Artikelen

Wat in 2018 begon met een pilot formatief evalueren op het Emelwerda College, groeide uit tot de ontwikkeling van een feedbackcultuur waar formatief handelen in alle klassen centraal staat. Afdelingsleider Marja Dragt blikt terug én vooruit. De school wil nu onderzoeken of en hoe ze de ondersteunende instrumenten RTTI en OMZA in de bovenbouw kan implementeren.

Kim Groothuis (26) is leraar Nederlands op vmbo-school De Marke, Locatie Zuid in Deventer. Ze staat al sinds haar twintigste voor de klas. Aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen en het inzetten van digitale leermiddelen vindt ze essentiële onderdelen van het leraarsvak. Daarom volgt ze geen standaard lesmethode: “Techniekleerlingen willen geen teksten over paarden lezen.”

Deze kaartenset geeft een praktische uitwerking om de beroepsstandaard in de dagelijkse praktijk te benutten. Het is bedoeld als een speelse manier om je de beroepsstandaard eigen te maken, gezamenlijk het gesprek erover aan te gaan met collega’s en als managementteam de brede blik op leiderschap in een school te bespreken.

Wie is nu eigenlijk de afdelingsmanager of teammanager en wat zijn zijn of haar taken en verantwoordelijkheden? Schoolleiders VO merkt dat de definitie van deze groep middenmanagers varieert tussen verschillende bronnen en onderzoeken. Door met deze schoolleiders in gesprek te gaan hopen we de beschrijving van de rol van de schoolleider uit het middenkader te valideren en indien nodig aan te scherpen en streven we ernaar om vanuit de praktijk een duidelijk beeld te krijgen van de verantwoordelijkheden, taken en arbeidsvoorwaarden van verschillende typen schoolleiders uit het middenkader.

Op 22 juni 2022 hebben sociale partners een onderhandelaarsakkoord bereikt over een nieuwe CAO VO 2022/2023. Hieronder vindt u de meest gestelde vragen over deze cao.

Ilse van Eekelen is sinds 2019 bestuurder van Scholengroep Over- en Midden-Betuwe (SGOMB). Zij werkt nauw samen met andere bestuurders in de regio op het gebied van huisvesting. De nieuwste sectorrapportages PO en VO laten zien dat veel schoolgebouwen in Nederland zijn verouderd en dat 80% een binnenklimaat heeft dat niet voldoet aan de normen. Van Eekelen trekt op met andere bestuurders om gemeentes te overtuigen van het belang van goede, eigentijdse onderwijshuisvesting. ‘Het idee van klaslokalen langs een gang is achterhaald.’ 

We naderen het einde van 2022. Ik weet dat jullie richting de Kerst allemaal heel druk zijn en realiseer me hoeveel het afgelopen jaar van iedereen binnen de scholen gevraagd heeft. Ik wil mijn waardering uitspreken voor jullie inzet en doorzettingsvermogen. Want het was nogal een jaar! We begonnen het jaar nog volop in coronatijd. Velen van ons hadden misschien de verwachting dat het na corona weer normaal zou worden. Ook in de scholen. Nu, aan het einde van het jaar, weten we wel beter. De druk is niet minder maar groter geworden. Ik schrik er zelf van wanneer ik op een rijtje zet wat er op leraren, medewerkers en schoolleiders afkomt. Hierbij een beknopt ‘jaaroverzicht’.

Ezra Meijer volgde de opleiding tot VO-managementcoach bij de VO-academie. Hoe heeft hij de opleiding ervaren, wat heeft hij geleerd en welke (nieuwe) inzichten heeft hij opgedaan? Je leest het in dit artikel.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Huub Nelis (rector bij De Meergronden) geïnterviewd over het thema leren en professionaliseren: "Na het eerste jaar realiseerde ik me dat ik nog nooit zo hard heb moeten werken en dat ik ook nog nooit zoveel geleerd heb. In een school moet je elke dag op zoveel borden tegelijk schaken en steeds het belang van alle medewerkers in ogenschouw houden". Klik op het document hieronder om het hele interview met Huub te lezen.

In deze aflevering vertelt Pedro De Bruyckere (pedagoog en onderzoeker Arteveldhogeschool Gent en Universiteit Utrecht) over de herontdekking van het samen, oftewel hoe je meer kunt doen en halen uit ‘collective teacher efficacy’. Bekijk hieronder de video!

Hoe kunnen we armoede signaleren, hoe kunnen we leerlingen en hun ouders die hiermee te maken hebben ondersteunen, wat kan en moet de rol van de school hierbij zijn? Met de toenemende armoedeproblematiek in onze samenleving hebben alle scholen in Nederland – in meer of mindere mate – momenteel met dit soort vraagstukken te maken. In de zoektocht naar antwoorden en goed beleid op dit vlak, kan het waardevol zijn om binnen de sector tips en goede aanpakken uit te wisselen en zo samen het wiel uit te vinden. En dat is precies wat ruim 70 onderwijsprofessionals deden tijdens het webinar ‘Scholen en armoede’ van de VO-raad, op 17 november jl. Een aantal veelgenoemde tips uit dit webinar willen we via onze website breder delen.

Op 10 november presenteerden de PO-Raad en de VO-raad de sectorrapporages PO en VO 2022 met onder meer cijfers over het lerarentekort, kansengelijkheid, onderwijs op maat en het welbevinden van leerlingen. Het is de tweede sectorrapportage in deze vorm. We spraken erover met diverse onderwijsprofessionals zoals bestuurders, docenten en experts buiten de school. De komende weken zullen er meer interviews verschijnen.

De schoolleider heeft een belangrijke rol als het gaat om onderwijskwaliteit, zo staat in de Sectorrapportage VO. Harald Huijssoon, locatiedirecteur van het Bonhoeffer College in Enschede, is zich daar terdege van bewust: ‘Je kunt, nee, móet het verschil maken.’ 

Sinds augustus 2021 zijn scholen verplicht om doelgericht, samenhangend en herkenbaar burgerschapsonderwijs aan te bieden. Om scholen te informeren en vooral ook te inspireren op dit vlak, zijn vanuit het project 'Burgerschap vo' van de VO-raad videoportretten gemaakt van scholen, die bij de inrichting van hun burgerschapsonderwijs gebruikmaken van wetenschappelijke inzichten.

Hoe zorg je ervoor dat het leiderschap gespreid blijft als de school en het lerarenteam groeien? Met achttien nieuwe collega’s zijn ze op ALASCA​​ op zoek naar de juiste aanpak.

Hieronder kan je de speech van Henk Hagoort (voorzitter VO-raad) en Ingrid de Bonth (vicevoorzitter VO-raad) op het VO-congres 2022, in zijn geheel teruglezen. Ook vind je hier de video's die deel uitmaakten van deze speech.

Als een rups die zich langzaam ontpopt tot een mooie vlinder, zo omschreef Kajal Makhanlal, leerling van het Stanislas College in Delft, haar ontwikkeling op de middelbare school. Deze metafoor kwam herhaaldelijk terug tijdens het VO-congres 2022, in de plenaire opening, lezingen en workshops. Sprekers als Marcel van Herpen (pedagoog) herinnerden de aanwezigen aan het belang van leerlingen echt zien en hen vragen naar hun ambities en behoeften, om het onderwijs hier vervolgens op aan te kunnen passen. Afsluiter Gregory Sedoc (voormalig Olympisch atleet), stelde in een persoonlijk verhaal: “Sport was voor mij meer dan bewegen, het ging om gezien worden, mijn dromen waarmaken en het gevoel van waardering en eigenwaarde dat ik eruit haalde. Het onderwijs kan hetzelfde betekenen voor leerlingen.”

De Onderwijsraad ziet dat ons onderwijs onder druk staat. Dalende leerlingenprestaties, groeiende lerarentekorten en toenemende kansenongelijkheid vragen nú onze aandacht, zegt Edith Hooge, voorzitter van de Onderwijsraad. De data van de nieuwste Sectorrapportage weerspiegelen deze zorgwekkende ontwikkelingen. De Onderwijsraad bracht over deze belangrijke thema's de afgelopen maanden meerdere adviezen uit.

Vorige week presenteerden we als VO-raad en PO-Raad gezamenlijk de sectorrapportage 2022 aan de Vaste Kamercommissie Onderwijs. Deze sectorrapportage geeft op data gebaseerde informatie over de belangrijkste ontwikkelingen in onze sector. We konden de Kamerleden bijvoorbeeld met cijfers laten zien dat het stapelen van diploma’s na jaren van daling weer wat stijgt, dat te veel schoolgebouwen sterk verouderd zijn en dat onze overhead beperkt is.

Hieronder vindt u een aantal recente jaargangen van het VO-magazine:

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Thijs Amersfoort (Teamleider bij Harens Lyceum) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? Thijs Amersfoort: "Door langer stil te staan bij een probleem en bewust te zijn van je eigen bubbel, leer je een probleem beter begrijpen. Dat begrip is vaak nodig om tot een passende oplossing te komen. Als ik hierop reflecteer, realiseer ik me dat ik in het verleden regelmatig te kort door de bocht ben gegaan, waardoor de gekozen oplossing uiteindelijk niet het gewenste effect had. Een confronterende, maar hopelijk naar de toekomst toe ook een helpende constatering".

In deze aflevering vertelt Piety Runhaar (universitair hoofddocent HRM in het onderwijs, Wageningen Universiteit) waarom goede begeleiding en goed HRM-beleid belangrijk zijn voor het aantrekken en behouden van starters in het onderwijs. Bekijk hieronder de video!

In de Bijlmermeer, later bekend als Amsterdam-Zuidoost, waren de sociale scheidslijnen in de jaren zeventig scherp getrokken. Rijkere witte mensen woonden in de laagbouw, de rest in de hoogbouw. Mireille Ollivieira, kind van zwarte Surinaamse ouders, hoorde bij die rest. Natuurlijk was zij zich van jongs af aan bewust van het verschil. Juist daardoor is ze nu in staat om als trainer/coach het verschil te maken voor witte schoolbesturen die meer kleur willen krijgen.

In de Sectorrapportage is dit jaar een apart hoofdstuk gewijd aan kansengelijkheid. Daarin zijn uitstel van selectie en onderadvisering belangrijke thema’s. Mariëtte Hamer houdt zich in haar loopbaan in verschillende rollen bezig met kansengelijkheid. De Sociaal-Economische Raad (SER) bracht in 2021 onder voorzitterschap van Hamer het advies ‘Gelijke kansen in het onderwijs. Structureel investeren in kansengelijkheid voor iedereen’ uit. Hamer is lid van de Maatschappelijke Adviesraad van de PO-Raad en voorzitter van het algemeen bestuur van Stichting BOOR in Rotterdam, dat 75 scholen onder haar hoede heeft.

De VO-raad heeft de Sectorrapportage 2022 VO gepresenteerd. Op basis van cijfers rond thema’s als het lerarentekort, onderwijs op maat, kansenongelijkheid, het welbevinden van leerlingen en financiële reserves laten we zien hoe het vo ervoor staat. We vertellen ook welke oplossingsrichtingen we zien voor vraagstukken als het lerarentekort, huisvesting en kansenongelijkheid.

Een ingrijpende onderwijsverandering doorvoeren zonder een lang ontwikkeltraject vooraf? Het kan, weet het Rotterdamse Emmauscollege. De school voerde na 6 maanden voorbereiden een compleet nieuw rooster in, ínclusief keuzeuren. Door feedback en goede evaluaties werd de verandering een succes. “Ik zou het achteraf niet anders doen.”

De Stichtse Vrije School (mavo/havo/vwo) had al een schooleigen schoolexamen lang voordat dit een begrip werd. Dat is kenmerkend voor het vrijeschoolonderwijs, zegt schoolexamencoördinator Wisse de Blaauw: “We werken aan de brede ontwikkeling van de leerling en dat laten we terugkomen in de afsluiting.”

De huiskamer-klas van het Haagse François Vatel vmbo, voor vmbo-basisleerlingen met leerwegondersteunend onderwijs, is een succes. Hoe hebben de leerlingen het ervaren? En hoe gaat de school verder met de ontwikkeling?

Afgelopen week was ik een paar dagen in Finland met minister Wiersma en een divers gezelschap uit funderend onderwijsland. Er gaan naar mijn weten al jaren allerlei onderwijsgroepen naar Finland om te leren van het Finse succes. De Finnen scoren traditioneel hoog in de PISA-scores, kennen geen Onderwijsinspectie en er werken in het hele funderend onderwijs alleen masteropgeleide docenten, die maatschappelijk hoog in aanzien staan. En last but not least: alle leerlingen zitten ongeacht hun achtergrond of ‘special needs’ in dezelfde klassen. Jaloersmakend natuurlijk.

Van ‘niet meer weg te denken’ naar ‘doordacht inzetten’: dat is de uitdaging waar het onderwijs wat betreft ICT voor staat. Nieuwe kansen dienen zich aan in de vorm van intelligente technologie, maar intussen nemen de veiligheidsrisico’s toe. Het komende halfjaar ontwikkelt de sector een normenkader om de digitale veiligheid van leerlingen en medewerkers te vergroten. Zorg dat je bestuur daar klaar voor is, adviseren de bestuurders uit de adviesgroep Regie op ICT: haak nu alvast aan bij lopende initiatieven.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag wat er gebeurt met het pb-budget dat eerder gespaard is op grond van artikel 7.2 lid 2 sub b CAO VO 2021.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of scholen reeds gemaakte afspraken over ouderschapsverlof met ouders met kinderen ouder dan vier jaar mogen honoreren.

Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) startte ruim twee jaar geleden in samenwerking met stichting Humanitas met een financieel loket, waar leerlingen en hun ouders terechtkunnen voor financiële informatie en advies. Een initiatief dat met de toenemende armoedeproblematiek, maar ook daarvoor al, van grote meerwaarde blijkt. “Het biedt op een laagdrempelige manier steun aan ouders en leerlingen in (dreigende) armoede,” aldus Maryse Knook, directeur-bestuurder van de school. “Maar ook voor andere leerlingen is het belangrijk; in de nabije toekomst komt er financieel heel veel op hen af. Elke school heeft er absoluut een rol in om hen hier goed op voor te bereiden.”

Praktijkschool De Brug, een kleine zelfstandige school in Zaltbommel, heeft de knoop doorgehakt: ouders betalen niet meer mee aan de schoolkosten. Geen vrijwillige bijdrage en ook geen verplichte schoolkosten. Zonder financiële drempels hebben alle leerlingen evenveel kansen om hier naar school te gaan.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of de regeling voor seniorenverlof is gewijzigd door de toevoeging van extra 40 uur individueel keuzebudget?

Het begrijpend leesniveau van Nederlandse leerlingen daalt hard. Wat kunnen we doen om het tij te keren? In dit webinar geven hoogleraar Eliane Segers (UT) en leerkracht en leesexpert Heleen Bührs (Alan Turingschool) je inzichten uit wetenschap en praktijk. Vol concrete tips waarmee je direct aan de slag kunt op je eigen school.

Het schoolexamen biedt, anders dan het centraal examen, scholen de ruimte om binnen en naast de voorgeschreven stof in de examenprogramma’s eigen keuzes te maken. Een toenemend aantal scholen gebruikt steeds meer van deze ruimte en doet daarmee recht aan een breed curriculum en/of aan de onderwijsvisie. De wijzigingen in het voormalige Eindexamenbesluit (sinds 1 augustus 2022 opgenomen in de WVO 2020 en het Uitvoeringsbesluit WVO) ondersteunen deze ontwikkeling. Hoe kan zo’n schooleigen invulling eruitzien? Lees hier een greep uit de praktijkvoorbeelden.

Bij De Nieuwste School in Tilburg loopt onderzoekend leren als een rode draad door het onderwijs. Voor havo/vwo-leerlingen met een natuurprofiel komt dit onder meer terug in het schoolexamen nlt. De leerlingen stellen een portfolio samen met bewijzen van hun onderzoeksvaardigheden en voeren daarover een assessmentgesprek.

Jezelf verder ontwikkelen, elkaar inspireren, bespreken wat je belangrijk vindt voor de kwaliteit en ontwikkeling van het onderwijs en je samen hard maken voor de middelen die daarvoor nodig zijn: die mogelijkheden biedt een nieuw schoolleidersplatform dat wordt opgezet door de VO-raad en het Schoolleidersregister VO (SRVO). Deelnemers kunnen er ook ontdekken welke thema’s op meer scholen spelen en thema’s waar nodig landelijk agenderen. Drie kartrekkers vertellen wat zij van het platform verwachten en aan welk thema zij werken. Artikel uit het VO-magazine, oktober 2022.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag hoe de jaarlijkse uitkering van €275 voor het OOP wordt berekend?

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Hans Warris (Directeur onderwijs bij RSG Wolfsbos) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde hij het meest? Hoe geeft hij zijn professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft hij leiding aan de professionalisering van collega's? Hans Warris: “In een nieuwe school starten betekent veel kennis en ervaring meebrengen en tegelijkertijd blijven leren. Als directeur onderwijs ben ik nu nog veel bewuster bezig met loslaten, dan ik deed als afdelingsdirecteur. Loslaten door teamleiders de ruimte te geven voor eigen onderwijskundige keuzes die aansluiten bij de ambities van de school. In mijn professionele ontwikkeling sta ik nu regelmatig stil bij de kunst van het loslaten”.

In deze aflevering vertelt Marcelle Hobma (projectleider zij-instroom VU-lerarenacademie, RAP Groot-Amsterdam) waarom het belangrijk is om te investeren in goede inductietrajecten, zodat goede leraren zich kunnen (blijven) ontwikkelen en behouden blijven voor het onderwijs. Bekijk hieronder de video!

Een intensiever mentoraat is één van de resultaten van het nieuwe visitatieproject van onderwijsgroep Fricolore. Hoe pakken ze de visitaties aan en wat is de meerwaarde van visitaties binnen samenwerkingsverbanden? Bestuurder Joost Visser en schoolleider Dirk-Jan Dekker vertellen.

De helpdesk van de VO-raad helpt schoolbesturen bij vragen over onderwijs- en werkgeverszaken. Regelmatig geven we op deze site antwoord op een vraag die bij meer scholen speelt. Dit keer antwoord op de vraag of een medewerker recht heeft op compensatie van kortdurend bijzonder verlof (artikel 15 CAO VO) indien de betreffende bijzondere gebeurtenis in het weekend of in de vakantie valt.

Met maatwerk kun je meer ruimte aan talentontwikkeling en persoonlijke kwaliteiten van leerlingen geven: laat álle leerlingen leren in eigen tempo en naar eigen kunnen, van praktijkonderwijs tot vwo. Welke mogelijkheden zijn er om leerlingen maatwerk aan te bieden?

Hoe draagt technologie op jouw school bij aan onderwijsontwikkeling? Hebben jullie hier op school al stappen in gezet? En wil je nog meer leren over hoe je dit goed implementeert in de school? Dan is dit leernetwerk - dat van start gaat op 22 november in de regio Utrecht - iets voor jou!

Twee nieuwe onderwijsontwikkelingen binnen één school: het bèta-leerplein is een succes, de invoering van keuzewerktijd niet. Het verschil? Het leerplein is ontwikkeld vanuit een professionele leergemeenschap. Lees waarom deze aanpak het verschil maakt.

Voor deze nieuwe editie van 'Sector aan het woord' hebben we Lidka Marshall-Mikolajczyk (afdelingsleider Goese Lyceum) een aantal vragen voorgelegd: Op welke momenten leerde zij het meest? Hoe geeft zij haar professionele ontwikkeling vorm? En hoe geeft zij leiding aan de professionalisering van collega's? "Ik ben nog steeds op zoek naar de ultieme methode om overzicht te houden en hoe ik zo efficiënt mogelijk kan werken. Maar doordat ik hier regelmatig met onze andere afdelingsleiders over spreek, ben ik erachter gekomen dat zelfs de meest ervaren collega’s ook nog wel eens overlopen en van strategie veranderen. Daarom sta ik geregeld stil en kijk ik of mijn methodes nog wel werken. Zo niet, dan doe ik een aanpassing."