaat merk je snel genoeg aan een lagere energierekening’, vertelt Linda Hulspas (beleidsmedewerker BZK). ‘Belangrijk is dat je het agendeert en er iemand voor verantwoordelijk maakt.’

Begin 2019 werd bekend dat de daling in het aantal onbevoegd gegeven lessen nog steeds doorzet, ondanks het nijpende lerarentekort in het voortgezet onderwijs. Dat is een belangrijke verdienste van schoolbesturen. Ook op landelijk niveau wordt hard gewerkt aan het terugdringen van onbevoegd lesgeven. Ondertussen worden ook de contouren van een toekomstbestendig bevoegdhedenstelsel verkend.

‘Betrek bedrijfsvoering bij gesprekken over ontwikkeltijd’, stellen Margôt Stolker en Robert Hommen van Voion, ‘maar maak het geen discussie over de cijfers, want een goed gesprek vertrekt juist vanuit de onderwijsinhoud. Waar ligt de ruimte die je kunt vrijspelen voor ontwikkeltijd? Onze ervaring is dat er meer mogelijk is dan scholen denken.’

Hoe pakken schoolbesturen de verplichting op om verslag te doen van hun risicomanagement? Twee directeuren bedrijfsvoering, Ron van der Kruit (VO Haaglanden) en Wim Berends (De Nieuwe Veste), vertellen hoe zij risico’s in kaart brengen en welke afwegingen scholen daarbij maken.

Geen enkele leerling wil graag een schooljaar overdoen. Voor de meeste leerlingen werkt dit demotiverend, met als gevolg een negatief effect op de schoolloopbaan. Juist daarom wil de VO-raad onnodig zittenblijven voorkomen, met een handreiking die u op weg helpt!

De Amersfoortse vmbo-school 'Het Element' heeft samen met onder andere ROC Midden-Nederland een eigen doorstroomprogramma ontwikkeld. Daarmee kunnen de basis- en kaderleerlingen van 'Het Element' al in hun examenjaar structureel onderwijs volgen in het mbo. Het zorgt voor een vlottere doorstroom en succesvolle studiekeuzes.

P(G)MR-leden kunnen niet ontslagen worden wegens hun activiteiten voor deze P(G)MR. Onlangs heeft de kantonrechter in Rotterdam een uitspraak gedaan in een zaak waarin een dergelijke situatie speelde.

Onlangs deed de Commissie van Beroep (CvB) uitspraak in een zaak die draaide om het eindigen van een (vast) dienstverband wegens onbevoegdheid.

In onderstaande video blikken we terug op het afgelopen jaar en wat we samen met u als bestuurder of schoolleider in 2018 hebben bereikt.

De Haagse Johan de Witt Scholengroep heeft een sterke traditie in de opvang van nieuwkomers. Van de twee ISK-locaties binnen de school stromen veel nieuwkomers soepel door naar het reguliere onderwijs. Deze leerlingen zijn dan al bekend en dat geeft docenten goed zicht op hun uitgangspositie. Senior beleidsmedewerker Ferry Wever: ‘Wij bieden onderwijs op maat aan de leerlingen en hebben alle opleidingsniveaus in huis. Een speerpunt is ons taalbeleid.’

De extra begeleiding van nieuwkomers begint op het Cambium College in Zaltbommel altijd met een gesprek in het Nederlands. ‘Dat kan over alles gaan, als we maar met elkaar praten’, zegt Annette Swinkels, docente Nederlands. Zij is verantwoordelijk voor de soepele instroom van leerlingen uit de Internationale Schakelklas (ISK). De school vindt onderling contact belangrijk en werkt daarom met buddy’s voor NT2-leerlingen.

Voor scholen die werken met freelancers of zelfstandigen zonder personeel, kan het onduidelijk zijn of zij voor die opdrachtnemers loonheffingen moeten inhouden en betalen. De inmiddels afgeschafte VAR gaf hierover duidelijkheid. In plaats van de VAR kunnen opdrachtgevers en opdrachtnemers modelovereenkomsten gebruiken. Waar moet een school op letten als ze een ZZP'er inhuurt?

Cijfers presenteren, lezen en interpreteren blijft een hachelijke bezigheid. In een bijlage bij de beleidsreactie van het ministerie van OCW op de ‘Financiële staat van het onderwijs’ staat dat de reserves in het voortgezet onderwijs 2,97 miljard euro bedragen. De ministers Van Engelshoven en Slob hierover: ‘De toenemende reserves baren ons zorgen’, en: ‘We vragen ons af of de reserves nog wel in verhouding staan tot de reële risico’s die de scholen lopen.’ Terechte vragen, maar door de suggestie te wekken dat er bijna drie miljard op de plank ligt, slaan de bewindslieden diezelfde plank mis.

Beeldcoaching: onderdeel van professionalisering van elke docent. Zo’n 90 procent van de docenten van het Cals College in Nieuwegein heeft inmiddels het traject beeldcoaching doorlopen, waarin ze leren hoe ze hun leerlingen effectief feedback kunnen geven. De beeldcoaches Marjolein Aerts en Marcel Verhoef vertellen hoe beeldcoaching in z’n werk gaat en wat het oplevert. Bestuurder Nico de Jong en schoolleider Robert van der Sijde willen dat feedbackgedrag van docenten structureel aandacht krijgt in de professionalisering van docenten.

Op 29 november 2018 vindt in Paushuize in Utrecht de slotbijeenkomst van de pilot ‘Recht op Maatwerk’ plaats. Ruim 50 vertegenwoordigers van de 30 scholen die aan de pilot hebben deelgenomen kijken terug op wat die heeft opgeleverd en zijn unaniem in hun slotconclusie: dit moet een vervolg krijgen.

Een landelijk loket dat inzichtelijk maakt waar onderwijsonderzoek plaatsvindt en wie dit uitvoert, een ‘curriculumcoach’ die nieuwe ontwikkelingen binnen de scholen verspreidt en een landelijk fonds voor innovatie en onderzoek. Dit waren enkele suggesties van deelnemers aan de bouwsessie ‘Samen werken aan kennis voor onderwijs’ op 15 november jl. in Zwolle. De sectorraden in het onderwijs organiseerden dit najaar een aantal van deze sessies, waarbij leraren, schoolleiders, bestuurders, onderzoekers en beleidsmakers mee konden bouwen aan de ontwikkeling van een kennisinfrastructuur voor het onderwijs.

De VO-raad heeft een aantal praktijkvoorbeelden en artikelen verzameld, ter inspiratie voor andere scholen bij het anticiperen op leerlingendaling. De praktijkvoorbeelden bieden voorbeelden van wat scholen kunnen doen om bij leerlingendaling een goed, bereikbaar onderwijsaanbod in stand te houden. De artikelen gaan over het proces van regionale samenwerking.

Professionalisering in het voortgezet onderwijs is actueel. Naast het streven naar verbetering, wordt er in de sector ook gesproken over vernieuwing. Zo stelt bijvoorbeeld de VO-raad stelt dat eigentijds en toekomstbestendig onderwijs moet zorgen voor aansluiting bij een snel veranderende maatschappij.

Zittenblijven past niet bij de koers van het havoteam van het Odulphuslyceum in Tilburg, dat sinds vier jaar werkt aan formatief lesgeven en toetsen. Gaandeweg is er een passende werkwijze ontwikkeld die leerlingen zo goed mogelijk voorbereidt op het volgende schooljaar. Cobine Ramaekers, leerlingcoördinator havo onderbouw, licht de werkwijze toe. “We geven leerlingen en ouders veel verantwoordelijkheid.”

Via mijn laptop bereik ik met onze online kanalen elke week duizenden lezers op scholen, ministeries, redacties, adviesbureaus en andere plekken waar men betrokken is bij het voortgezet onderwijs. Er is dan ook véél te communiceren. Het onderwijs is enorm in beweging en dat merk ik in mijn werk. Bijna elke dag is er politieke aandacht en je kunt de krant niet openslaan zonder iets over het voortgezet onderwijs te lezen. En zelf hebben we natuurlijk ook veel te vertellen. 

Elke dag spreek (en mail) ik met scholen en besturen om goed op de hoogte te blijven van wat er speelt. Daarnaast zijn er veel (partner)organisaties waar ik regelmatig te vinden ben om daar van waarde te kunnen zijn voor onze leden. Als medewerker van de VO-raad ben je in de positie om zelf een breed netwerk te onderhouden maar ook om deze partijen op een zinvolle manier met elkaar te verbinden. Dat maakt mijn functie echt mooi en uniek. 

Soms hoor ik ’s ochtends op de radio al waar ik die dag mee aan de slag zal gaan. Elke dag is het onderwijs wel in het nieuws. Dat is ook wat me zo boeit en bindt aan het werken bij de VO-raad. Dit is echt een plek in het hart van de actualiteit.

Tot enkele jaren geleden heb ik voornamelijk bij commerciële bedrijven gewerkt als management- of teamondersteuner. Stuk voor stuk mooie bedrijven, maar ik vond nergens echt mijn draai. Ik miste de maatschappelijke relevantie. Toen ik bij de VO-raad kwam werken, voelde ik vanaf dag 1 dat deze organisatie me wel goed lag en dat ik hier op mijn plaats was.

Investeren in de relatiedriehoek kind – school – ouders loont. Dat geldt voor alle leerlingen, en zeker voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften, zo is de ervaring van Hiltje Rookmaker, rector van de Leon van Gelderschool in Groningen. “Ons ouderbeleid geldt voor alle leerlingen, want ieder kind heeft recht op passend onderwijs.”

Vakken volgen op verschillende niveaus in de brede brugklas, het overgangsadvies en de zomerschool dragen er op het Haags Montessorilyceum (HML) aan bij dat het aantal zittenblijvers omlaag gaat. Daarnaast is het volgens teamleider Tjomme Klop essentieel dat leerlingen zelf verantwoordelijkheid krijgen, intensief worden begeleid, en dat ouders nauw worden betrokken bij het besluit over de overgang.

Naar aanleiding van een recente uitspraak van de Bezwarencommissie CAO VO zijn er bij sommige scholen vragen over hoe het aantal uren deskundigheidsbevordering berekend moet worden bij BAPO-verlof.

Aan het begin van de zomervakantie heeft de VO-raad aan de scholen een 'zelfevaluatie-instrument kwaliteitsborging schoolexamens' toegezonden en twee daarbij horende checklists. In de checklist PTA staat dat dit PTA ter instemming wordt voorgelegd aan de MR. De VO-raad heeft van meerdere scholen de vraag ontvangen of het PTA dan in zijn volledigheid - met alle details m.b.t. de concrete schoolexamens - aan de MR ter instemming moet worden voorgelegd. In dit artikel licht de VO-raad zijn standpunt in deze toe.

Energie, ‘doen’, ‘samen slimmer aanpakken’… Wat de themacommissies van de VO-raad concreet doen en wat het oplevert? Op 25 september vond de aftrap van de nieuwe themacommissie ‘School & omgeving’ plaats en deze bijeenkomst geeft een goed beeld. Twee leden van de commissie nader aan het woord.

In deze rubriek laten we diverse schoolleiders en bestuurders graag aan het woord over thema’s die hen nauw aan het hart liggen. In deze aflevering gaat Ria Kuper (schoolleider RSG-Enkhuizen in Enkhuizen) in op de kenmerken van een professionele schoolorganisatie en het belang van goed werkgeverschap. Haar vraag over de invoering van gespreid leiderschap op je school, wordt in de volgende uitgave beantwoord door Tineke de Schepper.

Het begrip ‘professionele ontwikkeling’ is niet meer weg te denken uit onze sector. Gelukkig maar. Juist omdat we steeds bezig zijn onszelf en de eigen school te ontwikkelen en te verbeteren, werken we ook continu aan een verdere versterking van de onderwijskwaliteit voor onze leerlingen. En daar draait het uiteindelijk om.

Op 14 september liep een leerling de school in met een bijl en een vuurwapen, waar hij mee schoot. Niemand raakte gewond. Het incident kan een school aan het denken zetten: “Hoe goed zijn wij voorbereid op een calamiteit?”.

Hoe krijg je als samenwerkingsverband zicht op de besteding van de middelen voor passend onderwijs? En op de opbrengsten? We praten erover met Johan Flier, directeur-bestuurder van het Reformatorisch Samenwerkingsverband VO, het enige landelijke samenwerkingsverband. Er vallen 7 vo-scholen en 6 vso-scholen (5 cluster 3 en 1 cluster 4) onder dit samenwerkingsverband. Elke vo-school heeft een voorziening in huis voor cluster 4-leerlingen.

De Nieuwe Brugklas: nu nog onderwijsvernieuwing, straks de norm. Tenminste, als het ligt aan Danny Verbiest, project- en teamleider ‘DNB’ van het Alphense Ashram College. Brugklassers volgen zelfregulerend onderwijs waarbij docenten het onderwijs grotendeels zelf vormgeven.

Op 5 juni 2018 zijn deelnemende scholen aan de pilot Recht op maatwerk in gesprek gegaan met het ministerie van OCW en de Onderwijsinspectie, om samen te verkennen wat het bieden van meer maatwerk vraagt van wet- en regelgeving en toezicht.

Op het eerste gezicht is het een diploma-uitreiking zoals zovelen die plaatsvinden in juli. Trotse gezichten, docenten die leerlingen in het zonnetje zetten en eindelijk het ondertekenen van het kostbare papier waar de leerlingen zo hard voor hebben gewerkt. Maar op het Stedelijk Zutphen ontvingen op 11 juli 2018 drie leerlingen havodiploma's met vakken op vwo-niveau. Ook ontving een aantal leerlingen een cijferlijst van vakken die ze versneld hebben afgerond.

In Eindhoven staat een school die is toegerust voor een heel speciale doelgroep: kinderen met autisme. Al ver voor het tijdperk van passend onderwijs werkten gemeente en schoolbesturen hier eendrachtig samen om een voorziening voor deze kinderen te creëren. Een van de twee moeders van het succes ‘Pleinschool Helder’ is Ingrid van Eijndhoven – what’s in a name?

De VO-raad schreef op 1 mei 2017 voor het eerst publiekelijk over de nieuwe Europese privacywet die we in Nederland kennen als de AVG. Achter de schermen voerden de betrokken beleidsmedewerkers van de VO-raad al langer overleg met de overheid en partijen waar scholen gegevens mee uitwisselen. Wat moesten scholen in kaart brengen aan gegevensstromen, en wat betekende dit voor de schoolorganisatie? En natuurlijk, wat moet het bureau van de VO-raad zelf doen?

Op 21 juni organiseert de VO-raad in het Muntgebouw in Utrecht een werkconferentie onder de titel ‘Onderwijs op maat aan nieuwkomersleerlingen’. Ruim 80 professionals krijgen in de loop van de dag handvatten, voorbeelden en inzichten aangereikt die dat maatwerk mogelijk kunnen maken.

Het thema duurzaamheid zal de komende jaren alleen maar belangrijker worden, niet alleen in de les maar ook in het schoolgebouw en de omgeving. Actuele ontwikkelingen in het kort en het verhaal van Heleentje Swart, hoe duurzaamheid op het Norwin College in de haarvaten van de school zit.

Een simpele vraag, bijvoorbeeld wat te doen met zwerfafval, kan uitgroeien tot breed gedragen duurzaamheidsdenken. Dat is de ervaring van Heleentje Swart van het Nordwin College. ‘Zaak is om met elkaar alle knoppen waarmee je onderwijs geeft, te verbinden. Dat maakt het geheel sterker.’

Scholen hebben hard gewerkt om hun organisatie aan te passen aan de nieuwe privacywetgeving. Maar dan nog is bewustwording omtrent privacy een blijvend aandachtspunt, zo bleek tijdens een workshop op het VO-raad congres.