Artikelen

Jullie hebben een duidelijke ambitie geformuleerd en gaan een ontwikkeling starten binnen de school. Maar hoe pak je dat precies aan? Waar moet je beginnen? En welke acties ga je precies wanneer ondernemen? Het maken van een projectplanning kan uitkomst bieden. Met dit stappenplan ontdek je hoe je samen met collega’s een projectplanning maakt.

Met het actie-onderzoek van Schoolleiders voor de Toekomst kun je samen met leerlingen een volgende stap zetten in een ontwikkeling op jullie school. Het idee is dat leerlingen onderzoek gaan doen in de school. Dit onderzoek is toegespitst op de specifieke innovatie waar jullie mee bezig zijn. Je komt er met dit actie-onderzoek achter wat volgens leerlingen goed werkt en wat er beter kan.

Wil je het gesprek binnen je school aangaan over de voortgang van je innovatietraject? Met dit formulier krijg je inzicht in hoe je ervoor staat en bekijk je samen waar actie nodig is.

Om ervoor te zorgen dat ontwikkelingen beklijven, is het belangrijk om deze te borgen in je schoolorganisatie. De checklist ‘Borgen in de school’ bevat aspecten die belangrijk zijn bij het borgen van een ontwikkeling en helpt je om in kaart te brengen welke aanvullende acties nodig zijn.

We Own The School (WOTS) is een bordspel waarmee je het gesprek over ‘eigenaarschap van leren’ op gang brengt. Door dit spel samen met anderen te spelen, kom je erachter hoe je eigenaarschap op school kunt bevorderen.

De scan 'School als professionele leergemeenschap' laat precies zien hoe het met de lerende cultuur in jouw school staat. Ontdek welke elementen voor een PLG al wel op jouw school aanwezig zijn en aan welke je nog kan werken.

Hoe is het met de onderzoekscultuur in jouw school? Met de scan 'Onderzoekscultuur in de school' bepaal je je positie en acties om een onderzoekscultuur in de school te ontwikkelen.

Hoe kom je met elkaar tot een gezamenlijk werkdrukplan? Aan de hand van dit stappenplan ga je met elkaar in gesprek over oorzaken van werkdruk en mogelijke oplossingen en kom je tot maatregelen die je opneemt in een werkdrukplan.

De BSL-Ontwerptool* helpt scholen in kaart te brengen aan welke criteria voor een goede begeleiding van startende leraren wordt voldaan en op welke criteria verdere ontwikkeling gewenst is. Op basis van de resultaten biedt de scan handvatten om een effectieve start voor leraren mogelijk te maken. Dit instrument ondersteunt bij het bepalen van visie en beleid voor de begeleiding van startende leraren en het creëren van de juiste randvoorwaarden voor het goed organiseren ervan.

Een onderwijsontwikkeling een duurzame(r) plek in de school geven? Als je aan de slag gaat met onderwijsontwikkeling wil je dat deze ook op de lange termijn daadwerkelijk impact heeft op de kwaliteit van het onderwijs. Een onderwijsontwikkeling noemen we 'duurzaam' als deze een ‘organisatieroutine’ is geworden. De Duurzaamheidsmeter helpt om obstakels bij het duurzaam borgen van de ontwikkeling in je school te overwinnen.

Om te kunnen ontwikkelen, is het belangrijk om te weten hoe de context van de school eruit ziet. Hoe zit de organisatie in elkaar? Hoe worden beslissingen genomen? Wat is de cultuur binnen de school? En met welke in- en externe ontwikkelingen moeten jullie rekening houden?

Tijdens het ontwikkeltraject is het belangrijk dat jullie alert blijven op vorderingen die worden gemaakt en op de betrokkenheid binnen de school. Hebben jullie nog hetzelfde doel voor ogen? En hoe zorgen jullie ervoor dat iedereen binnen de school wordt gefaciliteerd in de ontwikkeling?

In deze fase bepalen jullie de ontwikkelstrategie. Kies voor een strategie die aansluit bij de analyse en die past bij jullie ambitie, de (cultuur van de) organisatie en de betrokkenen. Kiezen jullie bijvoorbeeld een traject met een strakke planning of een meer organisch traject?

In deze fase bepalen jullie als schoolleiding, vaksectie of werkgroep waar jullie op korte en lange termijn naartoe willen, afgestemd op de onderwijsvisie en context van de school. Wat is de stip op de horizon? Waarom streven jullie daarnaar? En waarom is dat nu relevant?

Wanneer je op jouw school bezig bent met een ontwikkeling of verandering is het belangrijk dat je communicatie op orde is. Je wilt natuurlijk graag dat docenten, leerlingen en ouders op het goede moment op de hoogte zijn en mee kunnen denken over de ontwikkeling van de school. Maar hoe zorg je dat je de juiste mensen op het juiste moment meeneemt? Met dit stappenplan krijg je aan de hand van de trap van Quirke inzicht in hoe je dat doet.

Heeft jouw team een impuls nodig om verder te gaan met een onderwijsontwikkeling? Gebruik dan de boom van succes. Dit instrument maakt dat je team zich richt op nieuwe ideeën, bereidheid en betrokkenheid om samen te werken zodat je ideeën kunt realiseren.

Evaluatie en borging zijn belangrijke onderdelen van onderwijsontwikkeling. Evalueer samen met de betrokkenen en onderzoek of jullie doel is bereikt en wat de genomen stappen tot nu toe hebben opgeleverd. Gaan jullie op dezelfde weg door of kiezen jullie voor een andere vervolgstap?

Voordat je een schoolontwikkeling gaat starten, is het zinnig om te kijken hoe eerdere ontwikkelingen binnen de school zijn verlopen. Welke ontwikkelingen hebben in het verleden wel en juist niet gewerkt? En waar kwam dat precies door? Vanuit dat startpunt kun je onderbouwde keuzes maken en inschatten wat de risico’s zijn tijdens het ontwikkelproces. Met dit stappenplan ontdek je hoe je de succes- en faalfactoren analyseert.

Wat is de status van leerlingenparticipatie in jouw school? Met de scan leerlingenparticipatie krijg je inzicht in de huidige inspraakmogelijkheden van leerlingen in de school. Door middel van het invullen van twee werkbladen krijg je inzicht in de stappen die je kan zetten rondom leerlingenparticipatie.

Op basis van de ontwikkelstrategie kunnen jullie het stappenplan maken. In dit plan formuleren jullie de concrete resultaten die jullie willen bereiken. Welke acties gaan jullie ondernemen om de resultaten te behalen? En hoe verdelen jullie de rollen en verantwoordelijkheden?

Starten met formatief werken in jouw school? Of benieuwd of collega's formatief zouden willen werken? De contextscan formatief evalueren geeft duidelijkheid over hoe jouw collega's denken over formatief evalueren in de school.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Deborah Odendaal een aantal vragen voorgelegd. Deborah is al een aantal jaren schoolleider op het Montessori Lyceum Amsterdam en sinds 3 jaar vervult ze die rol ook op de nieuwe school MLA#2: “Op momenten waar het spannend wordt en waar het schuurt, leer ik het meest. Bijvoorbeeld bij het opzetten van onze nieuwe school, het MLA#2. Gedurende dit proces van pionieren waren er geregeld spannende momenten voor mij en mijn team en waarin dingen soms ook minder soepel liepen. Ik leerde dat het juist op die momenten zo belangrijk is als schoolleider om niet weg te lopen van de situatie, maar juist de confrontatie aan te gaan en te blijven verbinden. Dit heeft mijn professionele relaties en de samenwerking binnen het team versterkt”.

In deze aflevering spreekt Aziza Mayo (wetenschappelijk directeur NIVOZ) over subjectiverend onderwijs dat vraagt om pedagogische leiderschap. Bekijk hieronder de video!

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of de werknemer als bedoeld in artikel 7.1 Lid 1 CAO VO ongeacht de hoogte van zijn werktijdfactor recht heeft op de volledige 90 lpb-uren (levensfasebewust personeelsbeleid).

Het tekort aan leraren raakt bijna iedereen. Leerlingen en ouders merken dat er lessen uitvallen, leraren ervaren extra werkdruk door vacatures en schoolleiders krijgen de roosters steeds moeilijker rond. Dat groeiende tekort aan leraren gaan we niet zomaar oplossen. Wat we wel kunnen doen, is alles uit de kast halen om zoveel mogelijk bevoegde leraren voor de klas te krijgen en te behouden.

In 1911 werd 8 maart tot Internationale Vrouwendag uitgeroepen. Thema’s als empowerment, economische zelfstandigheid, vrouwelijk leiderschap en solidariteit onder vrouwen staan deze dag wereldwijd centraal. Onderwijs is de bepalende factor en vrouwelijke leiders in het onderwijs maken soms meer impact dan zij denken. Welke visie hebben vrouwelijke leiders en rolmodellen in het vo op vrouwelijk leiderschap en diversiteit onder werknemers in de sector? Voion maakte drie portretten van vrouwelijke inspirators in het vo.

RSG Enkhuizen wil leerlingen méer meegeven dan alleen een diploma. Het opstellen van een nieuw schoolplan (2020-2024) gaf aanleiding om aan de slag te gaan met het thema brede vorming. Maar hoe rol je zo’n thema vervolgens uit in de praktijk? De schoolleiding besloot een transitieteam op te richten, bestaande uit vijf schoolleiders en vijf docenten. Het transitieteam bracht vervolgens succesvol het vak burgerschap tot stand.

Moet de inrichting van het programma van toetsing en afsluiting (PTA) van een vak er voor alle leerlingen precies hetzelfde uitzien? Het Agora-team van het Koningin Wilhelmina College in Culemborg vindt van niet. “Je kunt de ruimte die je als school hebt voor een eigen invulling van het schoolexamen prima doorgeven aan de leerling”, zegt conrector Erik Wijnveen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of er een definitie van de lestaak is.

Middelen, kennis, draagvlak: om tot een duurzame schoolontwikkeling te komen is het nodig dat er bepaalde voorwaarden op jouw school aanwezig zijn. Deze voorwaarden noemen wij bouwstenen. Tijdens de beginfase en de evaluatiemomenten vormen deze bouwstenen de basis van het gesprek over de voortgang van jullie schoolontwikkeling.

Waarom gebruik je het Stappenplan Projectplanning? En wat levert het op? Afdelingsleider Egbert-jan Jonker aan het Roelof van Echten College en docent verzorging en één van de aanjagers Leergebied Overstijgende Kerndoelen LGO aan Berg en Bosch Onderwijs Wanda Bloos vertellen hoe zij het stappenplan hebben gebruikt en wat zij eraan hebben gehad. “Door de planning is het heel helder waar we aan het einde van het schooljaar willen zijn!”

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Kirstin van Loon een aantal vragen voorgelegd. Kirsten is nu ruim anderhalf jaar directievoorzitter op het Voortgezet Onderwijs van Amsterdam. Wat heeft zij (o.a.) geleerd in haar rol als bestuurder? “Mijn belangrijkste inzicht is dat het faciliteren van het collectief leren een enorme energie geeft. Door docenten en ondersteunende medewerkers de ruimte te geven om met elkaar in netwerken ideeën uit te wisselen, oplossingen te verzinnen of richting te geven aan thema’s. Het levert de mooiste inzichten op en ik ben iedere keer weer geraakt door de motivatie om samen iets moois neer te zetten voor de leerlingen”. Lees hieronder het volledige interview.

In deze aflevering bespreekt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) de drie zogenaamde ‘broodjes aap’ of ‘urban myths’ die rondwaaien over technologie in het onderwijs. Bekijk hieronder de video!

Een interview met schoolleider Theo Verhoeven over de opleiding tot VO-managementcoach.

In de vierdelige podcastserie Kijk op Onderwijs gaat leraar en lerarenopleider Erik Ex één op één in gesprek met schoolleiders die hun eigen pad bewandelen. Over hun kijk op onderwijskwaliteit, onderwijsontwikkeling en de keuzes die zij maken. Welke lessen hebben zij te delen met collega’s? Beluister elke week vanaf donderdag een nieuwe aflevering.

Tijdens de leergang peoplemanagement van Voortgezet Leren hebben 22 schoolleiders zich beziggehouden met de vraag hoe zij professioneel gedrag en persoonlijke ontwikkeling van hun leraren kunnen stimuleren. Zo wordt bijdragen aan de strategische doelen van de school. In dit artikel vind je tien lessen met praktische tips van deelnemers uit de leergang.

Schoolontwikkeling is een cyclisch en continu proces, waarbij je verschillende fasen doorloopt. Deze toolkit helpt je om aan de slag te gaan met een ontwikkeling op jouw school.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of de opslagfactor dient te worden meegenomen bij het berekenen van de lesreductie voor startende leraren.

Het nieuwe kabinet is een jaar aan het werk. Het kabinet heeft haast, zo hebben we gemerkt. Door de lange formatie is er een jaar minder tijd om beleid en wetten te maken. Dat dit kabinet tempo wil maken, hebben we gemerkt aan minister Wiersma. In een jaar tijd is een recordaantal brieven en voornemens naar de Kamer gestuurd. Een goed moment om de balans op te maken en vooruit te kijken.

Onderwijskwaliteit gaat niet alleen over leerprestaties, maar ook over de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. In het basisonderwijs wordt dit vastgelegd in het leerlingvolgsysteem, op middelbare scholen niet. Volgens onderzoeker Femke Geijsel is ook in het voortgezet onderwijs systematische registratie nodig om aan onderwijskwaliteit en -vernieuwing te kunnen werken. Tijdens corona ontwikkelde ze met onderzoekers en scholen de NPO-Schoolscan om het welzijn van leerlingen in kaart te brengen. 

Hoe kunnen we leerlingen motiveren meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces? Vanuit deze vraag ontwikkelde De Goudse Waarden de NXT-dag. “De leerlingen leren omgaan met de vrijheid en grijpen hun kans.”

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wanneer scholen voor toelating van kinderen een onderwijsnummer moeten aanvragen?

Toetsen voor een cijfer? Leerlingen van het Marcanti College (vmbo/havo) krijgen er pas in het derde leerjaar mee te maken. De school werkt liever met rubrics omdat die veel beter laten zien waar leerlingen staan en wat ze nog te doen hebben. “Bij ons draait het onderwijs om groeikansen en zo hebben we ook de toetsing ingericht”, zegt adjunct-directeur Linda Spierings.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Sabrina Bijvank (Rector op het Rijnlands Lyceum, Sassenheim) geïnterviewd over het thema leren en professionaliseren: "Binnen het onderwijs spelen er op dit moment veel grote thema’s die voor schoolleiders regelmatig de nodige uitdagingen en druk met zich meebrengen. Mijn leermomenten zijn het grootst wanneer er veel druk op de ketel staat, zoals de start van de coronacrisis, het oplossen van uitval van docenten en schoolleiders of ingewikkelde situaties met ouders. Al doende, en vooral op momenten dat het spannend wordt, leer ik het beste.".

In deze aflevering vertelt Jesse Segers (rector van Sioo, het interuniversitair opleidingsinstituut voor organisatiekunde en verandermanagement) over het samenspel tussen schoolleiders en bestuurders en welke rollen ze kunnen innemen zodat strategie, visie en operatie beter op elkaar afgestemd raken. Bekijk hieronder de video!

Smartphones in de klas, verbieden of toestaan? Scholen zijn niet geholpen bij een eenzijdig antwoord, het gaat juist om het maken en volgen van integraal beleid dat past bij de school. Bovendien is het belangrijk om in te zetten op zelfregulering van leerlingen als het gaat om het gebruik van hun smartphone. Dat staat in de publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’, een initiatief van Kennisnet en de VO-raad.